Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

1-ТАРАУ
ecipTKi колданудан, сондай-ак генетикалык себептер мен есеюден болатын, уакыт- 
ша гана орын алатын eзгерiстер жатпайды. Алайда булардын кeпшiлiгi кeрiнiс та- 
буы Yшiн оларга орта кажет.
Окытуды гылыми тургыдан зерттеу атакты философтар - Платон мен Аристотель- 
дiн енбектерiнен бастау алады. Окыту калай iске асырылатынын зерттейтiн еш негiзгi 
багыт - структурализм мен функционализм. Окытуды психологиялык кезкарас тургы- 
сынан зерттеу Х1Х гасырдын сонынан басталады. ХХ гасырдын басында структура­
лизм мен функционализм ездерш ерекше багыттар ретянде таныта бiлдi жэне олардын 
кернекп екiлдерi рет^нде Титченерду Дьюидi атауга болады. Алайда бул багыттын 
психология саласында кенiнен колданылмауы олардын кемшiлiгi болып есептеледi.
Теориялар коршаган ортада болып жаткан окигалардын себебiн тYсiндiредi. Олар 
зерттеулер мен бш м беру тэжiрибелерiн байланыстырып, зерттеу нэтижелерш бiлiм 
беру процесiнде колдану куралы бола алады. Зерттеу тYрлерi корреляциялык, экспе- 
риментпк жэне сапалык зерттеу эдiстерiн камтиды. Зерттеулер зертханаларда немесе 
ендiрiсте iске асырылады. Окытуды багалаудын кен таралган тYрлерi рет!нде тшелей 
бакылау, жазбаша жэне ауызша жауап беру, езгенiн багалауы, езiндiк есеп сиякты тэ- 
сiлдердi атай аламыз. Багалау тYрi сенiмдiлiк, валидтшк жэне кемсiтпеушiлiк елшем- 
дерiне сай болуы керек. Мектеп пен муFалiмдердiн тиiмдiлiгiн багалау окушылардын 
бiлiм алу процесiн бакылап, олардын кажеттiлiктерiне сай бш м беру эдютерш тандап 
алуды камтиды.
Окыту теориясы мен бiлiм беру тэжiрибесi эдетте жеке-дара карастырылады, 
алайда ю жYзiнде олар бiрiн-бiрi толыктырып отырады. Екеуiнiн де бiлiм беру мен 
окыту сапасын ездiгiнен арттыруы мумшн емес. Теориянын б£р езi жагдаяттык фак- 
торлардын мацызын жан-жакты аша алмаса, керсетпесе, теорияга суйенбеген тэжiри- 
бе де бiлiм беру мен окытудын негiзi бола алмайды.
Бихевиоризм окытуды бакылауга болатын жагдайлар тургысынан, ал танымдык 
теория таным, сешмдер, кундылыктар мен олардын окушыга эсерi тургысынан ка- 
растырады. Окыту теориялары ездерi карастыратын мэселелердiн езектiлiгiне карай 
турлш е болып келедi. Бiлiмге калай кол жетшзшеду жадтын кы змет кандай, моти- 
вациянын релi, трансфер калай орын алады, езшдак оку калай юке асырылады жэне 
окытудын мэш сиякты мэселелер де езектi болып есептеледг
^ОСЫМША ЭДЕБИЕТ
1. Alexander, P.A., Schallert, D .L., & R eynolds, R.E. (2009). W hat is learning anyway?
A topographical perspective considered. Educational Psychologist, 44, 176-192.
2. A nderman, E.M ., Anderman, L.H., Yough, M. S., & Gimbert, B.G. (2010). Value-added
models o f assessment: Implications for motivation and accountability. Educational 
Psychologist, 45, 123-137.
3. Bruner, J. (1985). M odels o f the learner. Educational Researcher, 14(6), 5-8.
4. Popham, W.J. (2014). Classroom assessment: W hat teachers need to know (7th ed.).
Boston, MA: A llyn & Bacon.
5. Sztajn, P., Confrey, J., Wilson, P.H., & Edgington, C. (2012). Learning trajectory based
instruction: Toward a theory o f teaching. Educational Researcher, 41, 147-156.
6
. Tweney, R.D., & Budzynski, C.A. (2000). The scientific status o f Am erican psychology
in 1900. A m erican Psychologist, 55, 1014-1017.

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: