Білім беру бағдарламасы мамандығы: Мұнай және газ өндіру технологиясы

Астана 2012ж.

№____хаттама2012ж. «___» _____

бет

1.	Түсіндірме жазба	164
2.	Курстың мазмұны	165
3.	Оқыту әдістері	169
4.	Оқыту ресурстары	169
5.	Ұсынылатын әдебиеттер тізімі	169
6.	Курсты бағалау жүйесі	170

1. 
   Түсіндірме жазба
   

Оқытудың эксперименталдық бағдарламасы Техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік стандартына сәйкес құрылған. (ҚР Үкіметінің 2012ж 23 тамыздағы № 1080 қаулысы)

«Бұрғылау технологиясына кіріспе» пәні мұнайды барлау мен өндіру жайлы жалпы мағлұматтар береді және мұнай және газ ұңғымаларын бұрғылаудың дәстүрлі тәсілімен таныстырады.

Модульдердің жалпы саны: 13

Сағат саны: 30

Кредиттер саны: 1.5

«Бұрғылау технологиясына кіріспе» эксперименталдi бiлiм беретiн пәннiң бағдарламасы кәсіптік білім беру бағдарламасының негізін құрайды.

Кәсіптік білім беру бағдарламасын білім беру ұйымы бағдарламаға жергілікті жағдайды, аумақтық компонентті ескере отырып, орындалу кезегіне негізделген өзгертулерді енгізе алады.

Жұмыстық бағдарламаны орындау кезінде сыныпта талқылауын, бағалауын, лекциясын, демонстрациясын, компьютердегі презентациясын, тәуелсіз оқытуын, басқару нұсқаулары тиімді пайдаланып, оқу үрдісін ұйымдастыруда және бақылауда әр түрлі әдістерді қолдану ұсынылады.

Бағдарламаны дұрыс меңгерілуі үшін теориялық (лекциялар) сабақтар мен зертханалық- практикалық сабақтар, семинарлар кезектестірілуі керек.

«Гидравликалық қысымы мен бұрғылау ертінділері», «Бұрғылау технологиясының тереңдетілген курсы I», «Бұрғылау бағдарламасы» пәндерімен пәнаралық байланыс студенттердің әр түрлі пәндер бойынша бағдарламалардың өзара байланысын түсіну болашақ мамандықтарына қажетті білім мен біліктілікті меңгеруге көмектеседі.
2. Курстың мазмұны
Модуль 1. Қазақстандағы мұнай мен газ жайлы жалпы мәліметтер
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Көмірсутектерінің пайда болу, орын ауыстыруы және қармалуы жайлы негізгі теориялар. Қазақстандағы мұнай газ компанияларының құрылымы (барлау, бұрғылау және өндіру бөлімдері), олардың негізгі мақсаттары (көмірсутек қорының табылуы, жасалуы, меншіктік құқы, жер асты байлығын қолдану құқығы, негізгі функцияларды басқаратын нормативтік құжаттар мен топографиялық өлшеулер).

1.1 Мұнай газ өндірісінде геологияның маңызды рөлін түсіндіру; көмірсутектерінің пайда болуының заманауи теориясы; мұнай мен газдың жыныстардағы саңылаулар арқылы қозғалысы және оларды ұстайтын көмекші құралдар.

1.2 Қазақстандағы мұнай мен газ өндіретін көпшілік мұнай газ компанияларының құрылымдары.

1.3 Жер қойнауын иелену құқы; жер қойнауын иеленуге құқық алудың процессуалдық нормалары; жерді иемденуге құқығы бар, жер қойнауын иемденуге құқығы жоқ адамдардың құқықтарын келістіру процедуралары; энергетикалық компанияның директорлар кеңесінің мұндай құқықтарды алуы және т.б. операциялардағы ролі.

1.4 Қазақстандағы қолданылатын топографиялық өлшеулер. Доминионның топографиялық түсірілімдер жүйесі бойынша ұңғыманың орынын анықтай білу.
Модуль 2. Топографиялық түсірілімдер жүйесі
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Доминионның (СТСД) топографиялық түсірілімдер жүйесін көрсетілген орынды картадан табуға қолдану.

