Дәріс кешені тағамдық биохимия курстың мақсаты және міндеті
Ферменттер атаулары және жіктелуі (классификациясы)
жүктеу/скачать 209,74 Kb.
|
Дәрістер кешені ТБ
- Бұл бет үшін навигация:
- Оксидазалар
| Ферменттер атаулары және жіктелуі (классификациясы).
Ферменттердің казіргі кезде қолданылып жүрген атауларын Халықаралық биохимиялық одактын, комиссиясы 1961 жылы бекіткен болатын. Фермент атаулары екі түрлі: жүйелік (рационалды) атау және тривиалдык (жүмысшы, іскерлік атау). Ферменттердің жүйелік атаулары айтарлықтай күрделі, бірак ол реакцияға кірісетін субстрат және фермент катализдейтін химиялық реакция женінде толык мәлімет береді. Бұл атаулар әдетте ғылыми әдебиеттерде колданылады. Жүйелік атау бойынша әр ферменттің нөмірі (шифры) болады, ол торт саннан түрады және бұл сандардыц арасы нүктемен бөлінген. Бірінші сан ферменттің класын білдіреді, екінші сан класс тармағын, үшінші сан-класс тармағы бөлігін, төртінші сан өз катарындағы рет санын көрсетеді. Ферменттердің шифрындағы әрбір сан бір-бірінен нүктемен бөлінеді. Ферменттердің тривиальдык атаулары кыска да қолдануға ыңғайлы. Мысалы, бір ферменттің жүйелік атауы: АТФ: глюкоза-6-фосфотрансфераза. Ал осы ферменттің тривиальдык атауы глюкокиназа (гексокиназа). Біз бұл кітапта ферменттердің тривиальдык атауын колданамыз. Тривиальдык атаулар негізінен екі жолмен пайда болады: 1)фермент эсер ететін субстрат атауына "аза" жүрнағы қосылады. Мысалы, мальтозаны ыдыратып, глкжозаның екі молекуласына айналдыратын фермент мальтаза деп аталады; 2)фермент катализдейтін реакция атауына "аза"косып алуды катализдейтін фермент гидролаза деп аталады, субстраттың сутексізденуін жүргізетін фермент дегидрогеназа деп, химиялық топтарды тасымалдайтын ферментті трансфераза деп атайды. Кейбір ферменттердің тарихи қалыптасқан атаулары бар. Мысалы: пепсин, трипсин, папаин, эластаза т.б. Өздері катализдейтін реакциялар түріне байланысты ферменттер 6 класқа бөлінеді. 1. Оксидоредуктазалар 2. Трансферазалар 3. Гидролазалар 4. Лиазалар 5. Изомеразалар 6. Лигазалар (синтетазалар) 1. Оксидоредуктазалар Тотықтырушы-тотықсыздандырушы ферменттер, бұлар сутегі атомдарын немесе электрондарды қосып алу немесе бол in шығару арқылы субстраттың тотығу және тотықсыздану процестерін катализдейді. Оксидоредуктазалар ферменттердің үлкен класы болып табылады, олар оттегі бар кездегі немесе ол жок кездеп биологиялык тотығуға қатысады. Дегидрогеназаның аэробты және анаэробты (оттегісіз) түрі болады. Аэробты дегидрогеназалар тотықтырушы-тотықсыздандырушы ферменттер, олар сутегі атомдарын немесе электрондарды субстраттан молекулалық оттегіне тасымалдайды. Олар оксидазалар деп те аталады. Анаэробты дегидрогеназалар (оттегісіз) сутегі атомдарын және электрондарды оттегіне емес баска субстратқа тасымалдайды. Оксидоредуктазалар құрамында кофакторлар бар, оларға көбінесе мыналар жатады: НАД+, НАДФ+, ФАД,ФМН жэне металл иондары. Оксидоредуктазаларға 200 шамасынан астам ферменттер жатады. Оксидазалар сутек акцепторы ретінде ауаның молекулалық оттегін пайдаланып белгілі субстрат жағдайында оныц сутегін жоғалтуға қабілетті ферменттер тобын айтады. Оксидазалар екі топқа бөлінеді: 1) тотықсызданған молекулалық оттегін суға дейін катал издейді, 2) сутек асқын оксидіне дейін катализдейді. Осыларға кіретін ферменттердің барлығы да күрделі белоктарға жатады, ал олардың простетикалық топтарында ауыр металдар (Fe, Cu және т.б.) кездеседі. Простетикалық топтардын металдары тотыққанда және тотықсызданғанда валенттігін өзгертіп электрондарын молекулалык оттегіне бере отырып, сондай-ак тотығатын заттан оларды қайта қабылдап та ала алады. Оксидазалар жануарлармен өсімдіктер ұлпаларында көп кездеседі. Мысалы, полифенолоксидаза ферменті картоптар мен саңырауқүлақтардан бөлініп алынған. Пирогаллол, гваяк шайыры, полифенолдар және т.б. осы ферменттер аркылы тотығады. Бұл ферменттер тобында неғұрлым жаксы зерттелгендеріне мыналар жатады: Катехолоксидаза (тирозиназа), цитохромоксидаза, ксантиноксидаза, аскорбатоксидаза және т.б. жүктеу/скачать 209,74 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|