Берілген жұмыста математикалық маятник қосарланған ұзын жіпке ілінген радиусы үлкен болмайтын металл шариктен тұрады. Қос жіп маятниктің тербелісі тек бір жазықтықта болуы үшін қолданылады. Қондырғының конструкциясы 2- суретте көрсетілген. Қабырғаға бекітілген (2) үш саңылауы (1) кронштейнге (3) жіп арқылы ілінген қорғасын шариктен тұрады. Шариктің орнын миллиметрлік шкаласы бар айнадан анықтауға болады. Ол үшін шарикті айнадағы кескінімен беттестіріп қарау керек. 2-суретте көрсетілген. Маятниктің L ұзындығының қашықтығы алынады. Бірақ маятниктің ұзындығын тікелей өлшеу қиын және оның қажеті жоқ. Егер шарик орны бірінші 2-сурет жағдайда болса, онда маятниктің ұзындығы мынаған тең болады.
 (10)
Егер шарикті екінші жағдайдағы орынға әкелсе, онда маятниктің ұзындығы
 (11)
(10) және (11) формулалардағы r-шариктің радиусы. Бұл формулаларды ескеріп, 9-шы формуланы былай жазуға болады.
  (12)
және
 (13)
(12) –ші формуладан (13)-ші формуланы алып тастасақ.
 (14)
Осыдан еркін түсу үдеуі
 (15)
Үдеуді анықтау үшін  өлшеу керек. Сонымен шариктің радиусының өлшемінің қажеті жоқ..
 және  периодтары
 ;  (16)
(16) формулалармен анықталады. Мұндағы  мен  ,  және  маятниктің ұзындықтарының сәйкес толық тербеліс саны,  және  ол тербелістерге кеткен уақыт.
Достарыңызбен бөлісу: |
