Цифровая дидактика indd
«Жүзеге асыру немесе тұжырымдау»
жүктеу/скачать 3,99 Mb. Pdf көрінісі
|
Сагалиева Дидактика
| 7.5 «Жүзеге асыру немесе тұжырымдау»
екінші сатысындағы функциялар Екінші кезең – «Жүзеге асыру немесе тұжырымдау» (re a liza tion of me ning). Жаңа материал оқытылатын сабақтардың көпшілігінде бұл кезең ұзаққа созылады. Көбінесе, жаңа ақпаратпен танысу мұғалімнің оны ұсыну кезінде, анағұрлым жақсы – материалдарды видеоға айналдыру немесе қарау кезінде немесе компьютерде тегін оқыту бағдарламалары кезінде орын алады. Сонымен қатар, семантикалық кезеңді жүзеге асыру барысында оқушылар жаңа ақпаратпен байланысқа түседі. Тыңдау және жазу режімінде жаңа материалды ұсынудың жылдам қарқыны оны түсіну мүмкіндігін жоққа шығарады. Сыни тұрғыдан ойлауды дамытудың бір шарты – оқылған матери- алмен жұмыс істеу кезінде адамның түсінігін қадағалау. Бұл тапсырма мазмұнды түсіну кезеңдеріндегі оқытудың негізгі міндеті болып табы- лады. Маңызды мәселе – тақырып бойынша жаңа ақпарат алу. Егер ізденіс кезеңінде оқушылар өздерінің таным бағыттарын анықтағанын естен шығармасақ, онда педагог мақсаттытүсіндіру процесіне дейін күтілетін сұрақтар мен мәселелерге сәйкес анықтауға мүмкіндік алады. Осы кезеңдегі жұмысты ұйымдастыру әртүрлі болуы мүмкін. Бұл әңгіме, дәріс, жеке тұлға, жұптық немесе топтық оқу немесе мате- риалды қарау болуы мүмкін. Кез-келген жағдайда, бұл ақпаратты қабылдау және қадағалау үрдісі. Сыни тұрғыдан ойлауды дамытудың педагогикалық техноло- гиясының екінші қадамдары семантикалық кезеңді жүзеге асыру барысында білім алушылардың белсенділігі, олардың қызығушылық уақыты мен шақыру кезеңінде жасалған қозғалыс инерциясын сақтау басты міндет болып табылатындығын атап өтеді. Бұл тұрғыда таңдалған материалдың сапасы және жүйелі ұсынылуы маңызды. Тәжірибе көрсеткендей, кейде сәтті іске асырылған ізденіс кезеңінде де, жұмыс процесінде оқушылардың қызығушылығы мен белсенділігі цифрлық білім беру процесінде әлсірейді. Мұның бірнеше түсіндірмесі болуы мүмкін. Біріншіден, жаңа тақырып бойынша ақпаратты қамтитын мәтін немесе хабарлама оқушылардың үмітін ақтамауы мүмкін. Олар тым күрделі болуы, немесе бірінші кезеңде қойылған сұрақтарға жауап 380 бермеуі мүмкін. Осыған байланысты тыңдау режімінде (аудио- жазба) жаңа материалды оқып үйренуді ұйымдастыру оңайырақ. Алайдақабылдаудың психологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, зейінді белсендіру және сыни ойлауды ынталандыру үшін арнайы тәсілдерді қолдану қажет. Дыбыстық немесе бейнежазбада «зейінді ұйымдастыру (ынталандыру)» әдістері болуы керек, мысалы: «назар аударыңыз», «солай, біз сіздің назарыңызды аударғымыз келді ...» және т.б. және негізгі идеяны қайталау, анықтамалар мен негізгі ұғымдарды қайталау. Оқу жұмысын ұйымдастыру қиынырақ. Бірақ, сыни тұрғыдан ойлауды дамытудың екінші белсенді технологиясы көрсеткендей, оқу жаңа ақпаратты қабылдау жылдамдығына сәйкес реттелмеген, жеке болғандықтан сын тұрғысынан ойлау процесін едәуір ынталандырады. Сонымен, оқу материалын игеру барысында білім алушылар түсініксіз нәрселерді оқып, ең маңызды сөз тіркестерін белгілеп, қосымша дерек көздеріне сілтеме жасауға мүмкіндік алады. Бірақ, университет оқытушысы үшін дәріс мазмұнын құрудың басты критерийі оның жүйелік сипаты болып табылады немесе білім беру мазмұнын зерттеудің нақты «моделі» немесе «алгоритмі» болып табылады. Екіншіден, педагог «зейінді ұйымдастыру (ынталандыру)» мүмкін әдістерін әрдайым қолдана бермейді, дегенмен бұл әдістер психологи- яны оқытуда жақсы белгілі. Бұл оқиғаны түсіндіру, материалды графикалық түрде ұсыну, соны- мен қатар қызықты фактілер мен түсініктемелер кезінде проблемалық сұрақтар. Тағы бір жағдайға назар аудармай тұра алмаймыз.Сыни тұрғыдан ойлауды дамыту технологиясының жұмысының бірінші кезеңін дегідей, семантикалық кезеңде де білім алушылар өз бетінше оқу мақсаттарын құруды жалғастырады. Жаңа ақпараттармен танысу барысында мақсат қою ол бұрыннан бері бар білімдерге қосу кезінде жүзеге асырылады. Тыңдаушылар қойылмаған сұрақтарға жауап таба алады және жұмыстың бастапқы кезеңінде туындаған қиындықтарды шеше алады. Бірақ барлық сұрақтар мен қиындықтарды шешуге бол- майды. Бұл жағдайда педагогтың жаңа сұрақтар қоюға, оқушылар жұмыс істеп жатқан ақпарат контексі арқылы жауап іздеуге түрткі болуы маңызды. Мазмұнды түсіну кезеңінде білім алушылар: – жаңа ақпаратпен байланыс орнатады. 381 – ақпаратты бұрыннан бар біліммен және тәжірибемен салысты- руға тырысады. – өздерінің назарын туындаған сұрақтар мен қиындықтарға жауап табуға бағыттайды. – жаңа сұрақтар қоюға тырысып, түсініксіз жағдайларға назар ау- дарады. – жаңа ақпараттармен танысу үдерісін қадағалауға, қандай аспектілері қызықты және не себепті екендігіне назар аударуға ұмтылады. – естіген немесе оқыған пікірлері мен пікірталастарына жауап береді. Оқытушы бұл кезеңде: – жаңа ақпарат көзі бола алады. Бұл жағдайда оның міндеті ақпаратты айқын және тартымды, асинхронды және синхронды түрде көрсете білуіненегізделеді. – егер оқушылар мәтінмен жұмыс істесе, мұғалім жұмыс белсенділігінің деңгейін қадағалайды. – педагог мәтінімен жұмысты ұйымдастыру үшін оқылғанды ой- лана оқудың және ой елегінен өткізудің түрлі әдістерінұсынады. – және сыни ойлауды дамытудың педогогикалық технологиясының екінші қадамдары семантикалық кезеңді жүзеге асыруға жеткілікті уақыт бөлу керектігін көрсетеді. Егер оқушылар мәтінмен жұмыс істейтін болса, екінші оқуға уақыт бөлген жөн болар еді. Бұл өте маңызды, өйткені кейбір мәселелерді түсіндіру үшін мәтіндік ақпаратты басқа контекстте көру қажет. жүктеу/скачать 3,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|