BestProfi

Мәдениеттану
№
П ә н н і ң
м а з м ұ н
ы
Семинар (практикалық) сабақтар тақырыптары
Б і л і м а л у ш ы л а р д ы ң ө з і н д і к
жұмыстарының тақырыптары
Сағаттар саны
1-апта: Мәдениет морфологиясы
1
Мәдени
е
т
түсінігіні
ң
қалыпта
с
у
т а р и х ы :
мәдение
т т і ң
м ә н і н
ж ә н е
қызметін
анықтау
ыңғайла
р ы н ы ң
көптүрлі
л і г і .
Мәдени
е т т і
аксиоло
г и я л ы қ ,
өркение
т т і к ,
қ ұ р ы л ы
м д ы қ ,
антропо
логиялы
қ
,
экономи
к а л ы қ
түсіндіру
.
Теориял
ы
қ
ыңғайла
р
д
ы
шолу: Ф.
Боас, Л.
Уайт, З.
Ф р е й д ,
К. Леви-
С т р о с с ,
К
.
М а р к с ,
Э
.
Тайлор,
О
.
Шпенгле
р ,
А .
Тойнби,
Л
.
Гумилев
,
П .
Сорокин
Мәдениет және оның адамның өмірі мен
қызметіндегі орны мен рөлі.
Мәдениет мәні туралы білімнің, мәдениет
морфологиясы мен анатомиясының мәдениет
туралы ғылым үшін мәнін ашып көрсету.
Мәдениеттің мағынасы, қызметтері мен
морфологиясын анықтауға ыңғайлардың
көптігінің мәнін бағалау
«Мәдениет рәміздері және олардың
мәдени коммуникациядағы рөлі мен
м а ң ы з ы » т а қ ы р ы б ы б о й ы н ш а
жобалық зерттеу, қорытындыларды
презентациялау.
4

,
С .
Хантинг
т
о
н
ж ә н е
т.б.
Ғылыми
п
ә
н
ретіндегі
мәдение
т т а н у
т а р и х ы :
теориял
ы
қ
ыңғайла
р
генезисі,
і р г е л і
ж ә н е
қолданб
а
л
ы
мәдение
т т а н у ,
мәдение
т
т
і
з е р т т е у
д
і
ң
пәнарал
ы
қ
с и п а т ы ,
мәдение
т
ф и л о с о
ф и я с ы ,
теорияс
ы м е н
әлеумет
т а н у ы ,
м ә д е н и
ж ә н е
әлеумет
т
і
к
антропо
л о г и я ,
мәдение
т
т а р и х ы .
Мәдени
е
т
з е р т т е у
леріндег
і
ж а һ а н д
ы
қ
,
глокаль
ды және
жергілікт
і
к
ыңғайла
р.
Мәдени
е
т
морфол
о г и я с ы :
мәдение
т т і ң
кеңістігі
м
е
н

уақыты,
мәдение
т т і ң
н е г і з г і
бөлшект
ері мен
паттерн
д е р і .
Мәдени
е т к е
диахрон
ды және
синхрон
д
ы
ыңғайла
р
.
Мәдени
е
т
кеңістігін
і
ң
ерекшел
і
г
і
.
Архаика
л
ы
қ
мәдение
т т і ң
н е г і з г і
өлшемд
ері мен
о т ы р ы қ
ш
ы
ж ә н е
көшпелі
мәдение
т т е р
арасынд
а
ғ
ы
бөлінгіш
т
і
к
(дихото
миялар).
Материа
л д ы қ
ж ә н е
р у х а н и
мәдение
т
.
Мәдени
формал
а р м е н
артефак
тілердің
олардың
әлеумет
т
і
к
,
т а р и х и ,
географ
и я л ы қ
бөлінуін
е қарай
өзгеруі.
Мәдени
е
т
типолог
и я с ы :
мәдение
т т и п і
т ү с і н і г і ,
мәдение

т т е р д і ң
т а р и х и
типолог
и я с ы ,
сызықты
қ ж ә н е
жергілікт
і ыңғай.
қ ұ р ы л ы
м д а р .
Мәдени
е
т
формал
арының
көптүрлі
л і г і .
Еуроорт
алықтық
ж ә н е
мәдение
т т е р
типолог
иясы: оң
ж ә н е
т е р і с
тұстары.
Ш ы ғ ы с
ж ә н е
б а т ы с .
Солтүсті
к ж ә н е
оңтүстік.
Мәдени
ет және
өркение
т.
2-апта: Мәдениет тілі
2
Мәдениет белгілер мен мәндер
ә л е м і р е т і н д е . М ә д е н и е т т і
ақпараттық-семиотикалық түсіну.
М ә д е н и е т а р т е ф а к т і л е р ә л е м і
ретінде. Мәдениет мағыналар әлемі
ретінде. Мағыналардың түрлері.
Мәдениет белгілер әлемі ретінде.
М ә д е н и е т т і ң б е л г і л е р ә л е м і
типологиясы. Белгілер мен белгілер
жүйесінің негізгі типтері. Табиғи
б е л г і л е р . Қ ы з м е т т і к б е л г і л е р .
Иконалық белгілер.
Вербалды-белгілік жүйелер – табиғи
шынайы тілдер. Тіл – қарым-қатынас
ж ә н е м ә д е н и е т т і т а р а т у т ә с і л і
ретінде. Тіл және ойлау. Тілдің
когнитивті қызметтері. Сепир-Уорф
гипотезасы. Мәдениет тілі түсінігі.
М ә д е н и е т т і л і м ә д е н и е т
болмысының тәсілі ретінде. Әлемнің
тілдік бейнесі. Мәдениет тілі белгілер
ж ү й е с і р е т і н д е . М ә д е н и е т т і л і
с е м и о т и к а л ы қ ж ү й е р е т і н д е .
Жасанды тілдер және олардың
мәдениет дамуындағы рөлі. Сандық
мәдениет тілі. Тілдердің әлеуметтік-
м ә д е н и д и ф ф е р е н ц и а ц и я с ы
М ә д е н и е т м о р ф о л о г и я с ы м е н
анатомиясы: олардың мәдениет
конфигурациясын зерттеудегі рөлі.
1.
С а л ы с т ы р м а л ы
таблица – талдау
жасау техникасы
ретінде
(С.Хантингтонның
« Ө р к е н и е т т е р
қ а қ т ы ғ ы с ы »
ж
ұ
м
ы
с
ы
н е г і з і н д е ) .
« М ә д е н и е т
интеграциясы мен
локализациясы»
мәселесін талдау
ү
ш
і
н
с а л ы с т ы р м а л ы
т а б л и ц а
т е х н и к а с ы н
қолдану.
Нақты мысалдар
н е г і з і н д е
м ә д е н и е т
рәміздерінің әр
т ү р л і т ү р л е р і н
қ а р а с т ы р у
(мифтік рәміздер,
4

