Жұмысқа жіберу сұрақтары:
Математикалық маятник деген не?
Гармониялық тербеліс деп қандай тербелісті айтамыз?
Жұмыс істелетін қондырғыны сипаттап, жұмыстың істелуін түсіндіру.
Бақылау сұрақтары:
Математикалық маятниктің тербелісі гармониялық тербеліс екенін дәлелдеу.
Математикалық маятниктің периодын анықтайтын формуланы қорыту.
Кредиттік сағат саны 3 (зертханалық сабақ №5)
Тақырып: Стокс әдісімен сұйықтың тұтқырлық коэффициентін анықтау.
Жұмыстың мақсаты: ішкі үйкеліс коэффициентін анықтау әдісімен танысу және эксперименттің талаптарын қанағаттандыратын шарттарды іздеуге дағдыландыру, оларды тағайындау.
Керекті құрал жабдықтар: сұйық құйылған шыны цилиндр, микрометр, масштабты сызғыш, секундомер.
Жұмысқа жіберілер алдында студенттердің білуге тиісті сұрақтары:
Ішкі үйкеліс дегеніміз не?
Қандай жағдайларда үйкеліс күші Стокс формуласымен анықталады?
Сұйықтың ішіндегі шардың қозғалысын сипаттаңыз?
Ішкі үйкеліс коэффициенті қандай шамаға тәуелді?
Теориядан қысқаша түсінік
Дененің қозғалыс жылдамдығы аз болғанда  ортаның кедергісі іс жүзінде тек ішкі үйкеліс күшімен ғана сипатталады. Стокс заңы бойынша, тұтқыр сұйықта баяу, бір қалыпты ілгерлемелі қозғалған қатты шарға әсер ететін кедергі күш  мынаға тең:
 , (1)
Мұндағы  - ішкі үйкеліс немесе тұтқырлық коэффициенті,  - шардың радиусы,  - шардың жылдамдығы. Кішілеу қатты шар тұтқыр сұйықта вертикаль төмен түскенде, оған үш күш әсер етеді: төмен бағытталған ауырлық күші (), жоғары бағытталған кері итеруші Архимед күші ( ) және жоғары бағытталған кедергі (ішкі үйкеліс) күші. Екі бағытталған күштердің қорытқы күшінің әсерінен шар үдей қозғалады. Бірақ шардың қозғалыс жылдамдығы артқан сайын (1) формулаға сәйкес кедергі күші артады. Бара–бара шардың жылдамдығы белгілі бір -ге жеткенде Архимед күшімен кедергі күші ауырлық күшін теңгереді. Осының салдарынан шар тұрақты жылдамдықпен бір қалыпты қозғалады. Мұндай қозғалыста:  . Шардың тығыздығын  , ал сұйықтың тығыздығын  деп белгілейік, сонда:
Достарыңызбен бөлісу: |
