2.Анықтамалық берілгендер
2.1.Кейбір физикалық-химиялық шамалар мен СИ
бірліктері.
Шама
СИ бірлігі
Атомдық
масса
(салыстырмалы), Ar
Массаның атомдық бірлігі
м.а.б.
Cыйымдылық.
Көлемді
қараңдар.
Ішкі энергия, U
джоуль, Дж
Уақыт, t
cекунд, c
Қысым, р
паскаль, Па
Ұзындық, (
метр, м
Толқын ұзындығы, (
метр, м
Зат мөлшері, n
моль, моль
Жылу мөлшері, Q
джоуль, Дж
Электр тогінің мөлшері, q
кулон, Кл
Химиялық
тепе-теңдік
константасы, К
Масса, m
килограмм, кг
Массалық үлес, (
Молекулалық
масса
(салыстырмалы), Mr
Массаның атомдық бірлігі
м.а.б.
Молярлық үлес, х
-
Молялдық концентрация, C
m
моль килограмға, моль/кг
Молярлық концентрация, С
моль куб метрге, моль/м
3
345
Молярлық масса, М
килограмм
мольге,
кг/моль
Молярлық көлем, V
m
куб метр мольге ,м
3
/моль
Көлем, V
куб метр, м
3
Көлемдік үлес, (
-
Тотығу-тотықсыздану
потенциалы, Е
вольт В
Тығыздық, р
килограмм куб метрге,
кг/м
3
Салыстырмалы тығыздық, d
-
Аудан, A (S)
квадратты метр, м
2
Жұмыс, W (A)
джоуль, Дж
Потенциалдар айырымы, (U
вольт, В
Ерігіштік коэффиценті, k
s
-
Электр тогінің күші, І
ампер, А
Термодинамикалық
температура, Т
кельвин, К
Цельсиядағы температура, t
Цельций градусы,
0
С
Химиялық реакцияның жылу
эффектісі, Q
джоуль, Дж
Жылу.
Жылу
мөлшерін
қараңдар.
Жиілік, v
герц, Гц
Электр сиымдылығы, C
фарад, Ф
Электр өткізгіштік, (
сименс, См
Электр
заряды
(салыстырмалы), (((q(, Z(,(()
электр заряды, э.з.
электрлік потенциал, V(()
вольт, В
Электрлік кедергі, R
ом, Ом
Электр қозғаушы күш, ((
вольт, В
Энергия, Е
джоуль, Дж
Заттың
түзілуінің
Гиббс
энергиясы, (G
джоуль мольге, Дж/моль
346
Реакияның Гиббс энергиясы,
(G
джоуль, Дж
Иондану энергиясы, І
джоуль, Дж
Зат түзілуінің энтальпиясы, (( джоуль мольге, Дж/моль
Реакция энтальпиясы, ((
джоуль, Дж
Зат энттропиясы, S
джоуль
келвин-мольге,
Дж/(К(моль)
Реакция энтропиясы, (S
джоуль келвинге, Дж/К
2.2.Физика-химиялық тұрақты шамалар
Вакуумда электромагниттік тербелудің таралуының
жылдамдығы с=2,99792458 (10
8
м/с.
Магниттік тұрақты шама (вакуумның магнитті
өткізгіштігі) (
0
= 1,256637061(10
-6
Гн/м
Электрлік тұрақты шама (вакуумның диэлектрлік
өткізгіштігі) (
0
=8,85418782(10
-12
Ф/м
Планк тұрақтысы һ=6,626176(10
-34
Дж/Гц
Һ/2((1,0545887(10
8
Дж/Гц
Массаның атомдық бірлігі, м.а.б. m
u
( 1,6605655(10
-27
кг
Тыныш қалыптағы электрон массасы m
е
=9,109534(10
-31
кг
Тыныш қалыптағы протон массасы m
р
=16726485(10
-27
кг
Тыныш қалыптағы нейтрон массасы m
n
=1,6749543(10
-27
кг
Электр заряды е
= 1,6021892(10
-19
Кл
Бор радиусы (
0
= 5,2917706(10
-11
м
Изотоп атомының массасы
1
Н
= 1,673559(10
-27
кг
Изотоп атомының массасы
1
Н(D)
= 3,344548(10
-27
кг
Авогадро тұрақтысы N
А
= 6,022045(10
23
моль
-1
Фарадей тұрақтысы F
= 9,6484456(10
4
Кл/моль
Универсальды газ тұрақтысы R=8,31441 Дж/(К(моль)
Қалыпты физикалық жағдай:
Қалыпты атмосфералық қысым р = 1,01325(10
5
Па
Қалыпты термодинамикалық температура Т= 273,15 К
(немесе Цельсий температурасы t = 0
0
С)
347
Қалыпты физикалық жағдайда идеал газдың молярлық
көлемі V
M
= 2,241383(10
-4
м
3
/моль ( 22,4 л/ моль
Больцман тұрақтысы k
= 1,380662(10
-23
Дж/К
Бор магнетоны (
в
= 9,274048(10
-24
А( м
2
2.3.Шамалардың бірліктері арасындағы қатынас
Қысым бірліктері:
1 атм (физикалық атмосфера) = 1,01325(10
5
Па
1 мм с. б. (миллиметр сынап бағанасымен) = 1,33322(10
2
Па
1 Д (дебай) = 3,33564(10
-30
Кл(м
Ұзындық бірліктері:
1мк (микрон) = 1(10
-6
м
1 ? (ангрстрем) = 1(10
-10
м
Масса бірліктері:
1т (тонна) = 10(10
3
кг
1 кар (карат) =2(10
-4
кг
Көлем бірліктері:
1 л (литр) = 1(10
-3
м
3
Жазық бұрыш бірліктері:
1
0
(градус)= ((/180 рад) (1, 745329(10
-2
рад.
1( (минут)= ((/10800) рад (2, 908882(10
-4
рад.
1( (секунд) =((/648000) рад ( 4,848137(10
-6
рад.
Энергия бірліктері:
1 эв (электронвольт) ( 1,60218(10
-19
Дж.
1 кал
халықар.
(халықаралық калория) =4,1868
Дж.
1 эрг (эрг) =1(10
-7
Дж.
1 л
.
атм (литр-атмосфера) =1,01325(10
2
Дж
1 Вт
.
сағ (ватт-сағ) = 3,60(10
3
Дж
Энтропия бірліктері:
1 э. б. энтропиялық бірлік) =4,1840
Дж/К
348
2.4. Еселік және қосүйекті бірліктер түзілгенде
жалғанатын жұрнақтар
Аталу
ы
Орысша
белгілен
уі
Көбейтк
іш
Аталу
ы
Орысша
белгілен
уі
Көбейткі
ш
Гига
Г
10
9
Деци
д
10
-1
Мега
М
10
6
Санти
с
10
-2
Кило
к
10
3
Милли
м
10
-3
Гекто
г
10
2
Микро
мк
10
-6
Дека
да
10
1
Нано
н
10
-9
Пико
п
10
-12
2.5.Газдардың суда ерігіштігі (г есебімен 100 г суға)
Газ
Температура, 0
0
С
0
10
20
30
50
80
100
Br
2
4,22
3,4
3,2
3,13
CO
2
0,334
6
0,231
8
0,168
8
0,125
7
0,070
1
Cl
2
1,46
0,98
0,716 0,562 0,386 0,219
0
H
2
2,0(1
0
-4
1,7
.
1
0
-4
1,6(1
0
-4
1,5(1
0
-4
1,3(1
0
-4
0,8(1
0
-4
0
NH
3
87,5
67,9
52,6
40,3
22,9
NO
9,8(1
0
-3
7,6(1
0
-3
6,2(1
0
-3
5,2(1
0
-3
3,7(1
0
-3
2(10
-3
0
O
2
7,0(1
0
-3
5,4(1
0
-3
4,6(1
0
-3
3,5(1
0
-3
2,6(1
0
-3
1,4(1
0
-3
0
HCl
82,3
-
-
67,3
59,6
H
2
S
0,673 0,552 0,447 0,358
2.6. Қатты заттардың суда ерігіштігі (100 г ерітіндіге г
сусыз қосылыс)
Зат
атты фаза
Температура, 0
0
С
349
0
10
20
40
60
80
10
0
Al
2
(SO
4
)
3
Al
2
(SO
4
)
3
(18
H
2
O
23,
8
25,
1
26,
6
31,
4
87,
1
42,
2
47,
1
NH
4
NO
3
NH
4
NO
3
54,
2
63,
9
74,
8
80,
2
85,
9
91,
0
(NH
4
)
2
SO
4
(NH
4
)
2
SO
4
41,
4
42,
2
43,
0
44,
8
46,
8
48,
8
50,
8
NH
4
Cl
NH
4
Cl
23,
0
25,
1
27,
1
31,
5
35,
6
39,
6
43,
6
NH
4
HCO
3
NH
4
HCO
3
10,
9
13,
7
17,
5
24,
2
(NH
4
)
2
CO
3
NH
4
)
2
CO
3
(H
2
O
18
22,
5
KNO
3
KNO
3
11,
6
17,
7
24,
1
39,
1
52,
5
62,
8
71,
1
KAl(SO
4
)
2
KAl
2
(SO
4
)
2
(1
2H
2
O
3,1 4,4 5,7 12,
0
26,
7
71,
4
K
2
Cr
2
O
7
K
2
Cr
2
O
7
4,4 7,5 1,1
1
20,
6
31,
2
41,
1
50,
5
K
2
S
2
O
8
K
2
S
2
O
8
1,6
2
2,6
0
4,4
9
9,8
9
K
2
SO
4
K
2
SO
4
6,9 8,5 10,
0
13,
1
15,
4
17,
6
19,
4
KCl
KCl
22,
2
23,
8
26
28,
7
31,
3
33,
8
36,
0
Ca(CH
3
CO
O)
2
Ca(CH
3
CO
O)
2
37,
4
36,
0
34,
7
33,
2
32,
7
33,
5
29,
7
CoCl
2
CoCl
2
(6H
2
O
30,
2
31,
0
34,
9
39,
4
48,
4
CoCl
2
(12H
2
O
49,
0
50,
7
MgCl
2
MgCl
2
6H
2
O
34,
5
34,
8
35,
3
36,
5
37,
9
39,
7
42,
2
350
MnCl
2
MnCl
2
(6H
2
O
38,
9
38
42,
4
47,
1
52,
1
52,
0
53,
7
CuCl
2
CoCl
2
(2NH
4
Cl(2H
2
O
22,
2
26,
0
30,
5
36,
1
43,
4
CuSO
4
CoSO
4
(5H
2
O
12,
9
13,
2
17,
5
22,
8
28,
1
34,
9
42,
4
Na
2
SO
4
Na
2
SO
4
(10H
2
O
4,5 8,2 16,
1
32,
5
Na
2
SO
4
31
30,
2
30,
0
Na
2
SO
4
(7H
2
O
16,
4
23,
4
32,
5
Na
2
B
4
O
7
Na
2
B
4
O
7
(10H
2
O
1,1
8
1,7
6
2,5
8
6,0 16,
6
Na
2
B
4
O
7
(10H
2
O
23,
4
34,
6
Na
2
CO
3
Na
2
O
3
(10H
2
O
6,6
17,
8
33,
2
NaHCO
3
NaHCO
3
6,4
5
7,5
8
8,7
6
14,
9
NaCl
NaCl
26,
2
26,
5
26,
8
27,
1
27,
6
28,
4
Nі(NO
3
)
2
Nі(NO
3
)
2
(6H
2
O
44,
3
49,
1
54,
8
62,
0
Nі(NO
3
)
2
(6H
2
O
63,
0
H
2
B O
3
H
2
BO
3
2,5
0
3,5
2
5,4 9,5
27,
5
2.7.Бөлме температурасында анорганикалық
қосылыстардың суда ерігіштігі
ион Br CH
3
C
CO
3
C
F
-
l
-
N
OH
-
PO
S
SO
351
дар
-
CO
O
-
N
-
2-
l
--
O
-
3
4
3-
2-
4
2-
Ag
+
е
м
ае
е
м
ем
е
м
е е
м
е
-
ем е
м
ае
Al
3+
е
+
?
-
е а
е
е
е
ем
ем +
е
Ba
2+
е
е
е
ем
е а
е
е
е
е
ем е ем
Be
2+
е
+
?
ем(
е е е
е
ем
ем +
е
Bі
3+
+
+
-
-
+
е
м
е
м
+
ем
ем е
м
+
Ca
2+
е
е
е
ем
е е
м
е
е
ае
ем е
ае
Cd
2е
+
е
е
а
е
ем(
е е е
е
ем
ем е
м
е
Co
2
+
е
е
е
м
ем(
е е е
е
ем
ем е
м
е
Cr
3+
е
+
е
м
-
е е е
е
ем
ем е
м
е
Cs
+
е
е
е
е
е е е
е
е
е
е
е
Cu
2
+
е
е
е
м
ем(
е е
-
е
ем
ем е
м
е
Fe
2+
е
е
е
м
ем
е а
е
е
е
ем
ем е
м
е
Fe
3+
е
-
е
м
-
е е
м
-
е
ем
ем +
е
H
+
е
(
(
ае
е е е
(
(
е
а
е
(
Hg
2
+
а.
е
е
е
-
е + е
м
+
-
ем е
м
+
Hg
2
2+
е
м
а.е
-
ем
е
м
а
е
е
м
+
-
ем
-
ем
K
+
е
е
е
е
е е е
е
е
е
е
е
352
Lі
+
е
е
е
е
е е
м
е
е
е
ае
е
е
Mg
2
+
е
е
е
ае
е а
е
е
е
ем
ем е
м
е
NH
4
+
е
е
е
м
ем(
е е е
е
ем
ем е
м
е
Na
+
е
е
е
е
е е е
е
е
е
-
е
Nі
2+
е
е
е
м
ем(
е е е
е
ем
ем е
м
е
Pb
2+
е
е
е
м
ем(
е е е
е
ае
ае
а
е
ае
Pb
+
е
е
е
м
е
е е е
е
е
е
е
е
Sn
2+
+
+
-
-
+
е а
е
+
ем
ем е
м
+
Sr
2+
е
е
е
ем
е е
м
е
е
ае
ем е ем
Tl
+
ае
е
е
е
а
е
е е
м
е
е
ем е
м
ае
Zn
2+
е
е
е
м
ем(
е а
е
е
е
ем
ем е
м
е
Белгілеулер: е-жақсы ериді, ае-аз ериді, ем-ерімейді, (-
шексіз ериді, +-сумен толық әрекеттеседі, --мүлдем жоқ, (-
толық гидролиздің салдарынан сулы ерітіндіден тұнба
түзілмейді, (-ерігіштігі туралы мәліметтер жоқ.
2.8.Криоскопиялық К және эбулиоскопиялық Е
тұрақтылар
Еріткіш
Қату
температу
расы, 0
0
С
К
Қайнау
температу
расы, 0
0
С
Е
Су
0
1,86
100
0,52
Бензол
5,5
5.10
80,2
2,57
353
Анилин
-6
5,87
184,4
3,69
Сірке
қышқылы
16,7
3,90
118,4
3,10
Төртхлор
лы
көміртек
-23
29,80
76,7
5,30
2.9.Кейбір қосылыстардың тығыздығы
Зат
Формуласы
Тығыздығы,
г/см
3
t
0
С
Аммоний
хлориді
NH
4
Cl
1,53
17
Кремний
хлориді
SіCl
4
1,52
0
Натрий
хлориді
NaCl
2,163
15-20
Қалайы (ІV)
хлориді
SnCl
4
2,278
0
Қант
C
12
H
22
O
11
1,558
15
Күкірт
монохлориді
S
2
Cl
12
1,68
0
Сульфурил
хлориді
SO
2
Cl
2
1,67
20
Сүрме (ІІІ)
хлориді
SbCl
3
3,064
26
Тионил
хлориді
SOCl
2
1,675
0
Титан (ІV)
хлориді
Tі Cl
4
1,76
0
Көміртек
тетрахлориді
CCl
4
1,632
0
Фосфор (ІІІ)
бромиді
PBr
3
2,85
0
354
Фосфор (ІІІ)
хлориді
PCl
3
1,57
0
Фосфор (V)
хлороксиді
POCl
3
1,69
0
2.10.20
0
С-да қышқылдар мен негіздердің
концентрациялары мен тығыздықтары
%
H
2
S
O
4
HCl
HN
O
3
H
3
P
O
4
CH
3
CO
OH
NaO
H
KO
H
NH
3
еріті
ндіс
і
1
1,00
5
1,00
3
1,00
4
1,00
4
1,00
0
1,01
0
1,00
7
0,99
4
2
1,01
2
1,00
8
1,00
9
1,00
9
1,00
1
1,02
1
1,01
7
0,99
0
3
1,01
8
1,01
3
1,01
5
1,01
5
1,00
3
1,03
2
1,02
6
0,98
5
4
1,02
5
1,01
8
1,02
0
1,02
0
1,00
4
1,04
3
1,03
5
0,98
1
5
1,03
2
1,02
3
1,02
6
1,02
6
1,00
6
1,05
4
1,04
4
0,97
7
6
1,03
9
1,02
8
1,03
1
1,03
1
1,00
7
1,06
5
1,05
3
1,97
3
7
1,04
5
1,03
3
1,03
7
1,03
7
1,00
8
1,07
6
1,06
2
1,96
9
8
1,05
2
1,03
8
1,04
3
1,04
2
1,01
0
1,08
7
1,07
2
1,96
5
9
1,59
1,04
3
1,04
9
1,04
8
1,01
1
1,09
8
1,08
1
1,96
1
355
10
1,06
6
1,04.
7
1,05
4
1,05
3
1,01
3
1,10
9
1,09
0
1,95
8
12
1,08
0
1,05
7
1,06
6
1,06
5
1,01
5
1,13
1
1,10
9
0,95
0
14
1,09
5
1,06
8
1,07
8
1,07
6
1,01
8
1,15
3
1,12
8
0,94
3
16
1,10
9
1,07
8
1,09
0
1,08
8
1,02
1
1,17
5
1,14
8
0,93
6
18
1,12
4
1,08
8
1,10
3
1,10
1
1,02
4
1,19
7
1,16
7
0,93
0
20
1,13
9
1,09
8
1,11
5
1,11
3
1,02
6
1,21
9
1,18
6
0,92
3
22
1,15
5
1,10
8
1,12
8
1,12
6
1,02
9
1,24
1
1,20
6
0,91
6
24
1,17
0
1,11
9
1,14
0
1,14
0
1,03
1
1,26
3
1,22
6
0,91
0
26
1,18
6
1,12
9
1,15
3
1,15
3
1,03
4
1,28
5
1,24
7
0,90
4
28
1,20
2
1,13
9
1,16
7
1,16
7
1,03
6
1,30
6
1,26
7
0,89
8
30
1,21
9
1,14
9
1,18
0
1,18
1
1,03
8
1,32
8
1,28
8
0,89
2
35
1,26
0
1,17
4
1,21
4
1,21
4
1,04
4
1,38
0
1,34
1
40
1,30
3
1,19
8
1,24
6
1,25
4
1,04
9
1,43
0
1,39
6
45
1,34
8
1,27
8
1,29
3
1,05
3
1,47
8
1,45
2
50
1,39
5
1,31
0
1,33
5
1,05
8
1,52
5
1,51
1
55
1,39
5
1,33
9
1,37
9
1,06
1
60
1,49
8
1,36
7
1,37
9
1,06
1
356
65
1,55
3
1,39
1
1,47
6
1,06
7
70
1,61
1
1,41
3
1,52
6
1,06
9
75
1,66
9
1,43
4
1,57
9
1,07
0
80
1,72
7
1,45
2
1,63
3
1,07
0
85
1,77
9
1,46
9
1,68
9
1,06
9
90
1,81
4
1,48
3
1,74
6
1,06
6
92
1,82
4
1,48
7
1,77
0
1,06
4
94
1,83
1
1,49
1
1,79
4
1,06
2
96
1,93
6
1,49
5
1,81
9
1,05
9
98
1,83
6
1,50
1
1,84
4
1,05
5
100
1,83
1
1,51
3
1,87
0
1,05
0
Достарыңызбен бөлісу: |