(бөлінуі).
Қазақ тілі және оның тұлғаның
мәдени-этникалық бірегейленуіндегі
рөлі. Қазақ тілінің мәдени кеңістігі.
Қ а з а қ т і л і н і ң к о м м у н и к а т и в т і к
қызметтері. Жалпы қабылданған
тілдік нормалар. Ұлттың мәдени
кодының сақталуындағы қазақ тілінің
рөлі.
д і н и р ә м і з д е р ,
ө н е р д е г і
р ә м і з д е р ,
с а я с а т т а ғ ы
р ә м і з д е р ж ә н е
т.б.)
3-апта. Мәдениет семиотикасы
3
М ә д е н и е т т і з е р т т е у л е р г е
қ ұ р ы л ы м д ы қ , с е м и о т и к а л ы қ
ыңғайлар. Мәдениеттің мәтіндік
концециялары: Р. Барт, Ю. Кристева.
М ә д е н и е т т і ң с е м и о т и к а л ы қ
к о н ц е п ц и я л а р ы : Ф . С о с с ю р ,
Ю . Л о т м а н , Э . К а с с и р е р , О .
Сулейменов.
Мәдени код. Мәдени код түсінігі.
Ұлттық мәдениеттің мәдени кодының
қайталанбайтындығы. Мәдениет
этосы. Этос және мәдениет коды.
Ж а һ а н д ы қ м ә д е н и к о д т и п т е р і :
жазуға дейінгі (дәстүрлі), жазбаша
(кітаптық) және экрандық, сандық.
Бұқаралық мәдениет коды. Қазақтың
д ә с т ү р л і м ә д е н и е т і н і ң к о д ы .
Қазақстандық мәдениет коды.
Конвенционалды белгілер. Мәдениет
рәмізі түсінігі. Мәдениеттің негізгі
рәміздері. Мәдениеттің рәміздері
мен архетиптері. Сақ және скиф
м ә д е н и е т і н і ң
р ә м і з д е р і .
М а т е р и а л д ы қ м ә д е н и е т т е г і
ғұндардың рәміздері мен белгілері.
Қ а з а қ ж ә н е т ү р к і м ә д е н и е т т і ң
рәміздері мен архетиптері. Заманауи
қазақстандық мәдениет рәміздері.
Миф рәміздері. Антикалық мифтер
рәміздері. Шығыс мифтері рәміздері.
С а қ м ә д е н и е т і м е н м и ф т е р і
рәміздері. Түркі мифтері рәміздері.
Қазақ мифтері рәміздері.
Д і н р ә м і з д е р і . З о р о а с т р и з м
рәміздері. Тәңіршілдік рәміздері.
Б у д д и з м р ә м і з д е р і . И н д у и з м
р ә м і з д е р і . И у д а и з м р ә м і з д е р і .
Х р и с т и а н д ы қ р ә м і з д е р і . И с л а м
рәміздері.
Ө н е р д е г і р ә м і з . К ө р к е м ө н е р
р ә м і з д е р і . С ә у л е т ө н е р і н д е г і
рәміздер. Музыкадағы рәміздер. Би
және балет рәміздері.
Мәдениет және өркениет: өзара
байланысы мен ерекшелігі.
Мәдениеттің негізгі типтерінің негізгі
өлшемдерін салыстыру (архаикалық,
отырықшы, индустриалды мәдениет
өлшемдері).
-
3

Саясаттағы рәміздер. Мемлекеттік-
с а я с и р ә м і з д е р . Қ а з а қ с т а н
Республикасының мемлекеттік-саяси
рәміздері.
Ғ ы л ы м м е н т е х н и к а н ы ң н е г і з г і
рәміздері.
4-апта. Мәдениет анатомиясы
4
Мәдениет кеңістігі. Мәдениеттің
ү ш ө л ш е м д і м о д е л і . М ә д е н и
ф о р м а л а р . М ә д е н и к е ң і с т і к
қ ұ р ы л ы м ы : п а р а д и г м а л а р ,
мәдениеттің бет-бейнесі, мәдени
сценарийлер. Белдеулік мәдени
формалар: когнитивті парадигмалар,
қ ұ н д ы л ы қ т ы қ п а р а д и г м а л а р ,
реттеуші парадигмалар.
Мәдениет формалары: миф, өнер,
дін, мораль, философия, құқық,
саясат, ғылым, техника.
Рухани мәдениет. Рухани мәдениет
типтері.
Мифология: мифтердің мәні мен
т и п т е р і , м и ф т е р д і ң с и п а т т ы
белгілері, мифологиялық ойлау
л о г и к а с ы , м и ф т і ң қ ы з м е т т е р і ,
заманауи мифология.
Дін мәдениеттің қасиетті формасы
р е т і н д е . Д і н . Д і н н і ң н е г і з г і
бөлшектері. Діннің қызметтері. Діни
н а н ы м - с е н і м д е р д і ң а л ғ а ш қ ы
формалары: анимизм, фетишизм,
т о т е м и з м , п а н т е и з м , д е и з м ,
монотеизм. Буддизм. Христиандық.
Ислам. Діннің қоғамдағы мәдени өмір
ф о р м а л а р ы н а ә с е р і . Қ а с и е т т і
( с а к р а л ь д ы ) м ә д е н и е т . Қ а з а қ
халқының қасиетті (сакральды)
мәдениеті.
Өнер генезисі. Өнер антропогенез
факторы ретінде. Өнер қызметтері.
Өнер мәдениет айнасы ретінде.
Өнер және көркем мәдениет.
Әлеуметтік мәдениет. Әлеуметтік
м ә д е н и е т
қ ұ р ы л ы м ы .
«Адамгершілік», «мораль», «этика»
т ү с і н і к т е р і . А д а м г е р ш і л і к т і ң
қ а л ы п т а с у ы р у х а н и м ә д е н и е т
дамуының мәселесі ретінде. Мораль
қ ы з м е т т е р і . М о р а л ь д ы қ т ү р т к і
м е х а н и з м д е р і . А д а м г е р ш і л і к
мәдениет қарама-қайшылықтары,
Мәдениеттің көшпелілік типтері:
мәдени мәліметтерді кодтаудың
формалары мен тәсілдері.
« Қ а з а қ с т а н н ы ң
к ө ш п е л і л і к
мәдениеті – қазақ
халқының мәдени
м ұ р а с ы н ы ң
м а ң ы з д ы б ө л і г і
р е т і н д е »
т а қ ы р ы б ы н д а
с а р а п т а м а л ы қ
эссе.
4

Әлеуметтік-мәдени құндылықтар
ж ү й е с і н д е г і қ ұ қ ы қ . Қ ұ қ ы қ ж ә н е
м о р а л ь . Қ ұ қ ы қ т ы ң қ ы з м е т т е р і .
Қ ұ қ ы қ т ы қ м ә д е н и е т . Б и л і к т і ң
құқықтық мәдениеті. Заң шығарудың
м ә д е н и е т і . Х а л ы қ т ы ң қ ұ қ ы қ т ы қ
мәдениеті.
Саяси мәдениет. Саяси мәдениет
қызметтері. Саяси мәдениет типтері.
Мәдениеттегі саясаттың орны.
Т е х н о л о г и я л ы қ м ә д е н и е т .
Т е х н о л о г и я м ә д е н и ф е н о м е н
ретінде. Технологиялық мәдениеттің
қ а л ы п т а с у ы м е н д а м у ы .
Т е х н о л о г и я л ы қ м ә д е н и е т
ерекшеліктері. Техниканың мәні.
Техника: техника әлемі, табиғат,
а д а м . М ә д е н и е т к е ң і с т і г і н д е г і
техника әлемі: техника мәдени
ортаны жасақтау құралы ретінде,
техника мәдениеттің әлеуметтік
тапсырысқа жауабы ретінде, техника
мәдениет құралы ретінде, техника
мәдениеттің белгілік жүйесі ретінде.
Мәдениеттегі техниканың бейнесі.
Мәдениет тарихындағы техниканың
т ү р л е р і . Т е х н и к а л ы қ п р о г р е с с
болашағы.
Инженерия. Инженерлік қызмет
ерекшелігі. Инженерлік мәдениеттің
тарихи эволюциясы. Инженерлік
м ә д е н и е т о р н ы . И н ж е н е р л і к
мәдениет көкжиегі.
Ғылым мәдениеттің жаңа құбылысы
( ф е н о м е н і ) р е т і н д е . Ғ ы л ы м
әлеуметтік-мәдени институт ретінде.
Ғылымның тарихи дамуының негізгі
кезеңдері. Ғылымның әлеуметтік-
мәдени бағдарлары: ақиқат пен
пайда, автономия және әлеуметтік
б а қ ы л а у , н е й т р а л и з м ж ә н е
әлеуметтік жауапкершілік, ғылым
коммерциализациясы (оң және теріс
ж а қ т а р ы ) . Ғ ы л ы м н ы ң э т и к а л ы қ
императиві.
Қызметтің мәдени сценарийлері.
Мәдени сценарийлердің көптүрлілігі.
Еңбек мәдениеті. Оқу мәдениеті.
М ә д е н и е т ж ә н е б і л і м . О й ы н
мәдениеті. Мәдениеттегі ойындық
сценарийлер. Бос уақыт мәдениеті.
Мәдениет және қарым-қатынас.
Қарым-қатынас түрлері. Этикет.
5-апта. Қазақстан көшпелілерінің мәдениеті
5
Е ж е л г і Қ а з а қ с т а н а у м а ғ ы н д а ғ ы
архаикалық мәдениет: материалдық
Сақ, массагет, ғұн, үйсін және
қаңлылардың мәдени мұрасы және
3

