| 1.9.3 Азот және күл заттарының мөлшерi мен пайдаланылуы. Кез келген механикалық құрамды топырақта сүректi өсiмдiктер пайдаланатын қоректiк заттардың белгiлi мөлшерi болады.
Жекелеген ағаштар және жалпы орманның өзi топырақтан азот қоспаларын, сондай-ақ, кальций, темiр, фосфор, марганец, бор, кремний қоспаларын және басқа элементтердi өсiмдiктер тiршiлiгi үшiн қажеттi қоректiк заттарды сiңiредi. Өсiмдiктерге өте аз мөлшерде қажет заттарды – микроэлементтер деп атайды. Азот – белок құрайтын амин қышқылының негiзi болып табылады. Сонымен қатар, алколоидтар мен витаминдер құрамына кiредi және өсiмдiктерге негiзiнен нитраттардың екi формасы (азот қышқылының тұздары және түрлi қышқылдардың аммиак тұздары) арқылы сiңiрiледi.
Топырақтағы қоректiк минералды элементтер жөнiнде өсiмдiктiң әр түрлi бөлiктерiндегi мөлшерi арқылы бағалауға болады. Мысалы, емен жапырақтарында 2,5% азот және 5% күл болса, ал қарағайдың қылқанында тиiсiнше 1,3% және 2,4% болады.
Азот пен күл элементтерi бұл ағаш түрлерінің сүрегiнде 0,3 және 0,9% (емен), 0,2 және 0,4%-ға (қарағай) тең. Қарағай орманы жылына 45 кг/га азот және 80 кг/га күл заттарын тұтынады, ал бидай 100 кг/га азот және 250 кг/га күл пайдаланады. Қоректік элементтерiнiң негiзгi мөлшерi сүректi өсiмдiктер тiрi ұлпаларында болады, ағаш бөлiгi ұсақ болған сайын, ондағы күл заттарының құрамы жоғары болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
