Анықтама:4
Кез-келген санның шектік ықтималдылық қателігі. а санын айтамыз.Ол сан
а /7/
Осыдан а* |А|
Әр түрлі ретті шектік айырымдар
y=f(x)-функциясы берілсе, онда осыған байланысты х аргументтің өсімшесіне сәйкес у функцияның өсімшесін анықтаймыз.
у=f(x)=f(x+x)-f(x) /2.1/
Бақылау сұрақтары:
1. Сандарды дөңгелету ережесін айтып беріңіз.
2. Жуық сандардың жазылу ережесін айтып беріңіз.
3. Аргументтер қателігінің функция мәніне әсер ету бағасы қандай?
4. Арифметикалық іс-әрекеттердің бағалау қалай болады?
Жуық сандардың абсолютты және салыстырмалы қателіктері, олардың жазылу ережесі қандай?
2. Жуық сандардың нақты мәнді цифрлары туралы айтып беріңіз.
3. Нақты цифрлар арқылы абсолютты қателікті қалай табуға болады?
4. Сандарды дөңгелету ережесін айтып беріңіз.
Дәріс 2
Тақырыбы: Алгебралық және трансценденттік теңдеулер.Түбірлерді бөлу. Ньютон әдістері. Жанама әдісі.
Мақсаты: Сызықтық емес теңдеулерді шығаруды, түбірлерді бөлу және Ньютон әдісін үйрету.
Айталық бізге
түріндегі теңдеу берілсін. Мұндағы – алгебралық немесе трансценденттік функция. Егер біз функциясының графигін пайдалансақ, онда теңдеудің түбірлері жуықтап алғанда, абсцисса осімен қиылысу нүктелері болмақ. Есепті ықшамдау арқылы, берілген теңдеуді оған мәндес
теңдеуімен алмастыруға болады. Мұндай жағдайда және функцияларының графиктері салынып, Ох осіндегі осы графиктердің қиылысу нүктелерін көрсететін кесінділері белгіленеді.
Мысал 1. теңдеуінің түбірлерін айыру керек.
Түбірлерін графикалық түрде айыру үшін, оны оған мәндес түрге келтіреміз. және функцияларының графиктерін жеке-жеке саламыз.
Графикке қарап, оның бір түбірі болатынын көреміз және ол кесіндісінде жатады.
Түбірлерді айыру туралы есептерді шешу барысында келесі жайттардың пайдасы бар:
Егер кесіндісінде үздіксіз функциясы, оның шеткі нүктелерінде әртүрлі таңбалы мәндер қабылдаса (яғни ) , онда берілген теңдеудің осы кесіндіде кем дегенде бір түбірі бар болады.
Егер функциясы монотонды (кемімелі немесе өспелі) болса, кесіндісіндегі түбір жалғыз ғана болады.
Тексеру үшін функциясының кесіндісінің шеткі нүктелеріндегі мәндерін есептейік: ; . Байқауымызша, кесіндісінде түбірдің болатынын аламыз.
Қарапайым жағдайда, түбірлерді графикалық айыруды қолмен еептеуге болады, кейде күрделі жағдайларда теңдеудің түбірі берілген кесіндіде болуын (санын) анықтауда компьютердің қолданбалы бағдарламасын пайдалануға немесе программалау тілінде программа құрастыруға болады.
Айталық теңдеуінің барлық түбірлері кесіндісіне тиісті болсын, яғни . Бізге теңдеудің түбірлерін айыру керек, яғни бір түбірден жататын барлық кесінділерді көрсету керек.
-тің мәнін нүктесінен бастап оң жаққа қарай қандайда бір қадаммен қозғала отырып есептейміз.
-тің көршілес екі әртүрлі таңбалы мәндері пайда болған кезде, алынған кесіндіге түбір тиісті болатынын аламыз.
Теңдеудің шешімін программалау тілі көмегімен қарастырайық. Осыған сәйкес келетін алгоритмнің жалпы схемасын көрсетейік. Қойылған есептің нәтижесі экранда көрсетілген және параметрлерінің мәндері (белгіленген кесіндінің шеткі нүктелері) болады.
Достарыңызбен бөлісу: |