2.1 Қазақстанда қабылданған топографиялық түсірілімдер жүйесі жайлы айту.

2.2 СТСД көмегімен ұңғыманың орынын табу.
Модуль 3. Бұрғылау қондырғылары: құрылыс принципі мен қолданылуы
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Құрылықтағы және судағы бұрғылау қондырғыларының құрылыс принципін және қолданылуын түсіндіру.

3.1 Дәстүрлі құрылықтағы роторлық бұрғылау қондырғысы мен шельфтағы бұрғылау қондырғысының функцияларын түсіндіру.

3.2 Ұсынылған облыстар үшін сәйкес келетін бұрғылау қондырғысының түрін таңдап алу.

3.3 Теңіздегі бұрғылауды қолданылатын негізгі жүк көтергіш қондырғылар жайлы айту.

Бұрғылау ерітіндісін жіберетін жүйе, айналмалы көтеру құралы, қозғалтқыштың құрамды бөліктері және олардың жұмыс принциптері мен қызметтерін анықтау.

4.1 Бұрғылау қондырғысын энергиямен қамтамасыз ететін дизельдік жүйе жұмысы

4.2 Бұрғылау қондырғысының компоненттеріне электрэнергиясының қалай жеткізілетінін түсіндіру.

4.3 Бұрғылау қондырғысындағы осы қондырғының энергиясын қолданатын компоненттерді атау.

4.4 Көтеруші жүйенің жұмыс принципін, құрамдас бөліктерін және қызметін анықтау.

4.5 Айналмалы жүйенің жұмыс принципін, құрамдас бөліктерін және қызметін анықтау.

4.6 Циркуляциялық жүйенің жұмыс принципін, құрамдас бөліктерін және қызметін анықтау.
Модуль 5. Бұрғылау қаптамалары
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Бұрғылау қаптамаларының бар түрлерінің қолданылулары.

5.1 Үшшарлы конус тәріздес қашаудың орындалатын жұмыс сапасына әсері.

5.2 Әр түрлі жыныстарды бұрғылауда ең тиімді қашаудың түрін анықтау.

5.3 Әр түрлі жыныстарды бұрғылауға қажетті қашаудың бастапқы жүктемесін (ННД) бір минут ішіндегі айналым санын (ВвМ) анықтау.

5.4 ИСМ қашауының жалпы конструкциясы (поликристалдық жасанды алмазбен бекемдетілген қаптама).
Модуль 6. Ұңғыма құбырларының жүйесi және бұрғы бағананың төменгi жағының құрастырылымы
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Талапқа сай бұрғы бағанның төменгі жағының қарапайым құрастырылымын құрастыру.

6.1 Қашауға берілген жүктемені қамтамасыз ету үшін қажетті ауырлатылған құбырдың өлшемдерін көрсету және ауырлатылған бұрғылау құбырларының белгілі бағандарына қолданылатын қашауға түсіруге болатын салмақты анықтау.

6.2 Беріктілік коэффициентіне сай жұмыс істеу үшін барынша мүмкін көлбеу ұзындығы мен бұрғылау құбырының салмағын есептеу.
Модуль 7. Бұрғылау агенттері
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Қазақстанда белгілі ұңғыманы бұрғылау үшін тиімді реагентті таңдап алу.

7.1 Бұрғылау ерітінділерінің жұмыс принципі

7.2 Бұрғылау ерітінділерінің барлық параметрлері және оларды өлшеу тәсілдері.

7.3 Зерделенген бұрғылау ерітінділерінің қолданылу болыстарын атау.

Қатты фазадағы бұрғылау агенттерінің шамасын бақылау жүйесін таңдау және осы процесті оптимизациялау.

8.1 Бұрғылау ерітіндісін құм бөлшектерінен тазарту себептерін түсіндіру.

8.2 Бұрғылау ерітіндісін құм бөлшектерінен тазарту кезінде қатты күйдің әр бақылау компонентінің тазалаған құм түйіршіктерінің санын анықтау.
Модуль 9. Ұңғыманы (скважинаны ) бақылау
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Ұңғыманы бақылаудың қажеттілігін түсіндіру.

9.1 Шапшудың зардаптарын атап шығу.

9.2 Ұңғыма мен жыныс оқпанындағы қысымды есептеу.

9.3 Гидростатикалық қысымның қабаттық қысымнан аз болу мүмкіндігін түсіндіру.

9.4 Бұрғылау кезінде пайда болатын артық гидростатикалық қысымды (көтерілу кезіндегі жылдамдықты көбейту қорын) анықтау.

9.5 Ұңғымадағы кертпештердің пайда болуы және оларды қалай табуға болатынын баяндау

9.6 Лақтырылымды болдырмайтын жүйе компоненттерімен таныстыру.

9.7 Лақтырылымды табу әдістерін қандай кезеңде қолдануға болатынын баяндау.

9.8 Лақтырылымдардан қауіп-қатерсіз болу үшін ұңғыманы бақылаудың белгілі әдістерін атап шығу.
Модуль 10. Ұңғыманы шеген құбырлармен бекіту және бағанның есептеулері (шолу)
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Ұңғыманы шеген құбырлармен бекітудің қажеттілігі және бекіту параметрлірен таңдап алуды түсіндіру.

10.1 Баған (колонна) ұғымына анықтама беру және оның жұмыс принципімен таныстыру.

10.2 Эксплуатацияда қолданылып жүрген әр түрлі шеген құбырлардың аттарын атау.

10.3 Қажетті жүктеме мен көлбеулікті анықтау үшін АНИ стандартын қолдану .

10.4 Энергияны өндіру және коммуналдық қызмет көрсету мәселелері бойынша Кеңестің құрған техникалық шарттарына 8, 10 нұсқауларына сілтеме жасау.
Модуль 11. Цементтеу
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Цементтеу операцияларында цементтің ерекше түрін қолдану керектігін дәлелдеу.

Цементтеуге қажетті цементтік қоспаның беріктігін есептеу.
Модуль тапсырмалары:

11.1 Цементтеу жұмыстарының орындалу себептерін атау

11.2 Цементтеуге қажетті материалдар, олардың өндірілуі және қолданылулары.

11.3 Энергияны өндіру және коммуналдық қызмет көрсету мәселелері бойынша Кеңестің құрған техникалық шарттарының 9 нұсқауына сілтеме жасау.

11.4 Энергияны өндіру және коммуналдық қызмет көрсету мәселелері бойынша Кеңестің құрған техникалық шарттарының 9 нұсқауына сілтеме жасау.

11.5 Шеген құбырлардың қажетті түрін дайындау үшін қажетті цементтік қамырдың беріктігін есептеу.

Ұңғыманы бағалауға қажетті мәліметтерді тапсырыс берушіге ұсыну үшін бұрғылау қондырғысында қолданылатын әдістерді баяндау.

12.1 Ұңғыманың қазіргі күйін анықтау үшін клиенттер қолданатын ұңғыманы бағалау әдістерін баяндау.

12.2 Ұңғыманы бағалау үшін мәліметтердің бұрғылау қондырғысынан қалай алынатындығын түсіндіру.
Модуль 13. Тұтқыштық жұмыстар
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Тұтқыштық жұмыстар ұғымын түсіндіру.

13.1. Тұтқыштық жұмысты қажет ететін қиыншылықтардың себептерін талқылау.

13.2. Нақты туындайтын қиыншылықтармен тұтқыштық жұмысқа арналған құралдар арасындағы байланысты орнату.

3. 
   Оқыту әдістері:
   

• 
  Көрсетулер
  
• 
  Бағалау
  
• 
  Басшылық етушi нұсқау
  
• 
  Өзіндік жұмыс
  
• 
  Лекция
  
• 
  Зертханалық жұмыс
  

3. 
   Оқытудың қорлары:
   

3. 
   Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:
   

5.2. Мұнай газ өндірісіндегі біздің перспективаларымыз, 7-і басылым, ISBN 1-894348-15-x

3. 
   Курстың бағалау жүйесі
   

Астана 2012ж.

№____хаттама2012ж. «___» _____

бет

1.	Түсіндірме жазба	174
2.	Курстың мазмұны	175
3.	Оқыту әдістері	178
4.	Оқыту ресурстары	178
5.	Ұсынылатын әдебиеттер тізімі	178
6.	Курсты бағалау жүйесі	179

1. 
   Түсіндірме жазба
   

Оқытудың эксперименталдық бағдарламасы Техникалық және кәсіптік білім берудің мемлекеттік стандартына сәйкес құрылған. (ҚР Үкіметінің 2012ж 23 тамыздағы № 1080 қаулысы)

«Бұрғылау ерітінділері және гидравликалық қысым» пәні сұйықтардың динамикасы мен термодинамика негіздері жайлы. Сұйықтардың физикалық қасиеттері, аққыштық принципі, кері итеруші күш, қысым, энергияларды есептеу, сорғылар (насостар) мен компрессорлар, қыздырулар мен температура, фазалық ауысулар, идеал газ заңдары мен процестерін қарастырады.

Модульдердің жалпы саны:12

Сағат саны: 45

Кредиттер саны: 1.5

«Бұрғылау ерітінділері және гидравликалық қысым» пәнінің бағдарламасы кәсіптік білім беру бағдарламасының негізін құрайды..

Кәсіптік білім беру бағдарламасын білім беру ұйымы бағдарламаға жергілікті жағдайды, аумақтық компонентті ескере отырып, орындалу кезегіне негізделген өзгертулерді енгізе алады.

Жұмыстық бағдарламаны орындау кезінде лекцияларын, талқылауын, жиындарын, кеңестерін, студенттік топтарын, үлестірме материалын, курстың веб-сайтын (ағылшын тілінде) тиімді пайдаланып, оқу үрдісін ұйымдастыруда және бақылауда әр түрлі әдістерді қолдану ұсынылады.

Бағдарламаны дұрыс меңгерілуі үшін теориялық (лекциялар) сабақтар мен зертханалық- практикалық сабақтар, семинарлар кезектестірілуі керек.

«Бұрғылау ерітінділері және гидравликалық қысым» және «Мұнай өндіру технологиясы І», пәндер арасындағы пәнаралық байланыстардың мысалы арқасында студенттердің әр түрлі пәндер бойынша бағдарламалардың өзара байланысын түсіну болашақ мамандықтарына қажетті білім мен біліктілікті меңгеруге көмектеседі.

2. Курстың мазмұны

Бұрғылау флюидінің түрлері және олардың қолданылулары.

1. 
   Бұрғылау флюидінің жұмыс істеу принціп.
   
2. 
   Бұрғылау флюидінің түрлерін сипаттау.
   
3. 
   Оның балшық химиясымен байланысы.
   

Бұрғылау флюидінің құрамын түзету үшін әр түрлі реагенттерді қалай қолдануға болатындығын түсіндіру.

2.1 Бұрғылау флюидінің компоненттерін сипаттау.

2.2 Бұрғылау сұйығына әсер ететін химиялық қоспалардың жұмыс принципін түсіндіру.

2.3 Қоспаларды сипаттау.

2.4 Бұрғылау кезінде ұңғымада пайда болатын қиыншылықтарды сипаттау.
Модуль 3. Бұрғылау флюидінің қасиеттері
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті)):

Бұрғылау флюидінің жұмысына әсер ететін олардың қасиеттерін сипаттау. Бұрғылау флюидінің қасиеті мен бұрғылауды орындаудың арасындағы өзара байланысты табу.

3.1 Балшықты ерітіндінің физикалық қасиеттері.

3.2 Балшықты ерітіндінің химиялық қасиеттері.

3.3 Бұрғылау флюидінің қасиеттері бұрғылау процесіне қалай әсер ететіндігін баяндау.

3.4 Бұрғылау флюидінің қасиеттерін түзету арқасында қажетті нәтижеге жетуге болатындығын талқылау.
Модуль 4. Бұрғылау флюидінің қасиеттерін тексеру
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Бұрғылау флюидінің қасиеттерін зертханалық және өндірістік жағдайларда сынау жолдарымен таныстыру.