Ббк 84 (5К;аз) б к азыбек Би Келд1бек лы

Сейтш, 6ip эйелдщ дауынан ел б1рл1ктен айырылып, ею ел ара- 
сы булшш тынады. Осы жанжал келер жылы уш жуздщ бас коскан 
улкен сарабына туседь Дауды Каз дауысты Казыбек, Теле би, Kimi 
жузден Мэлсе би баскарыпты.
Сонда Теле би турып:
- Мен ага баласымын, бш пкп мен айтамын, - дсйдк
Мэлсе турып:
- Жок, мен атаныц кара шацырагында калганмын, жасым Kimi 
болганымен жолым улкен. Билп< жеш м е т и , - дсйдк
Каз дауысты Казыбек отырып оларга куледк
- Жылаганнан сурама, кулгеннен сура деген, Казыбек, неге 
кугццщз? - дсйдк Теле би.
- Сендер атадан туысынды бш еиздер де, оныц есиетш 
o i . i -
мейщ скснсщдср. - дсйд1 Казыбек.
Аталарыц:
- « ¥лы жузд1 кауга 6epin малга кой, Kimi жузд1 найза берш 
жауга кой, Орта жузд1 камшы 6epin дауга кой» - дегеш кайда?
- Жыгылсам, cypinceM суйер алдымда агам, артымда imM бар, 
бшпк жеш м еш и емес пе?» - дсйдк
Бул сезге ею жагы да токтап, бил1кп Казыбекке бсрсдк
Сонда Каз дауысты Казыбек:
- У а, Теле би, сен атадан бурын тугансыц, ш щ нщ 6ip е р к е л т н
кетермей, жылкысын неге куасыц? Уа, жаркыным Мэлсе, сен 
атацныц кара шацырагында калган сркссщ. агацныц кез1 т1р1сшдс 
жецгенд1 неге ертесщ? Сен, Мэлсе, жсард1 кайтар, сен Теле би, 
жылкыны кайтар! - деп терелш айтыпты.
***
Кыпшак пен Каракесек eni жайлауга таласыпты. Осы дауды 
шешуге ел Каз дауысты Казыбекп алдырыпты. Аман-саулыктан 
кешн кыпшактыц 6ni:
- Аргынныц арык бш сейле? - дентк
104

—Аръщ емес цатумын,
Бала кезден татумын.
Кешкен кезде туйе азады,
Кектемде бие азады,
Жетгмдт керсе цыз азады,
ЖаугершШк кезде ер азады,
Ермен 6ipze ел азады,
Тагындагы хан азады,
Табындагы би азады.
Сендей бейцам би,
Аргынныц тубт цазады!
Кэне, KeKentKendi цой,
Жен сезге кеш! -
д с г т де, ен жайлауды ею елге как бел in 6epin, елдщ бэрш ырза 
CTirm.
Баганалы Борбас дейгш байдьщ «Шаппай бер» атанган, талай 
сайгулпчкс дес бермеген кара каска жоргасы болыпты.
Bip улан-асыр тойда жоргага кез1 Tycin, кызыккан Ахмет хан 
кара касканы калап алуга к е ц ш кеткен екен. Карамагындагы 
Эмецке, Култас, Жантас дей-пн билерге «жорганы сурап келсец- 
дерш1» депт1. Сонда олар кезекпен: - «Тамырын басып керей1н»,
- «Мэ, деп бере койса, сурайын», - «Баруын барайын, 
6ipaK 
сарац 
бай устата бермейд1 гой», - деп салгуртсыпты.
Олардьщ сьщайын сезген хан:
-
Каукары тышкан аулауга гана келелн баршын тарткан бур- 
юттей ко pi кулар не тындырар д ей ан . - деп бала жасынан сез 
сайысына 
Tycin, 
талай шешещц муд1рткен, Каз дауысты Казыбек 
б ид in жолын куган, эулие дарыган, Бес Мейрамнан дара шыккан 
жалынды жас - Шорман бала бид1 жумсапты.
Бала би Борбастыюне барса, жогарыда аты аталган уш би бай- 
дш нде конак болып отыр екен. Он жет! жасар бала ж ктгп керген бай:
С онда К^азыбек би:
105

- Кандай буйымтайыц бар сдк сейлей отыр? - дегенде, Шор- 
ман бала:
—Ханнан сэлем экелд1м,
Баганалы Борбасым.
К,асым жомарт сияцты,
Даццыц аян болгасын.
К^алауын айтты цармаулы,
Салмагы зш-цоргасын.
Берет dedi ренж1мей,
К,ара цаеца жоргасын.
Хан да жомарт озщдей,
Жанар таудыц квзтдей.
Айтцаны гибрат халыща,
Осы уш бидщ евзтдей.
Жоргацыз да дулдул гой,
Коздщ жауын арбайтын.
Жауга мтт барсац да,
Ешцандай мт таппайтын.
Шыныдай музга салсац да,
Тас туягы таймайтын.
Кубылып басып ойнайтын,
К,ылыгына цулындай,
К,арасац квзщ тоймайтын.
Тугырдан ушцан туйгындай,
Кок аспанда ойнайтын.
К,ашцан болсац, цутылып,
Кусац, жетпей цоймайтын.
К,арцынынан танбайтын,
Жыл мтсец арып-талмайтын.
К,ара цаеца жорганы,
Сыйладым деп ханыма,
Жонщ бар жанга байлайтын, -
депп.
- Мына билерге рай бермей отыр ед1м, «Сурауы келюсе бер- 
мейтш дуние болмайды», - деген рас екен гой. Жарайды, ханныц
106

ка л ay ын алып кайт. «Береген колым. алаган» деген бар. Оныц да 
6ip кымбат-кимасы бар шыгар... Ym бид1 куэ кылгандай. «Ханым 
да жомарт» дед in гой», - деп п Борбас бай.
***
Каз дауысты Казыбек уак руыныцжэне соган жапсарлас мекен- 
деген Аргынныц басты адамдарыныц зорлыгы мен зомбылыгын 
ecrin, ш т е й ыза болып отырганда, сол жактан 6ip жолаушы келш. 
ушне 
T y c in T i.
-
Ел мьщтыларыныц сонысы рас па? - деп сураса, жолаушы 
мщ прлеп ештеце айта алмапты.
Сонда Казыбек:
-Ауруын жасырган ажалсыз enedi,
Зорлъщтан цорыццан амалсыз Konedi.
Айтайын десе, буган сор,
Айтпайын десе, елге сор.
Отыз micmen шьщцанды,
Отызрулы ел бшер.
К,азацтыц цайгысы - цалмац edi,
Ептеп жауын алмац edi.
Мынау берекет бузатын цурт ауру,
Не цылган ауыр салмац edi.
К,азацтыц тубте жететт сумдьщ дерт,
Зыгыр майындай жайылмаса uzi edi? —
деп 

жүктеу/скачать 5,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: