Дәрістер кешені Дәріс №1 Дәріс тақырыбы

Тізім дегеніміз не? Python-дағы тізім – ерікті түрдегі нысандардың (объектілердің) реттелген өзгертілетін топтамасы (массив сияқты, бірақ типтері әр басқа болуы мүмкін). Тізімдерді қолдану үшін оларды құрып алу керек. Тізімді бірнеше жолмен құруға болады. Мысалы, кез келген қайталанатын нысанды өңдеуге болады (мысалы, жолды list ендірілген функциясымен):

['с', 'п', 'и', 'с', 'о', 'к']

Тізімді литералдардың да көмегімен құруға болады:

>>> s = [] # Бос список

>>> l = ['s', 'p', ['isok'], 2]

>>> s

[]

>>> l

['s', 'p', ['isok'], 2]

Мысалда көрсетілгендей, тізім кез-келген нысанның (кірістірілген тізімдерді қоса алғанда) кез келген санын қамтуы немесе ештеңені қамтымауы да мүмкін.

Тізімді құрудың тағы бір жолы - тізімдер генераторы. тізімдер генераторы – тізбектегі элементтің әрқайсысына өрнекті қолдана отырып жаңа тізімді құру тәсілі. Тізімдер генераторы for цикліне өте ұқсайды.

>>> c = [c * 3 for c in 'list']

>>> c

['lll', 'iii', 'sss', 'ttt']

>>> c = [c * 3 for c in 'list' if c != 'i']

>>> c

['lll', 'sss', 'ttt']

>>> c

Бірақ күрделі жағдайларда тізімдерді жасау үшін әдеттегі for циклы қолданған жөн.

Тізімдердің функциялары мен әдістері. Тізімді құрып алған соң олармен жұмыс істеуге болады. Тізімдер үшін негізгі ендірілген функциялар мен әдістер бар.

Кесте 4

Тізімдер әдістері

Әдіс	Атқаратын қызметі
list.append(x)	Тізімнің соңына элемент қосады
list.extend(L)	L тізімінің барлық элементтерін соңына қосып list тізімін кеңейтеді
list.insert(i, x)	i-нші элементке x мәнін қояды
list.remove(x)	Х мәні бар тізімдегі бірінші элементті жояды. Егер ондай элемент жоқ болса ValueError деп шығады
list.pop([i])	i-ый элементті жояды және оны қайтарады. Егер индекс көрсетілмесе, соңғы элементті жояды
list.index(x, [start [, end]])	x мәні бар бірінші элементтің жағдайын қайтарады (бұнда іздеу start-тан end-қа дейін жүргізіледі)
list.count(x)	X мәні бар элементтердің санын қайтарады.
list.sort([key=функция])	Функциялар негізінде тізімді сұрыптайды
list.reverse()	Тізімді кеңейтеді (ашып жазады)
list.copy()	Тізімнің үстіңгі көшірмесі
list.clear()	Тізімді тазартады

Айта кету керек, тізімдер әдісі жолдың әдісіне қарағанда, тізімнің өзін өзгертеді, сондықтан орындаудың нәтижесін осы айнымалыға жазбауға болады.

>>> l = [1, 2, 3, 5, 7]

>>> l.sort()

>>> l

[1, 2, 3, 5, 7]

>>> print(l)

None

Тізімдермен жұмыстардың мысалдары::

>>> print(a.count(333), a.count(66.25), a.count('x'))

2 1 0

>>> a.insert(2, -1)

>>> a

>>> a.index(333)

1