Демина Н. Ф., Омарова Ж. М. Физикадан олимпиадалық есептерді шығару әдістемесі
жүктеу/скачать 1,08 Mb.
|
Demina-N-F-Fizikadan-olimpiadalyk-esepterdi-shygaru-edistemesi
|
Тоқтың ЭДС шығу нүктесін қарапайым түрде вольтмертге жалғауға болмайды, өйткені вольтмердің қарсыласуы және тоқтың шығу нүктесі өлшеулі болуы мүмкін. Сызбалардың минималды саны – екеу (57 мен 58 суретті қара). Ом заңын жазайық: E = I1R1 + I2R2 + I1r , E = I2R2 + I2r Теңсіздіктерден r ды аламыз: 
Тапсырма 6. Күш жасалған заттың тығыздығын анықтаңыз Құралдар: динамометр, күш, тілі бар сағат Тапсырма 7. Ағаш серіппенің орташа тығыздығын анықтаңыз Құралдар: суы бар ыдыс, жіп, аяғы бар штатив, ағаш серіппе, сызғыш Тапсырма 8. Жіп орамы және жарық лампаларының орташа қашықтығын, оған зиян тигізбей анықтаңыз Құралдар: жарық лампасы, жарық шығу нүктесі, жалғаушы сымдар, фольга, ине, тегіс әйнек, аяғы бар штатив, сызғыш Ұйымдастырушылар үшін ескерту: Аралық қараңғылығы бар дәрісханада тапсырманы орындаған жөн. Лампа ретінде қалта жарығы ампасын қолдануға болады. Басқа жағдайларда күті жарық беруші лампаларды қолдану керек, жарық күші жеткілікті мөлшерде көрініс көрінетіндей болуы тиіс. Шешуі:
Фольгада жасалған инені қолданып обскура камерасын жинаймыз. Нәтижесінде, жарық лампасының үлкейтілген көрінісін аламыз. Онда қажетті өлшемдерді жүргізіп спиральдің ұлкейтіген көлемін есепке алу арқылы геометриялық ұстанымдарды анықтаймыз. Тапсырма 9. Гальванометрдің ішкі қарсыласуын анықтаңыз Құралдар: реохорд, гальванометр, кілт, белгіі қарсылығы бар резистор, тоқтың шығу нүктесі, жалғаушы сымдар. Ұйымдастырушылар үшін ескерту: гальванометрдың ішкі қарсылығы резистордың қарсылығынан 2-3 есе ерекшеленуі керек, белгілі болғандай шығу нүктесінің берігені құрадардың қосыуын сызба бойынша, шешімінде көрсетілгендей оқушыда құралдарды жағу мүмкіндігі болмауы тиіс. Шешімі:
Гальванометрды Уинстон көпірінің иығына, басқа иығына белгілі қарсылығы бар резисторды қосамыз, кілтін көпірде гальванометрды қосатын жерге қоямыз. Қозғалмалы түрде тоқ соға амайтындай етіп гальванометр өзгермейтін жағдайда қоямыз. Нормаланған балансты көпірде, ішкі қарсыласуды есептеу үшін Rx/R = L1/L2, где L1 и L2 — көпір шетінің ұзындығына сәйкес келетінін жазамыз. Тапсырма 10. Линза, қисық радиусты әйнектің максималды нақтылықпен сыну дәредесін анықтаңыз Құралдар мен материадар: екішығыңқы линза, сызғыш, суы бар ыдыс,жарықтың шығу нүктесі Ескерту: Сфералық радиустың жоғары бөлігінің оптикалық күші r, бір жағында сыну аймағы орналасқан п1, келесі жағында а қолдану аумағы п2. p = (п2 – п1)/r тең болады. Судың құлау көрсеткіші nс = 4/3. Шешімі:
Линзаны жұқа деп есептейік. Белгілі болғандай, жұқа линзаның оптикалық күші жоғарғы оптикалық күшпен тең болады. Егер п1 – линзаның орташа көрсеткіші болса, п – линза әйнегінің сынуы болады. п2 – линза әйнегінің оң жағы 
Басында линзаның белгісіз арақашықтығы өлшенеді 
Содан кейін линзаны судың бетіне абайлап жатқызып, арақашықтығын өлшейміз: 
Содан кейін линзаны басқа жағына аударып F3 арақашықтығын өлшейміз: Жазып алынған теңдіктерден кейін көлемді табуға болады:  
Тапсырма 11. Жұмыс үстелін қаптаған ағаштың үйкеліс коэффициентін анықтаңыз Құралдар мен материалдар: оқушының ағаш сызғышы, қатты жіп (1 метр), металл гайка. Ескерту: Үстелді қисайтуға тыйым салынады!!!!!! Шешімі: 59-ші суретте көрсетіген кескіндемелерден сызғыштың қысым болған кезінде жыжуын жазп аламыз. Қатты басқан кезде ( N1>>mg), анықталу шарттары α бұрышында мынандай болады:
жүктеу/скачать 1,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