м ә д е н и е т е с к е р т к і ш т е р і .
Материалдық («технологиялық»)
мәдениеттің негізгі жетістіктері.
Е ж е л г і ә л е м н і ң т е х н и к а л ы қ
жетістіктерінің негізгі ескерткіштері.
Көшпелілік (номадизм) мәдениет типі
ретінде. Көшпелілік (номадизм)
к о н ц е п ц и я л а р ы . К ө ш п е л і л і к
мәдениет типологиясы. Көшпелілік
түрлері мен жіктеу (көшпелілер
мәдениеті).
Еуразиялық кеңістік көшпелілері
м ә д е н и е т і н і ң н е г і з г і б е л г і л е р і .
Қ а з а қ с т а н а у м а ғ ы н д а ғ ы е ж е л г і
т а й п а л а р м ә д е н и е т і : с а л т -
д ә с т ү р л е р і , к у л ь т т е р і , н а н ы м -
сенімдері. Сақ, скифтердің ұлы
көшпелілік өркениеттері. Сақ, скиф,
массагет, ғұндардың көшпелілік
мәдениеті. Салт-дәстүрлері. Аңызға
айналған кейіпкерлердің бейнелері.
Сақ, массагет, скиф, сарматтар
ө н е р і : қ а р у - ж а р а қ т ы қ , с ә н д і к -
қолданбалы, мүсін, сәулет өнері.
С а қ , м а с с а г е т , с к и ф т е р д і ң
жауынгерлік өнері. «Шу-батыр»
п о э м а с ы . Ж а з у ы . С а қ т а р м е н
м а с с а г е т т е р д і ң
м ә д е н и
қ ұ н д ы л ы қ т а р ы . К ө ш п е л і л і к
мәдениеттегі кеңістік пен уақыт.
Табиғат ескерткіштері мен сақ,
массагет, скиф, сармат, ғұндардың
м а т е р и а л д ы қ
м ә д е н и е т
е с к е р т к і ш т е р і . О р т а л ы қ А з и я
(Қазақстан) көшпелілерінің негізгі
м ә д е н и ж ә н е т е х н и к а л ы қ
ж е т і с т і к т е р і . С а қ о й ш ы л д а р ы
( Т о к с а р и д , А н а х а р с и с ) . С а қ
өркениетінің ежелгі грек, ежелгі
ү н д і л і к ж ә н е е ж е л г і қ ы т а й л ы қ
өркениетпен мәдени өзара әрекеті.
Сақ, массагет, сарматтардың көне
қалалары. Сақ, массагет, скиф, ғұн,
сарматтардың қасиетті (сакральды)
мәдениеті.
олардың түркі халықтарының мәдени
мұрасының қалыптасыундағы рөлі.
6-апта. Арғытүркілердің мәдени мұрасы
6
Ғұндардың көшпелілік мәдениеті.
Ғұндардың мифтері мен діни наным-
сенімдері. Қазақстандағы көшпелілік
мәдениет дамуының ғұндық кезеңі.
Ғұн жазуы (әліпби, ғұндардың руна
ж а з у ы ) . Ғ ұ н б а т ы р л а р ы Е д і л
(Атилла). Аттила туралы поэма
( « А т и л л а н ы ң Г а л л и я ғ а б і р і н ш і
ж о р ы ғ ы » ) . « Э д д а » с к а н д и н а в
эпосындағы Аттила бейнесі («Атли
туралы сөз»). «Нибелунгтар туралы
сөз». Испан трагедиясындағы XVI
ғасырдағы драматург Кристобала
Вируестің Еділ батыр (Атилла)
бейнесі – «Қаһарлы Аттила», Ц.
Вернердің романтикалық драмасы
Сақ-массагет, скиф мәдениетінің
антика әлемі мәдениетімен мәдени
өзара әрекеті мен бір-біріне әсері
Н а қ т ы м ы с а л к е л т і р е о т ы р ы п ,
е у р а з и я л ы қ к е ң і с т і к т е г і е ж е л г і
м ә д е н и е т т е р , Қ а з а қ с т а н д ы
мекендегендердің мәдени мұрасы
мен жетістіктері туралы білімді
көрсету.
«Ұлы Жібек жолы
х а л ы қ т а р ы н ы ң
мәдениетаралық
коммуникациясын
дағы Қазақстан
т ү р к і л е р і »
т а қ ы р ы б ы н д а
реферат
4

« А т т и л а , ғ ұ н д а р п а т ш а с ы » .
Фольфганг Франк операсы «Аттила,
ғұндар патшасы». Джузеппе Верди
операсы «Аттила». Ағылшын ақыны
Г е р б е р т т і ң « А т т и л а » п о э м а с ы .
Ф р а н ц у з ғ а л ы м ы А . Т и е р р и д і ң
« А т т и л а т а р и х ы » е ң б е г і . А .
Соловьевтың «Аттила қазынасы»
ж ұ м ы с ы . М . С у л т а н б е к о в т ы ң
«Аттила» пьесасы. С. Өтенияздың
«Аттила» ғылыми зерттеуі.
Ғұндардың өнері. Ғұндардың аңдық
стилі.
Көшпелі мәдениет дамуындағы
п р о т о т ү р к і к е з е ң і . Э н к и д а –
прототүркілердің даңқты кейіпкері
( « Г и л ь г а м е ш » п о э м а с ы ) .
Прототүркілердің өмірі мен тұрмысы
т у р а л ы А р и с т е й П р о к о н н е с т і ң
«Аримаспея» поэмасы. Б.д.д. І
ғасырдағы прототүркілердің өмірі
туралы Хань-Шижунь үйінен шыққан
қытай ханшайымының «Аққудың
әні».
Үйсін мен қаңлылар мәдениеті. Үйсін
м е н қ а ң л ы л а р д ы ң қ ұ п и я л а р ы
(мистерии), би өнері, музыкасы.
Ежелгі түркі өркениеті және оның
ерекшеліктері. Ежелгі түркілердің
космогониясы мен мифологиясы.
А т а - б а б а к у л ь т ы . Т ә ң і р ш і л д і к .
Тәңіршілдіктің құдайлар пантеоны.
Ежелгі түркілердің салт-дәстүрлері
мен рәсімдері. Аруақ культы. Ежелгі
түркілердің руна жазуы. Ежелгі
түркілердің қасиетті жазбасы «Алтун
битиг» (Алтын кітап).
Қазақстан аумағын мекендейтін түркі
халықтарының мәдени мұрасы. Түркі
жазуы. Түркілердің көлденең жазуы.
Түркі жазуының түрлері: соғдылық,
брахми, манихейлік, ұйғыр. Түркі
қағанатының мемлекеттік жазуы.
Руна жазуы. Руналық мәтіндер. Түркі
кезеңінің мәдени ескерткіштері.
Түркілердің мәдени ескерткіштері:
Орхон-енисей, Ленско-Прибалтийлік,
Алтай, Ертіс жағалауындағы, Шығыс-
т ү р к і с т а н д ы қ , О р т а А з и я л ы қ
(жетісулық руналар, ферғандық
руналар, сырдариялық руналар)
ж ә н е
Ш ы ғ ы с
е у р о п а л ы қ
е с к е р т к і ш т е р . О р х о н - Е н и с е й
эпиграфиялық шығармасы. «Күлтегін
ескерткіші», «Тоныкөкке құрмет
белгісі», «Білге Қағанға құрмет
б е л г і с і » . О ғ ы з т а й п а л а р ы н ы ң
ескерткіштері: «Қорқыт Ата кітабы»,
«Оғыз-наме». Ежелгі түркі ақындары
Йоллығ-тегін, Тоныкөк.

