Бауыржанова А. З., Асенова Б. К., Тері және былғары өнімдерін өңдеу технологиясы Оқу құралы мазмұНЫ

2. Лайкамен илеу

Лайкамен илеу қой, ешкі, жабайы ешкі, құлын және ит терілерінен ашудас лайка өндірісінде пайдаланылады.

Беттік лайка және түкті лайка деп бөлінеді, беттік лайкадан негізінен қолғап және галантереялық бұйымдар, ал түкті лайкадан техникалық бұйымдар дайындалады.

Лайканың негізгі қасиеті өте созылмалылығы және иілгіштігі, өзең құрылымы қатты қопсиды және илеуге әлсіз эффект беретін заттар қосылады, сондықтан тері осы қасиеттерге ие болады. Лайка судың әсеріне тұрақсыз, ол қатты ісініп кетеді және былғары тым иленіп кетеді.

Лайка өндірісінде әдетте шикізат илеуге дейін жібіту, жүннен арылту, күлдеу операцияларынан өтеді. Ары қарай жуу, шелдеу, бетін мұқият тазалау, күкірт қышқылды аммониймен күлден арылту және концентрленген жұмсартқыштармен жұмсарту жүргізіледі. Одан кейін жарғақты 37 °С температурада 8÷10 сағатқа бидай ұнын қосып баркаста ашытады. ашытудан кейін беті тазаланады және жуылады.

Келесі операция - пикелдеу. пикелдегі ккүкірт қышқылының концентрациясы 18÷20 г/л, судың шығыны - 25% және ас тұзы - 7% (жарғақ салмағынан), температура - 18÷20°С.

Пикелденген жарғақ лайкамен (алюминиймен) илеуге жіберіледі, оны лайкалы босаңсыту деп те атайды. Лайканы илеу үшін алюминий ашудасы, жұмыртқа сарысы, ас тұзы, бидай ұны және судың қоспасын пайдаланады (% жарғақ салмағынан).

Алюминий ашудасы ........................................5÷6

Ас тұзы..............................................................4÷5

Бидай ұны.........................................................10÷12

Жұмыртқа сарысы............................................6÷8

Су (температура 35°С)......................................80