Дәріс. №1. Кіріспе Дәрістік сабақтардың конспектілері

Fast Ethernet желісі Ethernet желілерінің тактілік жиіліктерін 10 есе көбейту есебінен ары қарай дамуы болып табылады. Бұл кезде Ethernet желісін жасаудың негізгі аспекттері өзгеріссіз қалды. Ең алдымен бұл қолжеткізу әдісіне, кадрдың форматына және т.б. қатысты. Негізгі ерекшеліктері физикалық деңгейге қатысты және қолданылатын беруші ортамен байланысты.

ІЕЕЕ802.3 стандартына сәйкес Fast Ethernet технологиясы үшін қолданылатын кабельге байланысты үш келесідей атаулар белгіленген: 100Base-TX және 100Base-T4 - өткізгіштердің есулі қоссымдарына арналған, және 100Base-FX – оптоталшықты кабельге арналған.

100Base-TX жүйесі өткізгіштердің екі жұбын қолданады: біреуін беру үшін, екіншісін – деректерді қабылдау үшін. 100Base-TX-те есулі қоссымды қолдануға негізделген, деректердің берудің физикалық ортасына арналған стандарттың спецификациясы ANSI TP-PMD, экрандалмаған 5 санатты (UTP) және экрандалған есулі қоссымдарды (STP) қолдануға рұқсат етеді.

Кең таралған орта болып, экрандалмаған есулі қоссым табылады. Бұл кабельде өткізгіштердің жұптары, кабельдің ажыратқыға қосылатын ұштарынан басқа жерлерінде, барлық өн бойында есілген болуы тиіс. Есілмеген бөлімнің ұзындығы 1-1,5 см-ден аспауы тиіс. 100Base-TX желісіндегі 5 санаттағы толқындық кедергісі 100 Ом UTP кабеліндегі сегменттің ұзындығы. Бұл шектеу беруші ортадағы сигналдың таралуының рұқсат етілген бөгелу уақытымен байланысты және едәуір қатаң болып табылады. Бөгеуілдердің әсерін төмендету мақсатында биополярлық беру қолданылады: өткізгіштердің бірімен оң, ал екіншісімен – теріс потенциал беріледі.

100Base-T4 стандарты сондай-ақ 100 м кабель ұзындығын белгілеген. Бұл кезде 3,4 және 5 санаттағы UTP кабельдерін қолдануға рұқсат етіледі, дегенмен 5 санаттағы кабельдерді қолдануға ұсыныс жасалады. Қолданылатын төрт жұптың ішінен екеуі бірбағытталған беру үшін, ал қалған екеуі – екібағытталған берулер үшін арналған. Жұптар келесі түрде белгіленеді: ТХ – деректерді бірбағытты беру үшін; RX – бірбағытталған қабылдау үшін, BI – екі қалған жұптар екі бағытта да деректерді алмасу үшін.

100Base-FX оптоталшықты интерфейс спефикациясы сегменттің ұзындығын 100 метрге дейін анықтайды, дегенмен желінің рұқсат етілген диаметрі 412 м. 100Base-FX-тің спецификациясы бойынша әрбір қосылу үшін екі желілі көпмодты талшықты-оптикалық кабель керек, онда біреуінің бойымен сигнал беріледі, ал екіншісінің бойымен сигнал қабылданады. Бұл талшықтар жақсы қосылады және сондықтан RX және TX деп белгіленеді. Талшықты-оптикалық кабельдердің көп түрлері бар, қарапайым екі талшықты кабельден бастап арнайы көп талшықты кабельге дейін.

VG-Any LAN

100VG-Any LAN желісі тармақты топологиядағы жергілікті компьютерлік желі болып табылады. Желінің аралық түйіндері ретінде концентраторлар қолданылады, ал аяқталған түйіндер болып, жұмысшы станциялар мен серверлер табылады.

Көпдеңгейлі құрылымдарды қолдау үшін концентраторлар екі түрдегі порттармен жабдықталады:

- кейіндеуші байланыстың порттары, аяқталған түйіндер де, концентраторлар да қосыла алатын деңгейлерден төмен жатқан құрылғылардың қосылуы үшін қолданылады;

- өрлеуші байланыс порты, жоғарырақ деңгейдегі концентраторға қосылуға арналған.

Орналасқан жерне байланысты концентратор тамырлық немесе өзі орналасқан деңгейдің концентраторы болуы мүмкін.

Физикалық деңгейде 100VG-Any LAN желі технологиясы Ethernet 10Base-T және Token Ring желілерінде қабылданған стандарттарды қолдайды, бұл желінің қазіргі кезде бар кабельдік инфрақұрылымын пайдалану мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

Оның ішінде, беруші орта ретінде қолданылады:

- 3,4 және 5 санаттағы экрандалмаған кабель (төрт есулі қоссымдар);

- экрандалған кабель (екі есулі қоссымдар);

- оптоталшықты кабель.

Арналық деңгей келесі ішкі деңгейлерден тұрады:

- логикалық арнаны басқару;

- ортаға қолжеткізуді басқару.

Аталып өткендей, логикалық арнаны басқаруды ІЕЕЕ802.2 стандарты белгілейді, бұл осы деңгейде 100VG-Any LAN желісінің басқа жергілікті желілермен, жекелей алғанда Ethernet-пен және Token Ring-пен үйлесімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

100VG-Any LAN-ның басқа жергілікті компьютерлік желілерден негізгі айырмашылығы қолжеткізу әдісінде, ол ретінде сұраныстардың басымдықтарының хаттамасы – DPP (Demand Priority Protocol) деп аталатын орталықтандырылған сұрау әдісі қолданылады. Сұрау әдісінің қолжеткізудің көптеген әдістерімен салыстырғандағы артықшылығы коллизиялардың болмауында. Өз кезегінде, қолжеткізудің маркерлік әдісімен салыстырғанда, маркердің айналуына бөгелулерсіз қолжеткізу уақытын едәуір қысқартуға жетуге болады.

Арбитражды қандай-да бір жалғыз жүйе орындайтын абсолюттік орталықтандыру кезінде, жұмысшы станциялардың санын көбейту қолжеткізуді басқару процесін айтарлықтай қиындатуға алып келеді. Бұл процесті жеңілдету мақсатында арбитраж іргелес түйіндер деңгейінде іске асады, яғни түйін өзіне төменде жанасатын түйіндерді ғана сұрап шығады.

DPP хаттамасы басымдықтардың екідеңгейлі жүйесін қолданады, бұл деректерді берудің хаттамаларына қойылатын заманауи талаптарға жауап береді және уақытқа талап қоятын қолданбалы бағдарламалардің желіге қолжеткізудің ең аз уақытына кепілдік береді.

DPP хаттамасы келесідей. Егер соңғы түйін дестені жіберуге дайын болса, ол концентраторға кәдімгі немесе жоғарғы басымдық сұранысын жібереді. Егер соңғы түйін тұрып қалса, ол концентраторға тұрып қалу сигналдарын береді. Концентратор, ең аз нөмірі бар құрылғылардан бастап, оған қосылған барлық құрылғылардың беруге дайындығын тексеру үшін айналдыра сұрау жасайды. Егер бірнеше соңғы түйіндер беруді талап етсе, онда концентратор сұраныс басымдықтарының және құрылғының нөмірінің негізінде оларды берудің ретін анықтайды.

Концентратор барлық өзінің түйіндеріне, оның ішінде төмендегі деңгейдегі концентраторларға сұрау жүргізеді. Түйінге дестені беру қажет болған кезде, ол концентраторға сұраныс жібереді. Егер соңғы түйін беруге дайын болса, бірақ ол төменгі деңгейдегі концентраторға қосылған болса, онда бұл концентратор қызмет көрсету үшін жоғарырақ деңгейдегі концентраторға сұраныс жібереді. Егер соңғы түйіннен тек бір ғана сұраныс күтілген болса, онда концентратор тез арада соңғы түйін-көзден сұранысты қабылдауды растайды, және түйін өзінің деректер кадрын концентраторға беруді бастайды, ол адресті кері шифрлейді және келіп түскен кадрды ары қарай алушының адресіне жібереді.

Егер бірнеше соңғы түйіндер концентраторға қызмет көрсетуге сұраныс жіберетін болса, онда концентратор кадрларды беру ретін анықтау үшін басымдық айналымдық арбитраж процедурасын орындайды.