Қ а ғ а з ж а с а у т е х н о л о г и я с ы .
Түркілердің ктіап баспасы. Түркі
к і т а п т а р ы н ы ң т и п т е р і м е н
формалары.
V I - д а н V I I I - ш і ғ а с ы р ғ а д е й і н г і
т ү р к і л е р д і ң н а н ы м - с е н і м д е р і :
буддизм, манихейлік, христиандық
(несториандық). Түркілердің аударма
қ ы з м е т і . « М а й т р и с и м а т »
« Д а н а л ы қ т ы
ж е т і л д і р у »
(«Праджняпарамита»), «Патшаларға
н ұ с қ а у л ы қ » ( « Р а д ж в а в а д а к а » ) ,
«Абхидхармакоша» Васубандху
поэмасының қолжазбасы («Білім
қ а з ы н а с ы » Х ғ . ) , « Т р и п и т а к а »
буддизмнің негізні каноны буддалық
м ә т і н д е р д і т ү р к і т і л і н е а у д а р у .
Б е ш б а л ы к қ а л а с ы н а н ш ы қ қ а н
Шынгко Шелитутунг – буддалық
сутралар «Суварнапрабхасаның»
т ү р к і л і к а у д а р м а ш ы с ы ( А л т ы н
жылтыр). Чисуй тудун, Пратья-шири,
Кики түркі ақындары. Манихейлік
әдебиет. Христиандық діни әдебиет.
К о ш о - Ц а й д а м е с к е р т к і ш т е р і .
Д а л а л ы қ ө р к е н и е т . Д а л а л ы қ
өркениеттің негізні құндылықтары.
Ежелгі түркілік өркениеттер мен
жетістіктер. Кеңістік және уақыт
түсінігі. Техника және көшпелілердің
е ж е л г і т е х н о л о г и я л а р ы . Т ү р к і
аймағының мәдени-тарихи байлығы
– мәдени мұра ретінде. «Мәдени
м ұ р а » б а ғ д а р л а м а с ы . М ә д е н и
ескерткіштерді, Қазақстанның ежелгі
көшпелілерінің мәдени ареалы мен
қалаларын сақтау мен қалпына
к е л т і р у г е б а ғ ы т т а л ғ а н м ә д е н и
с а я с а т т ы ң н е г і з г і б а ғ ы т т а р ы .
« Қ а з а қ с т а н н ы ң с а к р а л ь д ы
географиясы» бағдарламасы.
7-апта. Орталық Азияның ортағасырлық мәдениеті
7
Жібек жолы: Қазақстан – Шығыс пен
Батысты байланыстырушы ретінде.
О р т а л ы қ А з и я а й м а ғ ы н д а ғ ы
мәдениеттер байланысы. Түркі және
қ а з а қ м ә д е н и е т і а р х е т и п і н д е г і
ирандық компоненттер. Үнді және
Орталық Азия мәдениеті сұхбаты.
Үнді мәдениеті мен түркі өркениетінің
өзара ықпалы. Түркі және ислам
мәдениеттерінің өзара әсері мен
өзара әрекеті.
Ортағасырдағы түркі мәдениеті.
Ф и л о с о ф и я м е н о р т а ғ а с ы р л ы қ
ғ ы л ы м н ы ң д а м у ы . Ә л - Ф а р а б и :
Түркілердің мәдени мұрасы қазақ
мәдениетінің қалыптасуына әсер
ететін фактор ретінде
Түркілердің әлемдік мәдениет пен
өркениеттің дамуына қосқан үлесі
мен ортағасырлық Ренессанстың
қалыптасуындағы рөлін бағалау.
А л д ы ң ғ ы А з и я , И р а н , О р т а л ы қ
Азияның әр түрлі халықтарының
и с л а м д ы қ
м ә д е н и е т т і ң
қалыптасуына қосқан үлесін шынайы
түрде бағалау.
«Түркілік Қайта
Өрлеу және оның
әлемдік мәдениет
м ұ р а с ы н д а ғ ы
о
р
н
ы
»
т а қ ы р ы б ы н д а
с а р а п т а м а л ы қ
эссе
4

ф и л о с о ф и я л ы қ , ә л е у м е т т і к -
э т н и к а л ы қ ж ә н е э с т е т и к а л ы қ
көзқарастары. Ортағасыр мәдениеті
мен ғылымының қалыптасуындағы
әл-Фарабидің үлесі. Математиканың
дамуы. Өнер, әдебиет, сәулет өнері,
т е х н и к а н ы ң
д а м у ы .
Ортағасырлардағы Қазақстан мен
Орталық Азиядағы білім.
Ғ ы л ы м м е н м е д и ц и н а д а м у ы .
Хорезми ұлы ортағасырлық ғалым-
математик. Әбу Рейхан Бируни және
Ғ а л а м . Ә б у Р е й х а н Б и р у н и
м а т е м а т и к ж ә н е м ә д е н и е т
тарихшысы ретінде. Әбу Әли ибн
Сина және оның «Емдеу ғылымдары
каноны» еңбегі. Орталық Азиядағы
қоғамдық және жаратылыстанулық
ғ ы л ы м д а р . У н и в е р с и т е т т е р д і ң
дамуы.
Қазақстан аумағындағы Ұлы Жібек
ж о л ы б о й ы н д а ғ ы қ а л а л а р :
Исфиджаб (Сайрам), Баласагұн,
Отрар, Суяб, Тараз, Шаш (Ташкент),
Шымкент. Олардың ортағасырлық
Қ а з а қ с т а н д а ғ ы м ә д е н и ө м і р д і ң
дамуындағы рөлі.
О р т а л ы қ А з и я д а ғ ы қ а л а л ы қ
мәдениеттің гүлденуі. Нишапур,
Хорасан, Систан, Термез, Самарқан,
Бұхара, Хорезм ғылым, білім, сәулет
ө н е р і ж ә н е ө н е р о р т а л ы қ т а р ы
ретінде. Орталық Азия қалалары
д і н и ( б у д д и з м , з о р о а с т р и з м ,
несториандылық, манихейлілік және
т.б.) білім беру орталығы ретінде.
Орталық Азия қалаларының сәулет
өнері. Орталық Азияның сарайлық
мәдениеті.
8-апта. Түркілердің мәдени мұрасы
8
Қ а р а х а н к е з е ң і н д е г і м ә д е н и е т .
Қарахандар кезеңінің материалдық,
қалалық мәдениеті. Түркі кезеңіндегі
техниканың дамуы. Материалдық
мәдениет ескерткіштері.
Ә л - Қ а ш қ а р и ж ә н е о н ы ң т ү р к і
ә д е б и е т і
м е н
т і л і н і ң
қалыптасуындағы рөлі. Әл-Қашқари
– т ү р к і ә л е м і н і ң а қ ы н ы . Ә л -
Қ а ш қ а р и д і ң « Т ү р к і с ө з д е р і н і ң
жинағы» еңбегі.
Жүсіп Баласағұн және оның «Құтты
б і л і к » е ң б е г і . А х м е д Ү й г і н е к и ,
Сулеймен Бақырғани және олардың
түркі мәдениетіне қосқан үлестері.
Ахмед Үйгінеки – «Хибат ал(ул)-
Ортағасырдағы Қазақстандағы түркі
мәдениеті және оның еуропалық
және исламдық мәдениетке әсері.
« Т ү р к і л е р д і ң
м
ә
д
е
н
и
м ұ р а с ы н ы ң
еуропалық және
исламдық әлемге
ә
с
е
р
і
»
т а қ ы р ы б ы н а
с а л ы с т ы р м а л ы
таблица жасау.
4

х а к а й ы к » п о э м а с ы н ы ң а в т о р ы
( « А қ и қ а т с ы й ы » ) . Қ а з а қ с т а н д а
исламның таралуы. Ортағасырлық
түркі мәдениетінің ерекшелігі: ислам
және номадизм.
Моңғолдық кезең және ортағасырлық
Қазақстандағы түркі халықтары
м ә д е н и е т і н і ң д а м у ы н а ы қ п а л ы .
Хорезмшах билігі кезіндегі ғылымның
дамуы. Медицина: Зайн әл-Дин
Горганидің (Джурджани) «Хорезмшах
қ а з ы н а с ы » к і т а б ы . Х о р е з м ш а х
кезеңіндегі әдебиет. ХІІ ғасыр ақыны
Рашид ад Дин Умари (1114-1177).
Жазушы Низами Арузи Самарканди
және оның «Сирек кездесетіндердің
жинағы, немесе Төрт сұхбат» кітабы.
Хорезмшах тұсындағы мәдени өмір
(сәулет өнері, керамика).
С о п ы л ы қ Қ а й т а Ө р л е у . А х м е т
Яссауидің тұлғасы мен қызметі
( 1 0 9 3 - 1 1 6 6 ) . « Д и у а н и Х и к м е т »
кітабы. Наджм ад Дин Кубра (1145-
1 2 2 0 ) ж ә н е о н ы ң р у х а н и ө м і р
жобасы. «Құдай халқының жолы»
трактаты. Сопылық ақын Нишапурлік
Фарид ад-Дин Аттар (1145-1221)
және оның «Құстардың әңгімесі»
аллегориялық поэмасы. Самұрық құс
б е й н е с і . С у ф и з м м о ң ғ о л
шапқыншылығына дейінгі Орталық
Азиядағы қуатты діни қозғалыс
р е т і н д е . Т ү р к і л е р д і ң м ә д е н и
құндылықтары мен дүниетанымына
с у ф и з м н і ң ә с е р і . А ғ а р т у ш ы л ы қ
жетістіктерінің жоғалуы.
Моңғол шапқыншылығы мәдени апат
ретінде. Моңғол билігі кезіндегі
с у ф и з м н і ң д а м у ы . Б а х а у д д и н
Накшбанд (1318-1389) жаңа діни
қозғалыстың негізін салушы ретінде.
Суфизмнің накшбандия орденінің
ислам әлемінің рухани өміріне әсері.
Суфизм музыкасы мен поэзиясы.
Алтын Орда кезеңінің мәдениеті.
Материалдық және рухани мәдениет.
Рухани құндылықтар. Өнер. Діни
наным-сенімдер. Салт-дәстүрлер.
А л т ы н
О р д а н ы ң
н е г і з г і
технологиялық жетістіктері.
Ақсақ Темір кезеңіндегі мәдениет.
Ақсақ Темірдің (1336-1405) билігі
кезіндегі Орта Азиядағы мәдени
ж ә н е ғ ы л ы м и ө м і р д і ң қ а й т а
ж а н д а н у ы . С ә у л е т ө н е р і .
Шахрисабздағы Ақсарай. Самарқан
орталығындағы Бибі-Ханым мешіті.
Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи
кесенесі.
Мұхаммед Тарағай билігі кезіндегі

сарайлық мәдениеттің гүлденуі.
М е ш і т п е н м е д р е с е қ ұ р ы л ы с ы .
« И с л а м б а қ т а р ы н ы ң » ж а с а л у ы .
Байсунгуренің кітап сақтау қоймасы
және өнерлер орталығы. Өнер және
сәулет өнері. Миниатюра. Фреска
өнері.
Ұ л ы қ б е к ( М ұ х а м м е д Т а р а ғ а й )
астрономия ғылымының дамуы.
Математиканың дамуы. Джамшид
әл-Каши (1380-1429) және Әли
Кушчи (1402-1474): астрономия мен
математиканың дамуына қосқан
үлестері. Ұлықбек обсерваториясы.
«Гургандық зидж» («Астрономиялық
таблицалар жинағы») жинағы – XV ғ.
аспан денелері туралы беделді
нұсқаулық. Ақсақ Темір кезеңіндегі
б і л і м м е н ғ ы л ы м . А қ с а қ Т е м і р
к е з е ң і н д е г і т е х н и к а н ы ң д а м у ы .
С о п ы л ы қ п о э з и я н ы ң д а м у ы .
Н у р и д д и н Д ж а м и ( 1 4 1 4 - 1 4 9 2 )
накшбандия орденінің ұлы сопылық
ақыны. «Әулиелердің салтанатты
ұлылығынан достықтың жарылуы»
жинағы сопы прозасының көрсеткіші
ретінде.
Әлішер Науаи (1441-1501) – ұлы
түркі ақыны. Шағатай тілінің дамуы.
Камолиддин Бехзад (1450-1537)
және мұсылман әлеміндегі көркем
сурет стандарттарының жасалуы. 15
ғ. сәулет өнері. Тимуридтер әулетінің
эстетикасы және оның Ұлы Моғол
империясының мәдениетіне әсері.
Ұлы Моғолдар мәдениеті. Үнді-түркі
Ренессансы. Сәулет өнері, ғылым,
математика, астрономияның дамуы
ж ә н е м о ғ о л м ә д е н и е т і н і ң
технологиялық жетістіктері.
«Сакральды (қасиетті) Қазақстан»
б а ғ д а р л а м а с ы . Т ү р к і к е з е ң і н і ң
мәдени ескерткіштерін қалпына
келтіру мен сақтау. Қожа Ахмет
Яссауи кесенесі, Көне қала Тараз
және өзге де мәдени объектілер
қазақ халқының мәдени бірегейлік
пен қазақтардың мәдени мұрасының
құраушысы ретінде.
9-апта. Қазақ мәдениетінің қалыптасуы
9
Қазақтардың эпикалық мәдениеті.
Қ а з а қ х а л қ ы н ы ң м и ф т е р і м е н
а ң ы з д а р ы . Қ а з а қ д ә с т ү р л і
мәдениетінің қалыптасуы. Халықтық
п о э з и я ф о р м а л а р ы . А қ ы н -
ж ы р а у л а р д ы ң м у з ы к а л ы қ
ш ы ғ а р м а ш ы л ы ғ ы . Х а л ы қ а у ы з
шығармашылығындағы агон. Ұлы
қазақ билері. Қазақ даласының
шешендері. Қазақ тіліндегі тілдік
Түркі мәдениеті мен өркениеті және
о л а р д ы ң Ұ л ы Ж і б е к ж о л ы
х а л ы қ т а р ы н ы ң м ә д е н и е т і
дамуындағы мәдени-өркениеттік
рөлі.
Исламның таралу ерекшеліктерін
және оның қалыптасуының мәдени
бастауларын сыни тұрғыдан бағалай
-
3

этикет. Мәдени құндылықтар және
батырлар этикасы. Қару-жарақты
и г е р у ш е б е р л і г і . Қ а з а қ с ә н д і к -
қолданбалы өнері. Қазақ дәстүрлі
м ә д е н и е т і н і ң
э т и к а л ы қ
құндылықтары. Спорттық ойындар.
Қ а з а қ х а л қ ы н ы ң д ә с т ү р л е р і ,
рәсімдері, салттары. Өмірлік кезең
салттары: туылу, ер жету, өлім.
Ж е р л е у р ә с і м і . Ү й л е н у р ә с і м і .
Халықтық мерекелер. Наурыз. Халық
әндері. Дәстүрлі билер. Халықтық
о й ы н д а р .
Қ а з а қ т а р д ы ң
технологиялық жетістіктері.
Ұ л т т ы қ м у з е й - қ о р ы қ ж о б а л а р ы :
Ботай, Сарайшык, Бозок. Бекет Ата
мәдени объектісі, Ақсу Жабағлы,
К ө р ж а л ғ ы н , Т а м ғ а л ы м ә д е н и
рәміздер және қазақ халқының
мәдени бірегейлегінің географиялық
құраушысы ретінде.
білу.
10-апта. XVIII ғ. – ХIХ ғ. соңы аралығындағы қазақ мәдениеті
10
Дәстүрлі дүниетаным дағдарысы.
Қазақ Ағартушылығы феномені. Ш.
У ә л и х а н о в
ж ә н е
о н ы ң
шығармашылығы. Абай ұлы қазақ
а қ ы н ы ж ә н е о й ш ы л ы р е т і н д е .
Ш ә к ә р і м ш ы ғ а р м а ш ы л ы ғ ы . Ы .
Алтынсарин көрнекті ағартушы және
п е д а г о г р е т і н д е . Қ ұ р м а н ғ а з ы ,
Тәттімбет, Жаяу Мұса және т.б.
музыкалық шығармашылығы.
Қазақ мәдениетіндегі «Зар заман»
феномені. Қазақтың қоғамдық ойы
және XIX-XX ғғ. аралығында қазақ
әдебиетіндегі негізгі бағыттар. Қазақ
зиялыларының ірі өкілдерінің негізгі
и д е я л а р ы : Ә . Б ө к е й х а н о в , А .
Б а й т ұ р с ы н о в , М . Д у л а т о в , Т .
Рысқұлов және т.б.
С а к р а л ь д ы ( қ а с и е т т і ) қ а з а қ
мәдениеті. Қазақстан аумағындағы
сакральды мәдениет ескерткіштері.
«Мәдени мұра» бағдарламасы.
Қазақ халқының мәдени мұрасы.
XVIII-ХIХ ғғ. қазақ өнері мен әдебиеті.
Қазақ өнерінің негізгі құндылықтары.
XVIII-ХIХ ғғ. қазақ философиясының
н е г і з г і ж е т і с т і к т е р і . Э т н и к а л ы қ
бірегейліктің қалыптасуы мен қазақ
х а л қ ы н ы ң б і р і г у і н д е г і қ а з а қ
мәдениетінің рөлі. Қазақ тілі және
о н ы ң ұ л т т ы ң м ә д е н и к о д ы н
сақтаудағы рөлі.
Ұлы Жібек жолы халықтарының
м ә д е н и е т і : Е у р о п а , Р е с е й
халықтарымен мәдени өзара әрекет
ф о р м а л а р ы н с а л ы с т ы р у ж ә н е
а й қ ы н д а у : п а т т е р н д е р і м е н
жетістіктері.
Түркілердің әлемдік мәдениеттің
дамуына қосқан үлесі мен Шығыс-
Батыс сұхбатына әсерін шынайы
тұрғыдан бағалау.
Т ү р к і х а л ы қ т а р ы н ы ң м ә д е н и е т
ескерткіштерін салыстыра білу және
Орталық-Азиялық және Таяу Шығыс
а й м а қ т а р ы н д а ғ ы х а л ы қ т а р д ы ң
рухани дамуына әсерін айқындау.
Орталық Азия қалалық мәдениетінің
даму ерекшеліктерін сыни тұрғыдан
бағалай білу.
С а к р а л ь д ы қ м ә д е н и е т т і ң 1 0 0
ескерткіші мен қазақ даласының
мәдени мұрасына қатысты білімді
көрсете білу.
-
4
11-апта. ХХ ғасырдағы қазақ мәдениеті

11
Кеңестік кезеңдегі қазақ мәдениеті.
Тоталитарлық-әкімшілік жүйе және
ұ л т т ы қ м ә д е н и е т . Е л д і ң
и н д у с т р и а л и з а ц и я с ы . Е л
индустриализациясындағы ғылыми-
техникалық зиялы қауымның орны
мен рөлі. Мәдени саясаттың қайшы
үрдістері. Қазақстандық ғылымның,
б і л і м
ж ә н е
м ә д е н и е т
институттарының қалыптасуы мен
дамуы. Қазақ зиялы қауымының
қ а з а қ с т а н д ы қ м ә д е н и е т п е н
х а л ы қ т ы ң м ә д е н и д а м у ы н д а ғ ы
сабақтастықты сақтаудағы үлесі. ХХ
ғ. Қазақстанның белгілі ғалымдары.
Қазақ өнерінің дамуы: кескіндеме,
мүсін, сәулет өнері, опера, балет,
музыка, ХХ ғ. драматургиясы. ХХ ғ.
белгілі опера орындаушылары. ХХ ғ.
Қазақстан әдебиеті. ХХ ғ. кеңестік
қазақ жазушылары. Қазақ киносының
қалыптасуы мен дамуы. Кеңестік
қ а з а қ к и н о р е ж и с с е р л е р і м е н
киноәртістері. ХХ ғ. Қазақстандағы
киноиндустрияның дамуы. ХХ ғ.
Қазақстандағы гуманитарлық ғылым.
Қазақ халқының руханилығын сақтау,
қ а з а қ х а л қ ы н ы ң ұ л т т ы қ ө з і н д і к
санасын, қазақ халқының рухани
құндылықтарын қалыптастырудағы
қазақ гуманитаристикасы мен зиялы
қауымының рөлі. Қазақ мәдениетінің
д а м у ы н д а ғ ы з и я л ы қ а у ы м н ы ң
шығармашылық үлесі.
Тарихи өлшемдегі қазақ мәдениеті:
қазақ халқының мәдени мұрасы.
Қазақ халқының мәдени мұрасын
сыни тұрғыдан бағалау.
Қ а з а қ т а р д ы ң м ә д е н и м ұ р а с ы н ,
мәдени құндылықтары мен батырлар
этикасын, ақындық мұра мен өнерін,
қ а з а қ т а р д ы ң с п о р т м ә д е н и е т і н
бағалау.
3
12-апта. Қазіргі әлемдік үдерістер аясындағы қазақ мәдениеті
12
Жаһандану және этно-аймақтық
м ә д е н и е т т е р д і ң ө з і н - ө з і
бірегейлендіру мәселесі. Қазақ
мәдениеті және түркі әлемі. Қазіргі
Қ а з а қ с т а н н ы ң м у л ь т и м ә д е н и
кеңістігіндегі қазақ мәдениетінің
орны. Заманауи қазақ мәдениетіндегі
рухани дәстүрлер мен жаңашылдық
үдерістер. Әлемнің ұлттық бейнесі
және мәдени репрезентация.
Қазақстанның қазіргі өнеріндегі
негізгі үрдістер мен бағыттар. Қазақ
м ә д е н и е т і н і ң і з д е р і н ( п а т т е р н )
сақтау, қазақ тілін дамыту мен оның
мәдени кеңістігін кеңейту, қазақ
халқының рухани құндылықтарын
с а қ т а у м е н ұ л ы қ т а у д а ғ ы
гуманитарлық зиялы қауымның рөлі.
Заманауи қазақ өнерінің негізгі
жанрлары: әдебиет, кескіндеме,
театр, сәулет өнері, музыка, кино,
телеведение.
Қазақстандағы заманауи бұқаралық
Қазақстан мәдениеті: мәселелері
мен болашағы
«ХХ-ХХІ ғғ. Батыс
Е у р о п а н ы ң
ж
а
с
т
а
р
с у б м ә д е н и е т і
ж ә н е о л а р д ы ң
қ а з а қ с т а н д ы қ
ж а с т а р д ы ң
қ ұ н д ы л ы қ т ы қ
жүйесіне әсері»
т а қ ы р ы б ы н а
п р е з е н т а ц и я
жасау.
5

м ә д е н и е т . Қ а з а қ с т а н д а ғ ы ш о у
мәдениеттің қалыптасуы мен дамуы.
Қ а з а қ с т а н н ы ң қ а з і р г і ө н е р і н і ң
дамуындағы жаңа үрдістер мен
медиа-мәдениет қауіп-қатерлері.
Қазақстандық киноның заманауи
ү р д і с т е р і . З а м а н а у и қ а з а қ
киноөндірісінің даму болашағы мен
м ә с е л е л е р і . Қ а з а қ с т а н д ы қ
к и н о р е ж и с с е р л е р . Қ а з а қ
киножұлдыздары. Ең жақсы қазақ
к и н о л е н т а л а р ы . Қ а з а қ с т а н д а ғ ы
кинофестивальдар. Мереке тойлау
м ә д е н и е т і н і ң д а м у ы н д а ғ ы
қазақстандық кинофестивальдардың
р ө л і .
М ә д е н и е т а р а л ы қ
к о м м у н и к а ц и я н ы ң д а м у ы н д а ғ ы
қазақстандық кинофестивальдардың
о р н ы .
Қ а з а қ с т а н д ы қ
к и н о ф е с т и в а л ь д а р з а м а н а у и
қазақстандық мәдениет жетістіктерін
т а р а т у а л а ң ы р е т і н д е . Ұ л т т ы қ
б і р е г е й л і к т і ң , м е д и а - м ә д е н и е т
парадигмасындағы қазақ халқының
ұлттық дүниетанымындағы және
ынтымақтастығын қалыптасуындағы
м ә с е л е л е р м е н т ө з і м д і л і к
ұстанымдары.
Теледидар мәдениет феномені
ретінде. Қазақстандағы заманауи
теледидардың дамуы. Қазақстанның
телевизиялық драматургиясы.
Дәстүрлі қазақ және заманауи қазақ
мәдениеті. Қазақ халқының мәдени
коды. Қазақ ұлттық мәдени кодын
сақтау мәселесі. Қазақ дәстүрлі
мәдениетінің рухани құндылығы
және Қазақстан жағдайындағы батыс
құндылықтарының сіңіру мәселелері.
Өнердің коммерциялануы. Қазақ
халқының мәдени бірегейлігін сақтау
мен қазіргі қазақстандықтың мәдени-
р у х а н и к е л б е т і н қ а л ы п т а с т ы р у ,
ұлтжандылыққа, өз Отанына, ұлттық
мәдениетіне деген сүйіспеншілік пен
құрметке тәрбиелеу, қазақ халқының
р у х а н и
м ұ р а с ы ,
р у х а н и
құндылықтарын, қазақ халқының
м ә д е н и к о д ы н с а қ т а у , ә л е м д і к
мәдениет құндылықтарына қосудағы
отандық өнердің рөлі.
13-апта. Жаһандану аясындағы қазақ мәдениеті
13
Жаһандану жағдайындағы қазақ
халқының мәдени мұрасын сақтау
мәселесі. Қазақстан мұражайлары
ж ә н е о л а р д ы ң м ә д е н и м ұ р а н ы
сақтаудағы рөлі. Қазақ халқының
мәдени мұрасын таратудағы ҚР
м ұ р а ж а й л а р ы . Қ а з а қ х а л қ ы н ы ң
м ә д е н и - э т н и к а л ы қ ж а д ы с ы н
Қазақ ұлтының мәдени коды.
Мәдени және этникалық бірегейлікті
сақтаудағы қазақ ұлтының мәдени
кодының рөлін сараптау.
««Мәдени мұра»
б а ғ д а р л а м а с ы
ж ә н е
о н ы ң
м а ң ы з ы »
т а қ ы р ы б ы
б о й ы н ш а
жобалық зерттеу,
н ә т и ж е л е р і н
5

сақтаудағы мұражайлардың рөлі.
«Мәдени мұра» бағдарламасын,
мұражай-қорықтар, Қазақстанның
мәдени және табиғи ескерткіштер
жобасын жүзеге асыру.
Бекет-Ата мәдени объектісі, Ақсу
Ж а б а ғ л ы , К ө р ж а л ғ ы н , Т а м ғ а л ы
м ә д е н и р ә м і з д е р ж ә н е қ а з а қ
халқының мәдени бірегейлегінің
құраушысы ретінде.
Қазақстан қоғамының жаңғыруы мен
ж а һ а н д а н у ж а ғ д а й ы н д а ғ ы
қазақтардың мәдени, этникалық
(ұлттық), діни бірегейлігінің сақталу
м ә с е л е с і . Ж а ң а м ә д е н и
парадигмалар мен жаңа рухани
бағдарлар. Жаңа парадигмалды
(көпшілікке ортақ) құндылықтық
ұ с т а н ы м д а р д ы ң қ а л ы п т а с у ы :
бәсекеге қабілеттілік, прагматизм,
білімнің ерекше орынға ие болуы
( к у л ь т і ) . Б ә с е к е г е қ а б і л е т т і л і к ,
прагматизм, білімнің ерекше орынға
ие болуының (культі) жағымды
ұстанымдарына негізделген дұрыс
әрекет ету модельдері мен мәдени
ө з а р а қ а р ы м - қ а т ы н а с т ы ң
қ а л ы п т а с у ы н а қ а з а қ с т а н д ы қ
мәдениеттің әсері мен рөлі. Рухани
құндылықтық бағдарлар, жалған,
бүлдіруші құндылықтар мен мінез-
қ ұ л ы қ ж ә н е к о м м у н и к а ц и я
м о д е л ь д е р і н е қ а р с ы Қ а з а қ с т а н
азаматтарының жаңашылдық әрекет
ету модельдерін қалыптастырудағы
о т а н д ы қ ө н е р м е н м ә д е н и
институттардың рөлі.
Жастар субмәдениеті және рухани,
моральдік, эстетикалық және діни
қ ұ н д ы л ы қ т а р . Б і л і м к у л ь т і ,
п р а г м а т и з м ж ә н е б ә с е к е г е
қабілеттілік, мәдени бірегейлік пен
ынтымақтастық, қазіргі қазақстандық
жастар арасында Отанға деген
ұлтжандылықты қалыптастыру мен
т ә р б и е л е у д е г і
м ә д е н и
и н с т и т у т т а р д ы ң р ө л і . Қ а з і р г і
қазақстандық жастар арасында оң
қ а з а қ с т а н д ы қ р у х а н и л ы қ п е н
қ ұ н д ы л ы қ т а р д ы қ а л ы п т а с т ы р у ,
жалған және таңылған (мәдени, діни)
бірегейлік формаларын жеңу.
Қазақстанның басты мерекелері
мәдени мұра ретінде. Қазақстандағы
мереке мәдениетінің қалыптасуы.
Мәдени паттерндер (іздер) және
қазақстандық мерекелік мәдениеттің
рухани құндылықтары.
Қазіргі жағдайдағы қала мәдениетінің
дамуы. Қала мәдениетінің негізгі
қ ұ н д ы л ы қ т а р ы . А с т а н а н ы ң
архитектуралық келбеті. Астананың
Көрсете білу
презентациялау,
оларды дәлелдеу
және қорғау.
М ұ р а ж а й ,
көрмелерге бару.
Аймақтық, мәдени
ескерткіштер мен
көрнекті орындар
б о й ы н ш а
с а р а п т а м а л ы қ
анықтамалар мен
а қ п а р а т т ы қ
м а т е р и а л
дайындау.

қалалық мәдениетінің семиотикасы.
Қ а з а қ с т а н д а ғ ы м у л ь т и - м е д и а -
мәдениеттің қалыптасуы мен дамуы.
Мәдени, ақпараттық қауіпсіздік
мәселесі.
14-апта. Қазақстанның мәдени саясаты
14
Мәдени саясат ұстанымдары: «ҚР
М ә д е н и е т т у р а л ы з а ң ы » .
Қ а з а қ с т а н д а ғ ы
м ә д е н и
р е ф о р м а л а р д ы ң
н е г і з г і
ұстанымдары.
Қазақстандағы рухани жаңғыру
үдерістерінің әлеуметтік-мәдени
а с т а р л а р ы . М ә д е н и с а я с а т
модельдері мен қоғамның басты
құндылықтар жүйесінің байланысы.
Мәдени саясаттың қазақстандық
м о д е л і . « М ә ң г і л і к Е л » ұ л т т ы қ
идеясының қалыптасуы көпұлтты
ж ә н е п о л и к о н ф е с с и о н а л д ы
қ а з а қ с т а н д ы қ қ о ғ а м м е н о н ы ң
мәдени қорының бірігуі ретінде.
Қазақстан Халқы Ассамблеясы және
оның қазақстандық қоғамның мәдени
ш ы ғ а р м а ш ы л ы ғ ы н д а ғ ы р ө л і .
Э т н и к а а р а л ы қ
ж ә н е
конфессияаралық келісім мәселесі.
Қазақстандық өркениетті әлемдік
с т а н д а р т т а р м е н п а т т е р н д е р
д е ң г е й і н д е і л г е р і л е т у д е г і
қ а з а қ с т а н д ы қ
м ә д е н и е т ,
қазақстандық зиялы қауымның рөлі.
Әлемнің ұлттық бейнесін қолдау.
Заманауи қазақстандық қоғамға
отандастардың мәдени бейімделу
мен қосылу (интеграция) мәселесі.
Жаңғыртудың екінші және үшінші
толқынының жаңа қауіп-қатерлері
форматында жас ұрпақтың нақты
м ә д е н и ж а ғ д а й ғ а б е й і м д е л у
(инкультурация) мәселесі. Жаңа
қ ұ н д ы л ы қ т ы қ б а ғ д а р л а р д ы ң
қалыптасуы, халықтың қоғамдық
санасының жаңғыруы, рационалды
өркениетті дүниетанымның жаңа
жүйесіне шығу. Қоғамдық сананы
ж а ң ғ ы р у д ы ң н е г і з г і б а ғ ы т т а р ы :
бәсекеге қабілеттілік, прагматизм,
білімнің ашықтығы, білімді құрметтеу
(культ). Қазақ мәдениетінің мәдени
ж ә н е ө р к е н и е т т і л і к б і р е г е й л і к
мәселесі.
ХХ ғ. мәдениеті, медиа-мәдениет
және постмодернизм мәдениеті және
о л а р д ы ң а д а м н ы ң ж а ң а
құндылықтық жүйесінің және мінез-
қ ұ л ы қ
м о д е л ь д е р і н і ң
қалыптасуындағы рөлі.
Нақты мысалдар арқылы бұқаралық
және заманауи медиа-мәдениеттің
н е г і з г і қ ұ н д ы л ы қ т а р ы м е н
п а т т е р н д е р і , п о с т м о д е р н и з м
мәдениеті сипаттамалары туралы
білімді көрсету.
«Ұлттың мәдени
кодын сақтаудағы
қ а з а қ т і л і м е н
қ
а
з
а
қ
м ә д е н и е т і н і ң
рөлі» тақырыбына
эссе-пікірталас.
4
15-апта. «Мәдени мұра» Мемлекеттік Бағдарламасы
15
« М ә д е н и м ұ р а » М е м л е к е т т і к Қазақстандағы саясат мәдениеті Кейс форматында 4

Б а ғ д а р л а м а с ы м ә д е н и с а я с а т
с а л а с ы р е т і н д е . Д ә с т ү р м е н
ж а ң а ш ы л д ы қ т ы ң д а м у р е т і
(динамика), мәдени тәжірибенің
с а б а қ т а с т ы қ ж ә н е т а р а т у
механизмдері. Мәдениет экологиясы:
қ и ы н д ы қ т а р ы м е н м ә с е л е л е р і .
Қазақстандықтардың экологиялық
м ә д е н и е т і н і ң қ а л ы п т а с у ы м е н
дамуы. Жергілікті тарихты қарастыру
жұмысын жасау мен дамытудағы
м ә д е н и и н с т и т у т т а р , м ә д е н и
ұйымдардың рөлі. Жергілікті тарихты
қ а р а с т ы р у , м ә д е н и - т а р и х и
е с к е р т к і ш т е р д і ж ә н е ж е р г і л і к т і ,
а й м а қ т ы қ к ө л е м д е г і м ә д е н и
объектілерді қалпына келтіру мен
сақтаудағы мұражай, білім беру
мекемелері мен ұйымдарының рөлі.
Табиғи ескерткіштерді жасау мен
сақтау бағдарламасы Қазақстанның
мәдени мұрасының құрамдас бөлігі
р е т і н д е .
М ә д е н и
м ұ р а
бағдарламаларының дамуындағы
Ю Н Е С К О
х а л ы қ а р а л ы қ
ұйымдарының рөлі.
Мәдени туризмнің дамуы және оның
« Т у ғ а н е л » , « Қ а з а қ с т а н н ы ң
с а к р а л ь д ы г е о г р а ф и я с ы » ,
« Ж а һ а н д а н ғ а н ә л е м д е г і қ а з і р г і
қазақстандық мәдениет», «Сандық
Қ а з а қ с т а н » ж о б а л а р ы н ы ң
қ а л ы п т а с у ы м е н ж ү з е г е
а с ы р ы л у ы н д а ғ ы р ө л і . М ә д е н и ,
мәдениеттік зерттеулер әдіснамасы.
Қазақстандағы гендерлік саясат.
Гендерлік рөлдер және гендерлік
мінез-құлық мәселелері. Гендерлік
мәдениеттің негізгі құндылықтары.
Қ а з і р г і з а м а н ғ ы қ а з а қ с т а н д ы қ
м ә д е н и е т т і ң
р у х а н и
қ ұ н д ы л ы қ т а р ы н ы ң н е г і з г і
п а т т е р н д е р і . Қ а з а қ с т а н н ы ң е ң
танымал тұлғалары. Қазақстандық
мәдениеттің жүз есімі. Қазақстанның
ұ м ы т ы л м а с ж ү з о р н ы . Қ а з а қ
м ә д е н и е т і н і ң ж ү з р ә м і з і .
«Қазақстанның 100 жаңа есімі»
жобасы. «100 жаңа есім» аймақтық
жобасы.
Қазақстанның дене шынықтыру
мәдениеті. Ұлттық спорт түрлері.
Қазақстандағы дене шынықтыру
құндылықтары.
Жаһандану аясындағы білім беру
мәселесі. Интеллектуалды ұлт жаңа
моделін қалыптастыру мәселесі.
Қазіргі Қазақстандағы ғылым мен
техника. Компьютерлік сауаттылық
және мәдениет. «Сандық Қазақстан»
жобасы. Білімнің толеранттылығы,
а ш ы қ т ы ғ ы
м ә д е н и е т і .
және оның қазақ халқының мәдени
б і р е г е й л і г і н с а қ т а у м ә д е н и
с т р а т е г и я с ы н қ а л ы п т а с т ы р у ғ а
тигізетін әсері.
«Медиа-мәдениет
ж ә н е « С а н д ы қ
Қ а з а қ с т а н »
моделі: болашақ
қазіргі заманның
а я с ы н д а »
жағдайды талдау

Мәдениетаралық және этникааралық
к о м м у н и к а ц и я н ы ң
ж а ң а
құндылықтары.
Ескерту: 1 академиялық кредит - 30 академиялық сағат
Барлығы: 2 академиялық кредит - 60 академиялық сағат

жүктеу/скачать 0,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: