Божбанова Алмагуль Балапановна

Божбанова Алмагуль Балапановна

• Божбанова Алмагуль Балапановна
• Математика пәні мұғалімі,
• №68 МИББ кешені
• Тақырыбы: Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу
• АННОТАЦИЯ
• Талапқа сай, математикалық білім беру – күрделі мәселе. Қазіргі уақытта оқушылардың математикадан білім сапасын көтеру үшін олардың есеп-қисапқа деген ықыласын арттыру керек. Бұл сабақта мұғалім оқушылармен қарым-қатынас жасай отырып, олармен тақырыптарды қызықты да маңызды талқылады.
• Сабақтың мақсаты – ең түпкі нәтиже. Жан-жақты ойластырылған, жоспарланған сабақта білім тереңділігі мен тиянақтылығы, іскерлік пен дағдының тәжірибеде қолданылып, оқушының сабақ үстінде және кейіннен өз бетінше ойлануына, шығармашылықпен жұмыс істеуіне мүмкіндік береді. Оқушының сабақ үстіндегі белсенділігін, әр сабақтағы олардың оқу еңбектерінің салмағын арттыру мақсатында заманауи педагогикалық технологияларды пайдалана отырып өткізілген сабақтың әзірлемесі ұсынылды.

Сабақтың тақырыбы:

• “Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу”

Сабақтың мақсаты:

• Білімділік: бір айнымалысы бар
• сызықтық теңдеулермен таныстыру және оларды шешуді үйрету;
• Дамытушылық: оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту, ақыл-ойын жан-жақты дамыту, математикалық сауаттылығын арттыру.
• Тәрбиелік: оқушыларды ұйымшылдыққа дәлдікке, ұқыптылыққа, жылдамдыққа, ептілікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:

• Жаңа білімді
• қалыптастыру
• сабағы

Сабақтың құрылымы:

• 1.   Ұйымдастыру
• 2.     Үй тапсырмасын тексеру
• 3.     Өткен тақырыпты қайталау
• 4.     Жаңа тақырыпты түсіндіру
• 5.     Сабақты бекіту
• 6.     Жаттығуларды орындау
• 7.     Сабақты қорытындылау.
• 8.     Оқушыларды бағалау.
• 9.     Үйге тапсырма

Сабақтың эпиграфы:

• “Адамның басшысы-ақыл, шолушысы -ой, жетекшісі-талап, қорғаушысы-сабыр, сынаушысы-халық, таусылмайтыны –арман, ең қымбаттысы-ар сақтау, бәрінен ардақтысы-өмір сүру, соның ішінде ең тәттісі –сыйластық!”
• Төле би

Сабақтың барысы:

• 1. Ұйымдастыру кезеңі
• а) оқушылардың сабаққа дайындығы (дәптер, қалам)
• ә) журналды толтыру
• 2. Үй тапсырмасын тексеру;
• Оқушылар бір-бірінің дәптерлерімен алмасып, бағалайды;
• 3. Өткен тақырыпты қайталау – сәйкестендіру тесті;
• 4. Жаңа сабаққа бетбұрыс;
• 5. Мысалдар келтіру;
• 6. Бекіту сұрақтары;
• 7. Оқулықпен жұмыс;
• 8. Сергіту сәті: Теңдеуді шешіп, мақал құрастыру;
• 9. Теңдеулерді шешкенде жауаптарына сәйкес, мақал құрастыру;
• 10. Ауызша жұмбақ шешу;
• 11. «Күн шуағы» ойыны;
• 12. Сабақты қорытындылау, оқушыларды бағалау, үйге тапсырма.

Ұйымдастыру:

• а) Оқушыларды түгендеу
• ә) Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру

Үй тапсырмасын тексеру:

• 1. Оқушылар бір-бірінің дәптерлерімен алмасып, бағалайды.
• 2. Өткен тақырыпты қайталау – өрнектерді тепе-тең түрлендіру:
• №1. 9х = х+12 теңдеуінің түбірін табайық. Теңдеудің екі жағын да –х –ті қосайық:
• 9х-х = х-х+12
• 8х = 12
• Х = 12: 8
• Х = 1,5
• №2. Өздік жұмыс: осы ретпен келесі теңдеуді шешіп көрейік:
• І нұсқа ІІ нұсқа
• 1) 5х-8 = 2х+1 2) 8х – 7 = 2х +5

Сәйкестендіру тесті

• Теңдеуді шешіңіз:
• х+5=7 а) 5
• Х-2=3 б) 2
• Х+8=11 в) 3

ӘЛ ХОРЕЗМИ (783–850). Толық есімі – Әбу Абдаллах (немесе Абу Жаббар) Мұхаммед ибн Мұса Әл Хорезми. Адамзат өркениетінің дамуына және қалыптасуны өлшеусіз үлес қосқан, көне өркениеттер тағылымының тал бесіктерінің бірі Ежелгі Хорезм еліндегі Хиуа қаласында дүниеге келген. Ол — әйгілі «Шығыстың жеті жұлдызының» бірі, әлемдік қазіргі алгебра ғылымының негізін салушы ретінде белгілі. Орта ғасырлық Ұлы ғалым — математик, астроном (жұлдызшы), тарихшы, жағрапияшы. Деректер бойынша арғы аталары бұл аймақта, Соғды әлемінде кең таралған зороастризм дінінің қасиетті абыздарынан болған.

• ӘЛ ХОРЕЗМИ (783–850). Толық есімі – Әбу Абдаллах (немесе Абу Жаббар) Мұхаммед ибн Мұса Әл Хорезми. Адамзат өркениетінің дамуына және қалыптасуны өлшеусіз үлес қосқан, көне өркениеттер тағылымының тал бесіктерінің бірі Ежелгі Хорезм еліндегі Хиуа қаласында дүниеге келген. Ол — әйгілі «Шығыстың жеті жұлдызының» бірі, әлемдік қазіргі алгебра ғылымының негізін салушы ретінде белгілі. Орта ғасырлық Ұлы ғалым — математик, астроном (жұлдызшы), тарихшы, жағрапияшы. Деректер бойынша арғы аталары бұл аймақта, Соғды әлемінде кең таралған зороастризм дінінің қасиетті абыздарынан болған.
• Ғалымның латынша есімі «Алгоризми», «Алгоритми» түрінде айтылған. Әл-Хорезми – жан-жақты энциклопедист ғалым болған тарихи ерекше тұлға Оның есімі негізінен әлемге, кейінгі ұрпақтарға математика саласындағы зерттеулермен танымал болды. Сондықтан, қазіргі математика ғылымдарының, алгебра ғылымының атасы болып саналады. Қазіргі «алгебра», «алгол» және «алгоритм» сөздері соған байланысты. Яғни бұл ғұламаның есімінен (Алгоритми) тікелей шыққан…

• Тарихи деректер

• Жаңа сабаққа бетбұрыс:

Жәутіков Орынбек

• Жәутіков Орынбек
• Ахметбекұлы 1911 жылы
• Қарағанды облысы Ақтоғай
• ауданының Қызыларай ауылында
• дүниеге келген. Ғалым, физика-
• математика ғылымдарының
• докторы, профессор, Қазақстан Ғылым академиясының академигі, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылыми және техника қайраткері, Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығының лауреаты. Алғашқы ұлттық жоғары математика оқулығының авторы.

Жаңа сабаққа тірек сызба

• ах=b түріндегі теңдеу (мұндағы х-айнымалы, а және b-қандай да бір сандар) бір айнымалысы бар сызықтық теңдеу деп аталады.
• 1 қасиет:
• теңдеудегі қосылғыштың таңбасы қарама-қарсыға өзгертіп, оны теңдеудің бір жағынан екінші жағына көшіргенде теңдеу мәндес теңдеуге түрленеді.
• 2 қасиет:
• теңдеудің екі жағын да нөлден өзге бірдей санға көбейткенде немесе бөлгенде теңдеу мәндес теңдеуге түрленеді.
• Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеуді шешу үшін:
• Теңдеуді теңбе-тең түрлендіріп ықшамдау керек;
• Айнымалысы бар мүшелерді теңдеудің сол жағына, бос мүшелерді теңдеудің оң жағына жинақтау керек;
• Теңдеудегі ұқсас мүшелерді біріктіріп, теңдеуді ах=b түріне келтіру керек;
• Теңдеудің екі бөлігін де айнымалының коэффициентіне бөліп, теңдеудің түбірін табу керек.

ах=в теңдеуді шешудің үш

• ах=в теңдеуді шешудің үш
• түрлі жағдайы бар:
• 1. , болса түбірі болады
• 2. , болса ох=b теңдеудің түбірі болмайды
• 3. , болса ох=o теңдеуінің түбірі кез келген сан болады

Мысалдар келтіру:

• Мысалдар келтіру:
• 1. 4х+3=х+5,1                         2. 7х+3=3х+5
• 4х-х=5,1-3                          7х–3х=5-3
• 3х=2,1                                   4х=2
• х=0,7                               х=0,5
•  
• 3. 2х+4=2х-5,8                            4. 2х+х-5=3х-5
• 2х-2х=-5,8-4                                      3х-3х=-5+5
• 0•х = -9,8                                      0•х = 0
• Теңдеудің түбірі болмайды      кез-келген сан теңдеудің түбірі     болады

Бекіту сұрақтары: 1. Қандай теңдеуді бір айнымалысы бар теңдеу деп атайды? 2. Бір айнымалысы бар теңдеудің қандай қасиеттерін білесіңдер? 3. Бір айнымалысы бар сызықтық теңдеудің түбірін қалай табады?

Оқулықпен жұмыс:

Сергіту сәті: теңдеуді шешіп, мақал құрастырыңдар: 1. 3х+2=3,5х-2 2. 2х-2,2=4х+4,8 3. 4х-5,6=3х-2,7 4. 7х-3=х+9 5. -12-2х=х-3 6. -50-17х =-15х-14 7. 12х-14 =13х

Осы теңдеулерді шешкенде жауаптарына сәйкес, мақал құрастырылады:

• Жауабы: «Бірлік болмай – тірлік болмайды»

1. Менің екі ағам бар, олардың әрқайсының екі ағалары бар, ол ағалардың да әрқайсында екі ағадан бар. Бірақ бірінде де қарындас жоқ. Отбасында неше бала бар?  Жауабы: 3 ұл

• 1. Менің екі ағам бар, олардың әрқайсының екі ағалары бар, ол ағалардың да әрқайсында екі ағадан бар. Бірақ бірінде де қарындас жоқ. Отбасында неше бала бар?  Жауабы: 3 ұл
•  2. 1-ден 100-ге дейінгі сандарда 7 саны неше рет кездеседі? Жауабы: 19 рет.
• 3. Айқасқан екі таяқ ,
• Тұрады жоқты сұрап Жауабы: Икс

• Ауызша жұмбақ
• шешу:

Күн шуағы ойынының шарты

• Күн шуағы ойынының шарты
• Оқушылар қатар-қатар болып, жаңа тақырыпқа байланысты есеп шығарады. Дайын болған қатар күннің шуағын тақтаға жабыстырады. Әрбір күннің шуағында бір теңдеу.
• 2х+17=22+3x
• 18+3x=x+14
• 13x+70=2x+15
• 5×-8=2x+1
• 25-4х=12-5х
• 13х+27=16х+4,5

Оқушылар дайын болған күн шуақтарын ауызша жауап беріп, магнитті тақтаға жабыстыра береді.

• Оқушылар дайын болған күн шуақтарын ауызша жауап беріп, магнитті тақтаға жабыстыра береді.

Сабақты қорытындылау, оқушыларды бағалау, үйге тапсырма №836 (4,5,6), 837