Әрбір соңғы түйін бір сұрау циклы бойында тек бір ғана дестені бере алады. Төменгі деңгейдегі әрбір каскадтық концентратор (жоғарырақ деңгейдегі концентраторға қосылған концентратор) беруді талап ететін өзінің порттарын анықтау үшін меншік айналымдық сұрауды орындайды. Егер оның соңғы түйіндерінен қандай-да бір өңделмеген сұраныс анықталатын болса, жоғарырақ деңгейдегі концентратор желіні басқаруды уақытша төменгі деңгейдегі концентраторға дестелердің арбитражы үшін береді. Төменгі деңгейдегі концентратор айналымдық сұрауды орындайды және жоғарырақ деңгейдегі концентраторға бір сұраныстан жібереді. Егер қызмет көрсетуді бірнеше сұраныстар күтіп тұрған болса, онда төменгі деңгейдегі концентратор беруді талап ететін әрбір соңғы түйін үшін сұраныстан өңдей бастайды.

Әрбір сұранысқа кәдімгі немесе жоғарғы басымдық берілді. Басымдық қолданушы қосымшаларына автоматты түрде берілуі мүмкін немесе оны желелік әкімші тағайындай алады. Әрбір концентратор кәдімгі және жоғарғы басымдықтар үшін бөлек тізімдерге қызмет көрсетеді.

Өңделетін кадрды беру аяқталған соң концентратор оған қосылған барлық порттарды өңделмеген сұраныстардың бар болуын анықтау үшін сұрау жүргізеді. Егер өңделмеген болып тек қана кәдімгі басымдықтар қалған болса, онда концентратор жоғары басымдықтағы сұраныс алғанша осы сұраныстарға қызмет көрсетуді бастайды (порттың нөмірлерінің реті бойынша). Бұл жағдайда ағымдағы кадрларды беру аяқталған соң концентратор келіп түскен жоғары басымдықтағы сұранысқа қызмет көрсетуді бастайды.

Жоғарғы басымдықтағы сұраныстардың келіп түсуі едәуір қарқынды болса, кәдімгі басымдықтары бар сұраныстарға қызмет көрсетілмеуі мүмкін. Кәдімгі басымдықтары бар сұраныстарға қолжеткізуді қамтамасыз ету үшін сұраныстардың басымдықтарын жоғарылатудың арнайы процедурасы қарастырылған. Осы процедураға сәйкес кәдімгі басымдықтары бар, қызмет көрсетілуі 200...300 мс-ке бөгеліп қалған сұраныстарға, автоматты түрде жоғары басымдықтар беріледі, және олар жоғарғы басымдықтардың тізіміне енгізіледі.

100VG-Any LAN желісі кадрлардың келесі формаларын қолдайды:

- ІЕЕЕ 802.3 стандартының базасында;

- ІЕЕЕ 802.5 стандартының базасында

100VG-Any LAN желілері мына мағынада біртекті деп есептеледі, желінің жеке сегменті кадр форматтарының біруақытта екеуін емес, біреуін ғана қолдай алады. Форматтар арасындағы өзгерту желіаралық функция болып табылады.

Егер Ethernet (10Мбит/с) желісін кадрдың Ethernet-форматы бар 100VG-Any LAN (100 Мбит/с) желісімен қосу қажет болса, немесе Token Ring желісін кадрдың Token Ring форматы бар 100VG-Any LAN (100 Мбит/с) желісімен қосу қажет болса, онда беру жылдамдықтарын келісу үшін қарапайым құрылғы қажет болады.

Деректерді берудің тиімді әдісін қамтамасыз етуден басқа, 5В/6В-кодтауы бар сигналдарды квартеттік беру 100VG-Any LAN желісіне 3 UTP кабелін (сөз ақпараттарын беру үшін) қолданып жұмыс істеуге мүмкіндік береді. 30 МГц тактілік жиілікті қолдану кезінде, NRZ-кодтау кабельдік ортаға барынша көп, негізгі (гармоникалық емес) 15МГц беру жиілігін жасайды, ол 10101010... түріндегі ең нашар деректер жинағын ескере отырып қамтамасыз етіледі. Бұл электромагниттік бөгеуілдердің туындауын табысты болдырмауға мүмкіндік береді.

4 есулі қоссымнан тұратын экрандалмаған кабель бойынмен 100 Мбит/с жылдамдықпен сигналдарды беру үшін десте алдымен 5-биттік деректер квинтетіне бөлінеді. Квинтеттер шифрленеді, содан кейін 6-биттік секстеттерге қайта кодталады.

100VG-Any LAN желісі 10Base-T және Token Ring желілері сияқты 4-UTP кабелімен және дәл солар сияқты шарттарда жұмыс істеуге арналған.

3 санаттағы кабелдің сегментінің барынша көп номиналдық ұзындығы 100 м құрайды, мұнда екі желілік құрылғының арасындағы барлық кабельдік жүйе кіреді. Жоғарырақ санаттағы кабельдер (4 және 5) үлкен қашықтықтарға байланысты қамтамасыз ете алады, мысалы 5 санаттағы кабель 150 м қашықтықтағы байланысты қамтамасыз етеді.

100VG-Any LAN желісінің оптоталшықты арнасы оптоталшықты кабельден, екі ұштық ажыратқыдан және ілмелі (коммутациялық) панельдер сияқты қосушы құрылғылардан тұрады.

Арнаның жағдайын басқару арнайы төменжиіліктегі тоналдық сигналдардың көмегімен іске асырылады. Желіде екі тоналдық сигналдар қолданылады:

- Тон 1 – 16 тізбектелен нөлдерден тұратын қайталанатын жинақ болып табылады, олардан кейін тізбектелген 16 бірліктер болады, осылайша жиілігі шамамен 0,937 МГц сигнал түзіледі;

- Тон 2 – тізбектелген 8 нөлдерден және олардан кейін тізбектелген 8 бірліктерден құралған жиілігі шамамен 1,875 МГц сигнал.

Бұл сигналдардың комбинациясы, және де оларды беру бағытын ескеру, алты басқару сигналдарын анықтауға мүмкіндік береді:

1) тұрып қалу (күту) сұраудың айналымдық циклының аяқталғандығын және қызмет көрсетілмеген сұраныстардың жоқтығын көрсетеді;

2) кәдімгі басымдықтың сұранысы, жұмысшы станцияның кәдімгі басымдығы бар кадрды беруді сұрайтындығын көрсетеді;

3) Жоғарғы басымдықтағы сұраныс, жұмысшы станцияны жоғарғы басымдығы бар кадрды беруді сұрайтындығын көрсетеді;

4) Деректердің кіруші дестесі жұмысшы станцияға оған деректер кадры берілетіндігін көрсетеді;

5) Қызмет көрсетуді айналымдық басымдық үзу, төменірек деңгейдегі концентраторларға, жоғары деңгейдегі басымдыққа қызмет көрсетуге дайын басқа концентратордың бар екендігі туралы сигнал болып табылады.

6) Арнаның дайындау сұранысы арнаны дайындау процедурасын іске қосады.

Желіге қосылу үшін компьютерде LAN-адаптер деп аталатын 100VG-Any LAN интерфейстік желілік платасы болуы тиіс. Бұл плата компьютердің енгізу/шығару шинасына қосылады және 100VG-Any LAN желісінің беруші ортасына жалғанады.

Көрінуден кейін жылдам жеткілікті өнімдерінің базарында Fast Ethernet желінің интегралдары және әкімдер бірлескен желіні құруда айқын шек қоюларды сезінді. Серверлер көптеген оқиғаларда, 100-мегабит каналына қосылғандар, магистраль желінің асыра тиюі, сонымен қатар жұмыс істеушілердің жылдмдығы 100Мбит/с – ол магистраль FDDI және Fast Ethernet. Жылдамдықтардың иерерхиясы келесі деңгейдегі қажеттілікті сезілдірді. 1995 жылы көбірек жоғарғы дәреже жылдамдығын тек қана АТМ коммутаторы пайдалана алды, ал сол уақытта жергілікті желінің технологиялық ыңғайлы құралдары жоқ болғандықтан (бірақ ерекшелік !” 1995жылдың басында LAN Emulation – LANE қабылданған болатын, оны тәжірибе орындауы алда болды) олар жергілікті желіге енгізуге ешкім шешілмей қалды. Сонымен қатар, құны өте жоғары дәрежемен АТМ технологиясын құйып алды.

Сондықтан келесісі қисынды қадамымен, IEEE істелініп көрінді, - 5 айдан кейін ақырғы қабылдауында Fast Ethernet стандарты 1995 жылдың маусымында өндіріс зерттеу тобында IEEE өте жылдам технологияларының зерттеуімен берілген тапсырманы қарау арқылы мүмкіндікті шұғылдана Ethernet! тағыда көбірек жылдамдық биіктігі.

Хаттама өңдеуіне арналған 802.3z тобы жасауы туралы 1996 жылы жазымен жормаланған болатын. Etherget барынша көп ұқсасты, бірақ бит жылдамдығымен 1000 Мбит. Қалай және Fast Ethernet оқиғасында, жоқ тастармен түсіндірілген хабарлау Ethernet ” үлкен энтузиазммен болады.

Ең басты болашақ энтузиазмды желілердің сондай магистральды желінің жатық Gigabit Ethernet, ұқсастығына, қалай аударуға болатын Fast Ethernet егменттері асыра тиелген Ethernet, төмендегілердің деңгейінде орналасқан иерехиялық желі. Анадағы тәжірибесі тап осы гигабиттегі жылдамдыққа тапсыруға болады, территориялық желілерде қалай (SDH технологиясы) дәл осылай және жергіліктілерді Fibre Channel технологиясы, сырттағы үлкен компьютерлерге арналған өте жылдам қосу негізінде қолданылады. Және жылдамдықпен осв волоконна оптикалық кабельмен тапсырады, гигабитке жақын, 8В/10В коды арқылы артық.

Білімде жігерлердің келісуіне арналған мынадай облысына Gigabit Ethernet Alliance басынан бастап сондай флагмандар бұтағы кіреді, Bay Network сияқты, Cisco Systems және 3Com. Gigabit Ethernet Alliance

өзінің бір жылдық өмір сүруінің ішінде қатысушылар саны өсті және қазіргі олардың саны 100 аса, бірінші нұсқалық бойынша физикалық деңгейде Fibre Channel технологиялық деңгейі болып қабылданады, соның кодымен 8В/10В (Fast Ethernet оқиғасында, жұмысты тездету үшін FDDI физикалық деңгейі қабылданған).

Ең бірінші стандарт болжамы 1997 жылдың қаңтар айында қаралған, ол ақырғы стандарт 802.3z, 1998 жылдың 29 маусымында IEEE 802.3 арнайы комитетімен қабылданған. Gigabit Ethernet орындау жұмыстары 5ші категорияның буындауы 802.3ab арнайы камитетіне берілді, сол стандарттың бірнеше жобасын қарастырып қойған, және де 1998 жылы жоба жеткілікті тұрақты мінез құлқына ие болды. Ақырғы 802.3ab стандартын 1999 жылы қырқүйек айында қабылдайды.

Стандартты қабылдау күнін күтпей кейбір компаниялары Gigabit Ethernet бірінші оптикалық талшық кабельін 1997 жылдың жаз айында шығарған.

Жаңа технологиялық өңдеуде кейбір жаңа техниканы күтуге долады, желілі технологиялық дамуымен қатар келе жатыр, онда маңыздыны белгілеп қою, не Gigabit Ethernet, дәл сол шапшаң ағайындармен бірге, протокол деңгейінде сүйемелденеді:

- Қызмет ету сапасы;

- Артық байланысық;

Түйіндердің жұмысқа қабілеттілігін тестілеу және жабдықтау (соңғы оқиғада – тест бойынша емес порт – порт желісі, Ethernet l0Base-T и l0Base-F және Fast Ethernet осылар не үшін істеледі).

Қазіргі замандастар желісінде осы үш қасиеттері перспективті және пайдалы болып саналады, әсіресе жақын арадағы болашақ желіде. Неге осы Gigabit Ethernet авторлар бас тартады.

