Дарынды балаларды олимпиадаға дайындауға арналған факультативтік күнтізбелік жоспар

Сөздік қорын молайтып, олармен дұрыс пайдалануды үйрету

1. 
   Мәтінді тыңдау
   
2. 
   Жаңа, бірақ жиі қолданылатын сөздерді жазу.
   

— Қожеке, мына бір затты ешкім естімеген, ешкім көрмеген яғни, қара да емес, ақ та емес, көк те емес, қызыл да емес, сары да емес, жасыл да емес, қоңыр да емес, сұр да емес, бір түске бояп берші, — дейді.

Қожанасыр оның кекесінін түсіне қояды:

— Жарайды, айтқаның болсын, тастап кет.

— Қашан келейін? — дейді анау, қулығын асырдым деп мәз болып.

— Қашан келсең де өз еркің. Бірақ сен келетін күн дүйсенбі де, сейсенбі де, сәрсенбі де, бейсенбі де, жұма да, сенбі де, жексенбі де болмасын, — дейді сонда Қожанасыр.

Келіп-кетіп жатқандар – посетители

Мұқату, кекету, келемеждеу, күлу – надсмехаться, смеяться, пошутить

Мәз болу, риза болу – быть довольным

Қашан келсең де - когда бы ни пришел

Өз еркің, құқығың - твое право

3. 
   Мәтін бойынша түсінгенін өз сөзімен жазу.
   
4. 
   Жіберілген қателерін түсіндіру
   

1.Сөздер

2. Сөз таптары 3. Қосымшалар

1.Сөздер:

Дара сөздер:

1. Түбір сөздер: мектеп, ағаш, ертегі

2. Туынды сөздер: әнші, балалық, жаңбырлы

Күрделі сөздер:

1.Қос сөздер: көзбе көз, үлкен кіші, бала шаға

2.Біріккен сөздер: тасбақа, Қызылорда, кЕемпірқосақ

3.Қысқарған сөздер: ҚазМҰУ ҚСРО, ТМД

4.Тіркескен сөздер: Астана қаласы, ұзын бойлы, он сегіз, келіп отыр

2. Сөз таптары

1. зат есім

2. сын есім

3. сан есім

4. есімдік

5. етістік

6. үстеу

7. шылау

9. одағай

Көптік –лар,-лер,-дар,-дер,-тар,-тер.

Септік А.с, І.с.,Б.с,.Т.с.,Ж.с.,Ш.с.,К.с..

Жіктік –мын, -мін, -бын, -бін, -пын, -пін –сың т.б..

Тәуелдік –ым, -ім, -м,-ың, -ің, -ыңыз т.б..

Жұрнақ

Сөз тудырушы: ой-ла, бас-та, таза-ла

Сөз түрлендіруші: үй-шік, қала-шық

Үйде жаңа сөздер мен ережені жаттау.

Мәтінді мұқият тыңдап, таныс емес сөдерді жазып алу, сөз тіркестер, жай сөйлем, немесе құрмалас сөйлем құрастыру.

1)Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнақтар: 

-ынды,-інді: шайынды, үгінді.

1. Зат есімнің сөйлемдегі қызметі

2. Зат есімге морфологилық талдау жасау

I Кәсіпкер – зат есім, 2 лексикалық мағынасы, 2 грамматикалық мағынасы бар.

II Бастапқы тұлғасы: кәсіп – (не?) зат есім

а тұрақты белгілері: дара, негігі, жалпы, дерексіз

ә тұрақсыз белгілері: ге – Б.с. жалғауы; -лер – көптік жалғау

III Синтаксистік қызметі : кәсіпкерге (кімге?) толықтауыш

Мәтінді үш рет тыңдап мазмұдама жазу.

Жаңа сөзер

Айбындылық, жемтілігі, сүтқоректілер, сексеуіл, құзжартас

Кең қанаттары (созған кезде 2 метрге дейін жетеді) мен қысқа құйрығы (30—35 см) ұшқан кезде "ұшып бара жатқан қанатқа" ұқсайды. Ұябасары шәулісіне қарағанда ірілеу болады. Латынша "алтын қыран" деген аты күштілік пен айбындылықтың белгісі ретінде 200 жыл бұрын берілген. Бүркіттің салмағы 3 кг-нан 6 кг-ға дейін. Үлкен құстары қара-күрең түсті, төменгі жақтары ақшылдау болады. Ұясын ағаштарға, құзжартастардың басына, ал далалы жерде — жерге салады. Өте жақсы ұшырады, жерде жақсы жүреді, жүгіре алады. Жемтігін ұстаған кезде, жартылай ашылған қанатымен ұстайды. Ұсақ және орташа сүтқоректілерді және құстарды ұстайды. Қазақстанда ормансыз және шөл  далалардан басқа барлық жерлерде кездеседі, бірақ сирек. Қыста көбіне оңтүстікке ұшып кетеді.

Саны азайып бара жатқан, сирек кездесетін құс. Қазақстанда кең таралған, бірақ біркелкі емес, кездейсоқ. Жалаңаш және құз-жартасты тауларды, қыраттарды, қарағайлы және басқа да тоғайларды, өзендердің жайылмасын, сексеуілді шөлдерді мекендейді. Қазақстандағы жалпы саны белгісіз, шамасы бірнеше жүз болуы керек. Санының азаюының негізгі себептері: заңсыз аулау, қолда өсіру үшін ұядан балапандарын алу, ересек құстардың электр сымдарында, қақпан моңыңдағы уланған жемдерді жеп өлуі және қақпанға түсуі. Бүркітті қорғауды кеңінен насихаттап, заңды түрде қорғау тәртібін белгілеп, аңшы құс ретінде қолда бағу жағдайын жасау керек.

Үй тапсыпмасы Сөздер мен ережені есте сақтау

*****

Қолқанат.