Бастауыш сынып оқушыларының оқу дағдысын тексеруге арналған
жүктеу/скачать 0,5 Mb.
|
Оқу техникасына арналған мәтіндер
| Іштей оқу
дағдыларын тексеру
4-сынып АДАМ, МЫСЫҚ, ИТ ЖӘНЕ ТАРАҚАН Бірде үш бала «Лего» кострукторынан үй салып отырып, тарақандар туралы әңгіме бастады. Әр жаңа сұрақтың нәтижесінде балалар мынандай шағын әңгіме құрастырды. «Адам баласы тарақандармен күресуде, бірақ олар сондай өлмес жандар болып шықты, себебі адамдар қанша рет бұл тіршілік атаулыны құртуға тырысса да олар өмір сүруге талпынды. Мысық тышқандарды аулап, адамның баспанасында тұруға және жұмсақ жерді паналауға, тамағын тоқ қылуға мүмкіндік алды. Ит өзін адамзат баласының досымын деп санап,үйді күзетіп, мал бағуға көмектесіп,аулада жасалған күркешікте тұру және қарнын тойдыру иүикіндігіне жетті. Кейбір адамдар итті үйінде ұстап, ерекше тағамдар беріп, баптайды. Ал кейбірі иттерді шынжырлап, үйін күзеттіреді. Қайсыбір иттер көше кезіп, далада бос, емін-еркін жүруде. Тек тарақандар ғана баспанасыз, дайын асы жоқ. Бірақ мың-мыңдап үй-үйде, көзден таса жерлерде, шкафтардың асты мен артында, қуыс-қуыста, жылы орындарда өмір сүруде. Олар адамның көзі ұйқыға кеткенде шығады. Үлкендер олардың көзін құрту үшін ұяларына химикаттар құяды, одан кейін жүздеген тарақандар өлгенімен, олар адам көзінен тасалап, біраз уақыттан кейінқайтадан шығады. Тарақандардың саны азаймайды, керісінше, көбейе түседі. Адамдар оларды құртумен әлек, бірақ қазірше ешқандай нәтижеге келген жоқ.Бұл күрестің жеңілген және жеңіліске жеткен жақтары әлі көрінбейді. Адам сол қалпы мысық пен итті жанына алып, оларды асырап, үйінде ұстайды, тек қана тарақандар адам баспанасының сұраусыз келген қонақтары болып отыр. (205 сөз) ЖЕТІҚАРАҚШЫ Түнгі аспанда шөміш тәрізді келген жеті жұлдыз Жетіқарақшы деп аталады. Ол бір тәулікте Темірқазықты бір айналып шығады. Аңыз бойынша жеті ұры – қарақшылар өмір сүріпті. Олар күндіз ұрлықпен айналысып, түнде сол жасаған әрекеттері үшін ұялыпты. Ақыры қарғысқа ұшырап, қайтыс болыпты. Ұрылардың жандары жұлдызға айналып, аспанға ұшып кетіпті. Бірде олар Үркердің Үлпілдек деген қызын ұрлайды. Жетіқарақшының бас жағында жарқырап тұрған жұлдыз – ұрылардың басшысы Қыран қарақшы. Ал оның қасында әлсіреп көрінетін – тұтқында отырған Үлпілдек қыз. Үркер өзінің қызын қайтарып алу үшін түнімен Жетіқарақшыны қуып жүреді екен. Жетіқарақшы туралы мынадай ертегі де сақталған: «Ертеде бір байдың жылқының басындай алтыны болыпты. Ол алтынды жерге көміп тығып тастаған екен. Сол заманда елге атағы шыққан жеті ұры байдың алтынын ұрлап кетеді. Бірақ, тастай қатты алтынды бөле алмайды. Сонда Қырын қарақшы: «Бөлуді бір білсе, оның иесі біледі» деп байға келеді. Бай оны қонақ қылып, барын алдына тосыпты. Ата дәстүр бойынша ет піскенше қонақ үй иесіне әңгіме, ертегі айтуға тиіс. Қарақшы осыны сылтау етіп әңгіме бастайды: «Бір байдың ат басындай алтынын жеті ұры ұрлапты, бірақ олар алтынды бөлуді білмейді екен». Бай: «Ол үшін алтынды биенің қазыға алынатын майына орап, қайнату керек. Сонда алтын жібиді» депті. Қыран қарақшы жолдастарына келіп, алтынды қазының майына орап, қайнатыпты. Жібіген алтынды оп-оңай пышақпен жетіге бөліп, өзара бөлісіп алыпты. (206 сөз) жүктеу/скачать 0,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|