Дәрістік кешен пән: жкп 05 Анатомия және физиология Мамандығы
жүктеу/скачать 434,65 Kb.
|
дәрістік кешен ФАП-1
- Бұл бет үшін навигация:
- Негізгі әдебиеттер.
- Қосымша әдебиеттер.
- 50 Тақырып. Ортаңғы ми. Төрт төмпешік. Ми аяқшалары. Ядролары мен өткізгіш жолдары. Мидың су құбыры. Мақсаты
- Дәріс жоспары: 1.Ортаңғы ми 2.Төрт төмпешік 3. Мидың су құбыры Дәріс тезистері.
| Үлестірмеліматериалдар.кестелер,ағзамуляждары, тесттер, кеспе қағаздар
Бақылау сұрақтары (кері байланыс). 1. Ми қыртысының қабаттарын белгілеңіз? 2. Маңдай үлесіндегі қыртыста орналасқан, функциональды орталықтарды атаңыз? 3. Төбе үлесіндегі қыртыста орналасқан функциональды орталықтарды атаңыз? 4. Самай үлесіндегі қыртыста орналасқан функциональдық орталықтарды атаңыз? 5. Сөйлеу орталығының қыртыстың қай жүлгесінде орналасқан? Негізгі әдебиеттер. 1.Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 1 - кітап: оқу құралы /. - Алматы : Эверо, 2016. - 292 бет. с. 2.Кузенбаева, Ә. О. Адам анатомиясы. 2- кітап :оқуқұралы . - Алматы :Эверо, 2016. - 248 бет. с. 3.Рақышев, А. Р. Адам денесі. 3 томдық. Т. 1. Сүйектертуралыілім. - М. : ГЭОТАР - Медиа, 2014 4.Рақышев, А. Р. Адам денесі. 3 томдық. Т. 2. Ас қорытужүйесі. Тынысалужүйесі. Несеп-жынысжүйесі. Эндокриндікбездер. Тамырлартуралыілім. Лимфа жүйесі- М. : ГЭОТАР - Медиа, 2014. Қосымша әдебиеттер. 1.Рақышев, А. Р. Адам денесі. 3 томдық. Т. 3. Жүйкежүйесі. Сезіммүшелері: оқулық / А. Р. Рақышев. - М. : ГЭОТАР - Медиа, 2014. - 376 бет 2.Рақышев, А. Р. Адам анатомиясы. 1-кітап оқулық / А. Р. Рақышев. - 2-бас., түзет. жәнетолықт. ; ҚР Жоғарыоқуорындарыныңқауымдастығы. - Алматы :Дәуiр, 2009. - 420 бет №50 Тақырып. Ортаңғы ми. Төрт төмпешік. Ми аяқшалары. Ядролары мен өткізгіш жолдары. Мидың су құбыры. Мақсаты:Студенттерді бас миы және оның аралық және соңғы ми бөлімдерінің атын атап,көрсетебіліп,құрылысын сипаттауға оның негізгі құрылымдарының анатомиялық құрылысының деталдарын біліп,және атқаратын қызметтерін айта білуге үйрету Дәріс жоспары: 1.Ортаңғы ми 2.Төрт төмпешік 3. Мидың су құбыры Дәріс тезистері. Орташа ми (mesencephalon) көпір мен аралық ми арасында орналасқан ми діңінің бөлігі болып табылады. Оның вентральды бетінде екі массивті нерв талшықтарының шоғыры — ми аяқтары бар, олар бойынша мидың төменгі құрылымдарына қабықтан сигналдар жүргізіледі. Орта мида әртүрлі құрылымдық түзілімдер бар: төрттік, қызыл ядро, қара субстанция және көз қозғағыш және блок нервтерінің ядросы. Әрбір білім белгілі бір рөл атқарады және бірқатар бейімделгіш реакцияларды реттеуге ықпал етеді. Орта ми арқылы таламусқа, үлкен жартышарияларға және Мишаға импульстер беретін барлық көтерілетін жолдар және ұзынша және жұлын миына импульстер өткізетін төмен түсетін жолдар өтеді. Орта мидың нейрондарына жұлын және ұзын миы арқылы бұлшық ет, афферентті нервтер бойынша көру және есту рецепторларының импульстары түседі. Төртхолмияның алдыңғы дөңесі алғашқы көру орталықтары болып табылады және оларға көру рецепторларынан ақпарат түседі. Алдыңғы дөңелердің қатысуымен көздің қозғалысы және көру тітіркендіргіштерінің әсер ету жағына бастың бұрылуы арқылы көру бағдарлы және күзет рефлекстері жүзеге асырылады. Төртохолмияның артқы бугрларының нейрондары бастапқы есту орталықтарын құрайды және есту рецепторларынан қозу алған кезде есту бағдарлы және күзет рефлекстерінің жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді (жануарда құлақ қабыршақтары күшейді, ол қатып қалады және басын жаңа дыбыс жағына бұрады). Төртхолмияның артқы дөңестерінің ядросы жаңа дыбыстық тітіркендіргішке қарсы бейімделу реакциясын қамтамасыз етеді: бұлшықет тонусын қайта бөлу, бүгу тонусын күшейту, жүрек пен тыныс алудың қысқаруының жиілеуі, артериялық қысымның жоғарылауы, яғни. жануар қорғауға, жүгіруге, шабуылға дайындалады. Қара субстанция бұлшық рецепторлардың және тактильді рецепторлардың ақпарат алады. Ол жолақ денемен және бозғылт шармен байланысты. Қара субстанцияның нейрондары шайнаудың, жұтынудың күрделі актілерін, сондай-ақ бұлшық ет тонусын және қозғалыс реакцияларын үйлестіруді қамтамасыз ететін іс-қимыл бағдарламасын қалыптастыруға қатысады. Қызыл ядро бұлшық рецепторлардың импульстерін алады, үлкен жарты Шырмауық қабығынан, коркалық ядролардан және мишық. Дейтерс ядросы және руброспиналъ жолы арқылы жұлынның мотонейрондарына реттеуші әсер етеді. Қызыл ядроның нейрондары ми діңінің ретикулярлы формациясымен көптеген байланыстарға ие және онымен бірге бұлшықет тонусын реттейді. Қызыл ядро бұлшықеттерге тежегіш әсер етеді және бұлшықеттерге белсендіреді. Ұзын мидың жоғарғы бөлігінің ретикулярлы формациясымен қызыл ядроның байланысын жою иілгіш бұлшық ет тонусының күрт жоғарылауын тудырады. Бұл құбылыс децеребрациялықригид деп аталады. Сопақша және орта мидың қатысуымен статикалық және статокинетикалық тоникалық рефлекстердің пайда болуы есебінен кеңістіктегі дене жағдайына байланысты әртүрлі бұлшық ет тонусын қайта бөлу жүзеге асырылады. Статикалық рефлекстер екі үлкен топқа бөлінеді: күй рефлекстері, немесе дене қалпын немесе қалпын сақтауды қамтамасыз ететін позотоникалық; және дененің табиғи емес жағдайдан қалыпты жағдайға оралуына ықпал ететін түзеткіштер. Позотониялық рефлекстер жұлынның қатысуымен ұзынша ми орталықтарымен реттеледі. Олар вестибулярлық аппараттың рецепторлары және мойын бұлшық проприорецепторларының және мойын фасциясы рецепторларының, сондай-ақ тері рецепторларын белсендірген кезде жүзеге асырылады. Осы рефлекстерді іске асыруға қатысатын басты құрылым — вестибулярлық ядро. Жануардың денесін вестибулярлық аппараттан арқамен жоғары тұрған кезде аяқ-қолдың иілу бұлшық ет тонусының рефлекторлы жоғарылауы қамтамасыз етіледі. Мойын бұлшық етінің рецепторларынан сигналдар арқылы бастың аударылуы кезінде кеуде аяқ-қолдың бұлшық ет-иілу тонусының жоғарылауы және жамбас аяқ-қолдың бұлшық ет-иілу тонусының төмендеуі орын алады. Бас түсіргенде кеуде және жамбас аяқ бұлшық ет тонусының қарама-қарсы өзгеруі байқалады. Бас бұрылғанда мойын бұлшық етінің рецепторларының тітіркенуі пайда болады, және жауап ретінде бас бұрылып, аяқ-қолдың иілу бұлшық етінің тонусы және қарама-қарсы жақтың бұлшық ет-майысу тонусы артады. Тоникалық түзеткіш рефлекстер орта мимен реттеледі. Екі рефлекс бастың түзелуін және екі — дененің түзелуін қамтамасыз етеді. Бастың түзетуін қамтамасыз ететін бірінші рефлекс бастың қисаюында пайда болады. Бұл ретте вестибулярлық аппараттың рецепторлары қозғалады және осы рецепторлардың Ақпарат орта мидың жүйке орталықтарына түседі. Нәтижесінде бас пен мойын бұлшық етінің тонусы қайта бөлінеді және бас табиғи жағдайға оралады. Бас түзетудің екінші рефлексі жануар бүйірінде тұрған жағдайда қолданылады: жануардың осы бүйірінің тері рецепторлары тітіркендіріледі және ақпарат әрекет ету бағдарламасы қалыптасатын орта МИ орталықтарына түседі. Бұл бағдарлама эфферентті талшықтар бас пен мойын бұлшық етіне түседі, олардың тонусын қайта бөледі, жануар басын табиғи жағдайға қайтарады. Егер жануар бүйірінде жатқан болса, денені дұрыс орнатуды реттейтін рефлекстердің бірі мойын бұрылғанда пайда болады. Бұл жағдайда мойын бұлшық етінің проприорецепторларытітіркендіріледі және дене бұлшық етінің тонусы қайта бөлінеді: ол мойын жағдайына сәйкес келтіріледі және түзетіледі. Алдымен басы көтеріледі, содан кейін жануардың денесі табиғи қалпын алады. Денені түзету рефлексі тек жануар жатқан бүйір терісінің рецепторларын қозғағанда пайда болуы мүмкін. Орта ми орталықтары арқылы осы рецепторлардың дененің бұлшық ет тонусын қайта бөлу және оны түзету қамтамасыз етіледі. Статокинетикалық рефлекстер қозғалыс жылдамдығының өзгеруі кезінде кеңістікте позаны (тепе-теңдікті) сақтауға және бағдарлауға бағытталған. Олар жануардың қозғалысы кезінде немесе дененің жекелеген бөліктерін ауыстырғанда пайда болады. Төрт статокинетикалық рефлекс бар. Тышқанның рецепторларынан Рефлекс, бір аяқ-қолдың бұлшық етіне дененің жекелеген бөліктерінің жағдайы өзгергенде жануардың қозғалысы кезінде белгіленеді. Мысалы, бір аяқты бүгу кезінде қалған үш аяқты жазу бұлшық еттерінің тонусы жоғарылайды, бұл кеңістікте дененің тұрақты жағдайын қамтамасыз етеді. жүктеу/скачать 434,65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|