Дәл осылай қызмет ету сапасы жөнінде қысқаша жауап беуге болады: «ақыл барда – күш керек емес». Егер магистраль желісі жылдамдықпен жұмысы 20000 бірі асатын орташа жылдамдық желісі белсенді клиенттің компьютері және 100 біріне асатын орта желінің белсенділігін сервер елі адаптерімен 100 Мбит/с, сол тоқтаушы пакеттер туралы магистраль көптеген оқиғалардың қамын ойлауға болады. Аса көп емес коэффиценттерінің магистральды тиеулері 10 Мбит/с коммутаторлар кезегінде Gigabit Ethernet аса көп болмайды, ал коммутация уақыты осындай бірлік жылдамдықпен құрастырады және секундылардың үлесі тіпті. Ал егер барлық магистралы жеткілікті мөлшерге толтыра салады, анау приоритет тоқтаулар сезгішіне немесе қабылданған ортаға жылдамдық графигін приоритет техника көмегімен ұсынатын коммутаторларға лайықты стандартты арқылы коммутаторды пайдалануға берілді (олар келесі тарауда қарастырылады). Бірақ олар өте қарапайым түрде пайдаланылады (Ethernet сияқты) технологиямен, жұмыс принципі бәріне белгілі практика туралы мамандық желісі.

Өңдеуші технологияның негізгі ойы Gigabit Ethernet томына түзеледі, қалай болса және солай барлық жақта желілер өте көп болады, солардың биік жылдамдық магистральы және мүмкіншілік тағайындау приоритет пакеті коммутаторда жеткілікті қызметтің барлық қызметінқамтамасыз транспорт сапалары арқылы болады. Және де тек қана сирек оқиғаларында, қашан және магистраль үшін жеткілікті тиелген, және қызмет ету сапасына талаптар өте қатты, АТМ технологиясын қолдану керек, нақты графика биік техникалық қиындық шотының артынан барлық негізгі түрлеріне арналған қызмет ету сапаларына кепілдік береді.

Протоколдың жартыдуплексі әліде тіршілік етеді, көмектесу әдісінің рұқсаты CSMA|CD, және толы дуплексті болжам, коммутаторлармен жұмыс істейді. Проток жартылай дуплексті болжамаларын сақтау жөнінде Fast Ethernet өңдеушілерінде тағы пікірлер болады, себебі CSMA|CD алгоритммен жұмыс істеі. Бірақ Fast Ethernet технологиясында рұқсат әдісі өзгеріссіз қалды, оны Gigabit Ethernet тенологиясы қалдырды

Қымбат емес шешімде сақтағанда арасын айырмау Gigabit Ethernet азғантай топтарына қабылдауға көмек көрсетеді, жылдам серверлер және жұмыс станцияларшында бар болуы.

Кабельдердің негізгі түрлеріне барлығы сүйенеді, Ethernet және Fast Ethernet қолданылатындар. Сонымен қатар Gigabit Ethernet технологиясының өңдеушілері жоғарыдағы келтірілген қасиеттерді сақтау үшін физидкалық деңгейін өзгертуге тура келді, Fast Ethernet оқиғасымен болғандай, сонымен қатар МАС деңгейі.

Күрделі мақсатпен 1000 Мбит/с биттің жылдамдығына жету қиын болады. Тіпті оптоталшыққа мұндай жылдамдықпен жетуі кейбір қиындықтар тудырады, себебі Fibre Channel технологиясының физикалық буынын оптоталшық болжамын Gigabit Ethernet пен, 800Мбит жылдамдығын өткізуге көмектеседі. Сонымен ең қиын тапсырма өрілген будағы кабельге көмек беру. Сондай мақсаттың бірі протоколдардың 100Мбитінің артынан кодтауы жеткілікті күрделі әдістеріне қолдануға тура келеді.

Сақиналы желі маркерлік амалмен кіретін ен көп таралған желі Token Ring. Бұл желі IBM фирмасынан шығарылған. өзінің танымалдық жағынан Token Ring желісі, Ethernet желісінен қалыспайды. IBM фирмасы Token Ring желісін стандартизациялау жөнінде үлкен жұмыс жүргізіп, нәтижесінде ол алғашында IEEE 802.5, содан сон халықаралық стандарттар ISO/DIS 8802/5 түрінде қабылданды. Стандарт бойынша 4 Мбит/с секундына жылдамдығы белгіленеді. Қазіргі уақытта 16Мбит/с жылдамдығы бар желілер қолданылады.

Алғашқы сақиналы желілер маркерлік тәсілмен Token Ring желісі локальдік желіге үлкен идеологиялық құрылысына әсерін тигізеді және біріншіден сақиналы желіге. Ескере кетсек Token Ring жіберу ортасын ұйымдастыру қабілетіне қарай сақинлы, топологиялық жағынан емес, жеткілікті қиын болуы мүмкін және жұлдыз тәрізді құрылысты ұқсатады. Сыртынан ол желіні айыру қиын, Ethernet, ArcNet сол сияқты. Маркерлік тәсіл еркіндігін салыстыра отырып шиндық және сақиналы топология, екі айрықша белгілерді айыру керек. Біріншіден, сақиналы желіде кадр мәліметтері, кадр маркері сияқты, бір бағытта, яғни сақина бойынша жіберіледі, станциялардын орналасқан жеріне байланысты болмайды. Екіншіден протокол IEEE 802.5 кадрдын толық айналымын қадағалайды, яғни кадр жіберушісіне қайтып келеді, одан кейін алушы кадр ақпараттарын алғанын толықтырады. Содан кейін маркер босатылады және сақина бойынша қайта жіберіледі.

Желінің жұмыс істеуі басқару кадры арқылы жұмыс істейді және бір бірімен байланысу процестерді орындалуын қарайды. Желінің жұмыс істеуін басқару орталықтандырылған тәсілмен іске асады, белсенді монитормен, ол сақинада бас байланыс менеджері, сондай-ақ белсенді монитор әрқайсысы бола алады, бірақ әр сәт сайын бір станция болады. Белсенді монитор жіберілген ақпараттарына жауап береді және басқа сақина станцияларының мәліметтерінеде. Одан басқа ол бас тактылық генераторына да жауапты, ол керекті кешіктірулер жасап, жоғалған кадр мен маркерді бақылайды. Бірақ белсенді монитор толық сақинаның басқаруын өзіне алмайды, жартысы басқа желі станциялармен орындалады, бұл жағдайда пассивті монитор деп аталады.

Жіберу ортасына станцияларды қосу кабельді орта және арнайы ортаға қосылған блок кабельдіңортамен байланысы 2 витты қосалқы сілтеушілер, біреуі жіберсе, екіншісі қабылдайды. Блок жағынан қосу қолданылады, ол IBM – нің құлыпталған ақпарат тесігі. Егер тесік байланысы үзілсе онда оның жауап беретін магистральдік канал сызығы құлыптанады, ал егер кабель қосылса магистральдік канал қабылдаушы және жіберуші қосалқы сілтеушілеріне қосылады. Желі адаптері жағынан штекерлік тесік DB -9 типі және RJ-45 телефондық тесігі сияқты қолданылады. Қазіргі желі адаптерлері жеткілікті интелектуалдық құрылғы, автоматты түрде ортаны таниды және жіберу жылдамдығы (4 немесе 16 мбит/с). Осы адаптерлер жойылған жазуларды істеткізеді және көптеген қазіргі желі операциондық жүйелерді қолдайды, сонымен қатар Novell NetWare 4.0 және Windows NT.

Қазіргі уақытта блоктын ортаға қосылу типтері өте көп. Жай кездерде қосылу блогы пассивтік құрылғыны білдіреді, ол магистральдік кабелдьді қосуға көмектеседі, бірақ казір көп станцциялы модуль еркіндігі қолданылады (MAU – Multistation Access Unit ), ол бірнеше станциялардын магистарльдік кабельге қосылуына қамтамасыз етеді, яғни бір нүкте қосылуына бірнеше станция қосылады. Пассивтік құрылғылар мысалына IBM 8228 құрылғысы жатады, ол жоғары сатылы сенімділікте болады. Пассивтік құрылғылардын станцияға қосылуына бірқатар активті басқару құрылғылары қолданылады, сонымен қатар контроллер мен концентраторлар. Осылардын ішінен ен танымалы «жоғары интелектуалдық» басқару контроллері IBM 8230 еркіндігіне, әртүрлі модификациялар 2 -20 дейін станциялардын қосылуын қамтамасыз етеді. Ретімен 4 сондай құрылғыны қосуға рұқсат етіледі, ол 80 станцияны қосылуна қамтамасыз етеді. Сол контроллер арқылы желімен сақина станцияларын басқаруға рұқсат еркіндігін береді. Концентратор мысалына IBM 8238 құрылғысын келтіруге болады, оған 16 дейін станция қосуға болады. Ретімен 8 сондай құрылғыны қосуға рұқсат етіледі, сол арқылы желіге 128 станция қосуға болады. Ереже бойынша, активті және пассивті құрылғылар бір немесе бірнеше нық қосылу кабельдерінде орналасады, оларда желі станциялары қосылады.

Хаттаманы стек Apple Talk Macintosh компьютерлерінің желі хаттамаларының туған желісі. Ол стек барлық саты моделін қамтиды, физикалықтан бастап. Стек 80 жылдардың ортасында ойластырылған, соңғы моделі Phase2 1989 ж қолдануға беріледі. Физикалық сатылда келесідей желі протокол қолданады:

1. Local Talk-желі виталық қосалқыда, жылдамдығы 230 Нмбит/с ке дейін, интерфейс RS-485. Еркіндік тәсілі CSMRICA, топология шина. Желіде 255 тораптары барынша ара қашықтық -300 м. Адаптерлер Local Talk 80-90 жылдардағы компьютеріне салынған.

2. Ether Talk- физикалық қолданысы Ethernet (10 мбит/с), Local Talk ауыстырған. Ether Talk Phase 1 Ethernet 2.0- ге сәйкес, Ether Talk Phase 2-IEEE802.3. Ether Talk Phase 1 және Ether Talk Phase 2 тораптары бір кабельде жұмыс істей алмайды.

3. TokenTalk-маркерлік сақинаның қолданысы (тек қана Phase 2) 802,5 пен (4 бит/с) және IBMToken Ring (16 мбит/с) пен сәйкес.

4. FDDI Talk- қолданысы FDDI(100 мбит/с)

5. Serial (R-422)-интерфейс ретті жойылған қосылуын каналды сатыда бұл технология LLAP (Local Talk

Link ACCESS Protocol), TLAP (Token Talk Link ACCESS Protocol), FLAP (FDDI Talk Link ACCESS Protocol) және ARAP (Apple c Link ACCESS Protocol) жиі сатысында бас потоколмен байланыстырушы DDP (DataRDelivery Protocol) болып табылады, дайындаушы пакетті және желіде жол беруші. Протокол кепілдіксіз жеткізуді қамтамасыз етеді, панттерді тораптар арқылы төменгі сатының сәулетіне қарамастан AARP (Apple Talk Address Resoluton Protocol) протоколы логикалық желі адрестерін физикалық желі адрестерінен физикалық желі адрестерімен байланыстырады.

Жоғарғы сатыларда (транспорттықтан және одан жоғары) көптеген протоколдар орналасқан, солардың кейбіреулері бірнеше ауқымды сатыларды алады. ADSP (Apple Talk Data Stream Protocol) және ATP (Apple Talk Transction Protocol) протоколдарды ақпараттың сенімді жетуін қамтамасыз етеді. NBP (Name Binding Protocol) және ZIP (Zone Information Protocol) адрестеуді жеңілдетеді. NBP желілік адрестерді символдық есімдерімен байланыстырады. ZIP ірі желілерде зоналарға бөлу үшін қолданады. Бағдарламалар AFP (Apple Talk Protocol) протоколының арқасында файылдарға желілік доступы бар. Басып шығару қызметі файлы арқылы орындалады және PAP (PrinterAcess Protocol) арқылы. Екінші іске асыру - Phose 2 Apple Talk - бірнеше кеңейтулер енгізеді:

- Бір жүйеде 254 торабтан артық қолдану мүмкіндігі

- Бір желіде бір желі номерінен артық беру мүмкін

- Бағыттау 8 желіге дейін біріктіруге болады

- Көпірге және бағыттауыштарға жиі, сегменттерін байланыстыратын, бірқатар шектеулер қойылған:

- Барлық бағыттауыштар, бір желіге қосылған, осы интерфейстерге бірделі диапазон номерін қолдану керек:

- Бағыттауыштар сегменттері келіспейтін және жабылмайтын диапазондардың номерлерін желілерін байланыстыру қажет

- Нөмерлер сегменттерді келісетін диапазон номерлерімен байланыстыру керек.