C i6 ip губернаторы м1ндетш аткарушы  генерал-майор Фрауендорфтыц Ресейдщ сырткы  icTep

кызмстшщ басты максаты - казак елшщ oipniri мен ынтымагын 
сактап, 6ip орталыкка oipiKKCH мемлекеттш гш барлык жагынан 
ныгайта тусу болган.
Дуниеш тусше б1лу катынасы кашан да уакыт пен дэу1р тынысы 
аркылы айкындалады. Демек, тарихи ipi тулганы jovip туындатады, 
ал ол уакыттан озып, жаца дэ\1рге жол тартады. Сондай тулгалардыц 
б1ркатары XVII-XVIII гг. казак когамында 
OMipre 
ксл т. cni уппн, 
же pi yniiH OMip сурдк Эз Тэуке хан мен Абылай султанныц ел 
баскарган ксзшдс жоцгар-калмактыц шапкыншыларымен куресте 
колбасшылыгымен аты шыгып, Орта Жуздщ KeceMi болды, ал, кешн 
келе Кдз дауысты Казыбек би жалпы хальщтык патриоттык курестщ 
накты акылды жаршысы, кемецгер басшысы болды.
Бсдслд1 би атагына талпынган талапкер талай сынактан сурш- 
бей етш, белгш би-шешендердщ батасын алуга мшдетп. Демек 
оныц тур-турпаты, тулгасы, козкарасы, ез-езш устау MOHcpi ж т
бакыланып, бил1к-одидп< саласынан койылган сауалдарга бер- 
ген жауаптары сынга алынатын. Эдетте, талапкерден мэнд1 де 
мазмунды, утымды да уткыржэне кисынды жауап кутедк Болашак 
б ид in ONiipni к устанымдары мен ар-ождан жайлы туеш ш де катац 
сыналатын. Осы орайда болашак ел кесемшщ жас ксзшдс алган 
сабагынан oipHcmc мысал келт1решк.
Казыбсктщ алган сабагы, откен 
O M ip \ ic K T c 6 i 
- ез 
9 K e c i 
жэне 
сол секшд1 кененщ кездер1 аркылы алган бЫ м к OMip тэж1рибес1. 
Шешещцк кабист1 ерте байкалган Казыбек бала, бшпкке жет1 жа- 
сынан араласыпты. Oii океан. улагатты Тэйгелт1р, Энет бабац 
сеюлд1 улагатты билерд1 у лп тутып, солардан тэл1м алган.
Казыбсктщ би болып калыптасуына ата-анасы коп ьщпал ет­
кен: экес1 Келд1бек - белгш би, ал анасы Токмешл - казак ауыз 
эдебиет! мен дала зацын жете мецгерген акылды адам, ардакты ана 
болтаны туралы ацыз да, эцпме де ж етк ш кп . Токмешл баласыныц 
бойындагы ерекшел1кп ерте байкап, ак батасын берген екен. Би 
болуды максат туткан баска да талапты тулгалардай Казыбек те 
белгш сынак сатылармен журш еткен.
Ел арасына кец тараган ацыз-эцпмеге сай, Казыбек бала жет1 
жасынынан-ак алгырлыгымен, тапкырлыгымен кезге тусе бастап-
55

ты дейдк Осы жасынан бастап оган ерекше шешещцк те бт<сн 
делшедк Десек те, бала Казыбсктщ кезге тусе бастауы. ocipccc 
калмак контожлсшс бару McpjiMi туралы жазба o ip ry i емес. Бул 
арада шындьпсгы оарслсу жещп тур. Сондьщтан, осы окигалар ту­
ралы дерек бермекшз.
К азы бек бидщ ж ас кезш деп атаулы тер т оки гасы н ы н
Mep3iMi ту р ал ы
1. 
Bipim ui сы нак. Ертеде ас бсрЫ п. бойгс жарыс болып жат- 
канда. 6ip ivy л а каска жуздеген аттан озып келед1. Каймана журген 
6ip ж-i пт:
- Мынау менщ тай кушнде жогалткан oocipcM. - деп, оныц 
шылауына орала кетед1
Бэйгеге косып турган адам:
- Оз1мнщ кула биемнен туган атым, - деп, оган ж ещ спк бер- 
мейщ. Осы арада дау-жанжал туады.
К еп ш ш к ол екеуш:
- Келд1бек биге жур1ндер, - деп epTin барады.
Келд1бек ею жагын сурастыра келш, не icTepiH бшмей отырып 
калады. Сонда экесшщ жанында отырган жет1 жасар Казыбек ею 
даугерге карап:
- Кандай дэлелдерщ1з бар, айтып керщ1здерпп? - дейщ.
Кула касканы бэйгеге коскан Kici:
- Енссш 6ip керсем, одан туган телд1 дэл айта аламын, - десе, 
ал «тай кушнде жогалткан oocipcM». - деген жш т:
- Мал багып оскен казакпыз гой. Енссш керш толш, толш 
Kepin снссш айнытпай табамын, - депп.
- Олай болса, - дейщ Казыбек бала, - анау кегендеул1 турган 
козы-лактан, с Kevin ею козы агытып экелщ1здер?!
- Ею жш т, жарайды деп, кегеннен ею козы жетектеп кслсдк
- Ещц, - дейщ Казыбек, - екеу1щз epicKe барып, ею козыныц 
енеслн танып экелщ1здер. EKcyi epicKe барып, ею саулыкты экелед1.
- Козыны ен еан е салыцыздар - дейд1 бала.
Ат коскан ж ш т козысын енеслне салса, эл п экелген саулыгы 
жер in алмайды, козы да кашады. Ал, «тайында жогалткан бос i рем»
56

деген 

жүктеу/скачать 5,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: