Діни экстремизмнің алдын алуына арналған оқу әдістемелік құрал Діни экстремизмін алдын алуына арналған іс-шаралар жоспары

Толеранттық ұғымын кеңейту. Айнала қоршаған адамдарға кешіріммен, түсінушілікпен,ізгілікпен қарауға үйрету. Жасаған әрекеттеріне жауапкершілікпен, қасындағы адамдарға шыдамдылықпен қарауға тәрбиелеу. Ата-ана мен бала арасындағы байланысты күшейту, оқушы

ларды инабаттылыққа, тәртіптілікке шақыру.Ұжымдық, достық қарым-қатынасты қалыптастыру.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта,түрлі-түсті қағаз, А4, А3, фломастер, суреттер, пазл, қобдиша, түймедақ гүлі,жіп орамы,орындық,стикер.

Сабақтың барысы:

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі
   

1. 
   Психологиялық ахуал құру
   

Жаттығуға ішіне дөңгелек айна салынған қобдиша қажет. Барлық қатысушылар көздерін жұмады.

• 
  Қазір сіздер осы қобдишаны бір-біріне бересіздер. Қобдишаны алған адам көзін ашып, ішіне қарайды. Оның ішінде «кішкентай сиқырлы көлде» сіздер өмірдегі ең ерекше адамды көресіздер. Күлімсіреңіз оған.
  

• 
  Өмірдегі ең ерекше адам кім екен?
  
• 
  Сіз күлімсірегенге ол калай жауап берді?
  
• 
  «Ерекше» сөздің мағынасын қалай түсінесің?
  
• 
  Ерекше,қайталанбас тұлғаға не тілер едіңіз?
  (слайд 1)
  

2. 
   Топқа бөлу
   

Оқушылар екі топқа бөлінеді.Оқушылардың артына суреттер жабыстырылған (алма,алмұрт),бір оқушының артында гүлдің суретін жабыстырамын. Балалар өз тобын ымдап іздейді. Жалғыз оқушы өз тобын таба алмайды.

3. 
   .... тобы жоқ екен. Енді не істейміз?
   
4. 
   Мүмкін біреулері қабылдайды. Барып сұран. (бір топ қабылдап алады)
   
5. 
   Сендер неге қабылдадыңдар,ол сендер сияқты емес қой?(оқушылардың жауабы)
   
6. 
   Ал, адам ретінде ол кім сендерге?
   
7. 
   Саған жалғыз болған ұнады ма?
   
8. 
   Жоқ.
   
9. 
   
   

Достықтың болған емес шекарасы,

Елімнің мен де туған бел баласы.

Отанға миллиардты берді тағы

Қазақтың қасиетті кең даласы.

2-оқушы

Ынтымақ –достық береке –

Бағымыз біздің жайнаған.

Ынтымақ-бақыт, мереке

Шаттыққа толы  айналам.

3-оқушы

Ынтымақ тасқынымен тастым да мен,

Кең жайдым құшағымды достыма мен.

Біргеміз өмір-бақи, отандастар,

Жалғасар өміріміз достықпенен

2. 
   Негізгі бөлім
   

1. 
   Конвертте беріледі. Пазл құрау
   

• 
  Суретте не бейнеленген?
  
• 
  Бір бөлігі жоқтығы байқалып тұр ма? Ол бөліктін маңыздылығы неде?
  
• 
  Осындан қандай түйінді ой шығаруға болады?
  
• 
  Бұл бөліктін өз орны бар, онсыз сурет толық емес. Сол сияқты әр қайсымыздың орынымыз бұл өмірде бөлек, әрқайсымыз бұл өмірде қажетпіз.
  

2. 
   Біздің сыныптың портреті
   
3. 
   Бір бет қағаздан адам бейнесін жыртып ойып жасау.
   

• 
  Шыққан бейнемізге назар аударайық. Салыстырып көрейік.
  
• 
  Бірдей бейне бар ма? - Жоқ,бәрі әртүрлі
  
• 
  Көрдіңдер ме, осы сияқты бізде әртүрліміз. Бірдей адам жоқ.
  
• 
  Ал, енді барлық жасағын бейнелеріңізге өздеріңіздің бойында бар қасиеттерді жазып, қол ұстастырып, бірлігімізді білдірейік.
  
• 
  Ия, біз әртүрліміз, әрқайсысымызда өздік бір ерекшелік бар. Сыртқы бейнемізде ғана емес,ішік дүниемізде де. Біз әр адамның даралығын сыйлауымыз керек, өйткені бәріміз адамбыз. Біз қайталанбаймыз, әртүрліміз және біз бір-бірімізге керекпіз.
  

4. 
   Ертегі «Кішкентай бұлт Мамық»
   

- Біздің кейіпкеріміз қандай болды?

- Оны неге барлығы күліп, ренжітті?

- Ол қандай сезімде болды?

- Сендер кейіпкеріміздің орынында болғыларын келе ме? Неге?

- Содан кейін не болды?

- Бұл оқиға немен аяқталды?

5. 
   Толеранттық деген не?( гүл құрау)
   

Толеранттылық – бұл ықыластық.

Толеранттылық – бұл даналық.

Толеранттылық – бұл адамгершілік.

Толеранттылық – бұл аяушылық.

Толеранттылық – бұл  қайырымдылық

Толеранттылық – бұл тілектестік.

6. 
   Жағдаяттар шешу.
   

Мен онымен дос болып бірге ойнайын ба, қалай ойлайсыңдар?

 

2-жағдаят: Менің парталас көршім үнемі үйге берілген тапсырмаларды орындамай, жазбай келеді. Өйткені оның қолы ойыннан босамайды. Мұғалімдер тапсырмаларды сұрағанда қатты қысылады. Берілген тапсырмалардың барлығын менің дәптерімнен көшіріп алады. Ал тапсырмаларды көшіруге бермесем «Сараң» деп мазақ қылады.

Менің не істеуім керек?

 Ата-анамен жұмыс.

Сіздің пікіріңіз құнды. Сөздердің мағынасын ашу: құрметтеу, сыйластық, қамқорлық, жылулық, жауапкершілік, ынтымақтастық, кешірімділік, кішіпейілділік.

7. 
   Топтық жұмыс
   

1-топ: «Сыныптастардың қарым-қатынасы қандай болу керек?»

2-топ: «Ата-ана мен баласынның достығы туралы не айта аласыңдар?»

8. 
   «Сиқырлы орындық»
   
9. 
   «Жіп орамы» ойыны
   

Мұғалім қолына жіп орамын алады.

-Жіпті бір-бірлеріне бере отыра « Сен маған ұнайсын,өйткені ...» деген сөздер айту керек. Бірінші мұғалім бастайды. Жіптің басы мұғалімнің қолында қала береді. Барлық қатысулардың қолынан өтіп, мұғалімге қайта оралады.

-Саған қасындағы адамға жақсы сөздер айтқан ұнады ма?

-Ал өздеріне айтылған сөздер ұнады ма?

-Осы әртүрлі түске боялған әлемде бәріміз жіппен жалғанып тұрмыз. Ол жіп көбінесе көрінбейді,бұл жіп қаншалықты мықты болатыны әр адамның өз қолында. Осыны әр кез естен тастамау керек.

10. 
    «Бәрі біздің қолымызда». Оқушылар ата-аналарға, қонақтарға жүрегі бар алақан сыйлайды.
    

3. 
   Рефлексия
   

4. 
   «Ақ тілек» әнімен сабақты аяқтау
   

1. 
   Бейне ролик қарау (тақырыпқа шығу, мақсаттарды қою)
   
2. 
   Мұғалімінің кіріспе сөздері.
   
3. 
   Бейне ролик.
   
4. 
   Ассоциация жаттығу «Соғыс».
   
5. 
   Джеф жаттығусы.
   
6. 
   Диспут «Ашық алаң».
   
7. 
   Ойын «Алтын тақта отырғандар»
   
8. 
   Қазақстан қоғамының толеранттылығы.
   
9. 
   Сергіту сәті (бейне ролик)
   
10. 
    Кластер
    
11. 
    Синквейн
    
12. 
    Критерийлік картамен жұмыс
    
13. 
    «Екі жұлдыз, бір тілек»
    
14. 
    Қорытынды.
    

Жайлы отырыңыздар көздереңізді жабыңыз, менен кейін қайталаңыз: «Мен мектепте жүрмін, мен сыныпта отырмын. Мен осыған қуанамын. Менің сабаққа назарым артты. Мен барлаушы сияқты бәрін сеземін. Менің жадым мықты. Менің ойым ашық. Мен оқығым келеді. Мен жұмысқа дайынмын. Мен жұмыс істеймін!

1. 
   Бейне ролик қарау (тақырыпқа шығу, мақсаттарды қою)
   

2. 
   Мұғалімнің кіріспе сөздері (1мин).
   

Бұл сөздің жаңашылығына қарамастан, ен біріншілердің бірі оған аңықтама беруге тырысқан неміс филосыфы Гегель. «Толеранттылық» терминіне шет тілдері сөздігінде екі мағынада түсініктеме беріледі: 1) бір нәрсеге, біреуге төзімділік, төзу, шыдау. 2) биологиялық, медициналық тұрғыда – иммундық реакцияның жартылай немесе толықтай болмауы, яғни ағзаның ауруға қарсы тұратын антиденелер шығару қабілетінің төмендеуі.

3. 
   Соғыс туралы бейне материалды қарау (2мин).
   
4. 
   Жаттығу-ассоциация «Соғыс». Қазір сіздер Соғыс туралы бейне материал көрдіндер? Ал енді мен сіздерді интерактивті тақтадағы менталдық картаны толтыруға шақырамын.
   

5. 
   Ал енді мен сіздерге Джефф жатығусын ұсынамын. Джефф бұл айгілі америкалық психолог, ол берілген сұрақтарға үш жауаб беруге ұсынады: «Иа», «жоқ», «мүмкін» (10 мии).
   

1. Ұлтшылдық пен ұлттық намыс ұғымдардың арасында айырмашылығы бар ма?

2. Мен қазақ пен басқа ұлттар өкілдерімен неке құрыуна қарсы емеспін.

3. Соғыс болған жағдайда қарсы жақтағы адамдардың абыройымен санасу керек пе жоқ па?

4. Егер менің мемлекетім басқа мемлекеттпен соғыс жұргізсе, сол елдің бұкіл халқын өз дұшпаным деп санаймын.

5. Хиджаб киген айелдерге мен сақал өсірген ер адамдарға ұнамсыздықпен қараймын.

6. Сіздің алдынызда дұшпан болса қандай болса да қаруды пайдалануға жол бар деп есептеймын.

7. Мен кісіні өлтіре аламнын?

8. Мен адамзатты сүйемін.

Үш позиция бойынша оқушылардің кейбіреулері өз пікірін айтады.

Осы жаттығуда сіздер өз пікірінізді айта отырып, кей біреулерін нақты ойланып, кейбіріулері импульсивті түрінде. Сейчас в этом тренинге вы выразили свою точку зрения. Кто-то осмысленно, кто-то импульсивно. Мүмкін сіздердің көзқарастарыныз бүгін, нақты осы сабақтан кейін, мүмкін біраз уақыттан кейін, немесе өмір бойы тым өзгермейды, бірақ әр адамға тән уақыт өткен сон, өмірдегі тәжирибе алғаннан кейін өз көзқарастарын ауысыу мүмкін. Бірақ қалай болса да, біз басқа кісінің пікіріне құрметпен қарауымыз керек, оған шыдамды болуға, яғни толерантты болуға тірісу керек.

Ал енді мен сіздерді тақтаға қарауға ұсынамын. Осы жерде соғыс деген сөзбен ассоциацияларды жаздыныз. Сонымен «соғыс» бұл - ... «Егер бейбітшілікті қаласан, әділетілікті сақта, шыдамды бол» бұл сөздер Гаага қаласындағы БЕЙБІТШІЛІК САРАЫЙНДА жазылған. А теперь я предлагаю вам взглянуть на доску. Мы здесь разместили ваши ассоциации со словом война. Итак, война – это …(читаются ассоциации учащихся). «Хочешь мира, блюди справедливость, будь терпимым». Эта надпись венчает Дворец мира и согласия во всем мире.

6. Ал енді мен сіздерге «Ашық алан» деген диспутта қатысуға шағырамын (5 мин).

Бұл арада екі топқа бөліну қажет (ПАЗЛ әдісі). Бір топ «Мен соғысқа қарсымын», екінші топ «Мен соғысты ақтаймын».

Сіздер осы диспутта өз пікірленізді айтып, әр бір топ дәлелдерді келтіріп, өз пікірінізде қалған шығарсыз немесе диспут болғандықтан осы пікірді қолдадыныз. Енді барлықтарынды дауыс беруге шақырамын. Кіс соғысқа қарсы АҚ, соғысты ақтайтындар ҚАРА. Өте жақсы ал енді сананыздар қанша шықты? Тағыда айтатымын бұл сіздін пікірініз, басқалар осы пікірмен санасу керек екендігін осы диспутта бізге көруге мүмкіндік туғызылды.

7. Келесі сіздерге ұсынатын бұл ролдік ойын «Алтын тақта отырғандар» деген ойын (7 мин).

Ролдік ойының кейіпкерлері кабинеттің ортасына тақтарға отырып шығады. Әрбір кейіпкердің кеудесінде белгі ілінеді. В центре кабинета на стулья садятся герои игры. На груди у каждого табличка с надписью кого они представляют.

1. Президент

2. Патша

4. Террорист.

5. Босқын.

6. Әлем аруы

7. Турист.

8. Парақор.

Мен осы жолы сіздерге ойланып өз пікірінізді айтуға: қазіргі өркениетті қоғамда осы кісілерге орын барма? Кейіпкерлер өз пікірлерін айтып өтеді. Кейбір кейіпкерлердің сөздері:

Террорист - қысқаша айтқанда, мемлекеттік саясатқа үркіту, қорқыту арқылы қарсы шығу, негізінен исламмен байланыстырудың қажеті жоқ, ол көнеден келе жатырған әдіс. Бұл кісі діни фанатизм, немесе өшірін алу, ақша табу, қандай болса да мақсатымен бағытанады, оған біздін қоғамызда орын жоқ!

Патшайым. Қазіргі кезде әлемде монархия сақтап қалған елдер көп. Және бұл демократиямен бірге бейбітшілік негізінде өмір сүруге болады. Британдықтарға сұрақ қойғанда монархиядан бас тартуды қолдайсыз ба деген сұрақ қойғанда, олар жағымсыз жауап берді.

Әрі қарай басқа да кейіпкерлер жөнінде пікірлер айтылады.

8. Қазақстандық қоғамы өте толерантты. Бұл ерекшелігі көне заманнан бері әйгілі, өйткені қазақтар көшпенді өмір сүріп, басқа жерлерде көшіп жұрып басқа ұлттармен байланыста болған. Толерантыллық принціптері негізінде өмірді сұру, бір бірімізге көмек жасауда, табиғат күштеріне бірлесіп қарсылық көрсету деген тұрақта қалыптасыпты. Казахстанское общество очень толерантно. Это уходит глубоко корням в историю, т. к. казахи вели кочевой образ жизни и были в разных местах, где жили другие народы. Сама наша земля настояна на принципах толерантности, как условии самовыживания.

«Толерантантылық XXI ғасырда экономикалық дамудың маңызды факторы және әлемдік экономиканы рецессия жағдайынан алып шығушы тұтқа болып отыр. Қазақстанда бұл тәсіл уақытпен тексеріліп, сынақтан өткізілген, сондай-ақ оның тиімділігі тарихпен дәлелденген»

Н.Ә.Назарбаев.

9. СЕРГІТУ СӘТІ (2 мин)

10. КЛАСТЕР жасау (7 мин) стикермен бір бірін бағалау

Толеранттылық қазіргі ғылымда әр түрлі аспектіде қарастырылады: әлеуметтік, діни, саяси, жыныстық, этникалық, т.б. Осылардың ішінен біздің зерттеу пәнімізге байланысты діни толеранттылықты жеке бөліп қарастырайық.

«Діни толеранттылық» басқа діни өкілдерінің сыртқы түрін, ойлау жүйесін, өзіндік діни, мәдени ерекшеліктерін, іс-әрекетін принципті түрде қабылдай алу қабілеті ретінде көрінеді. Яғни діни  толеранттылық – діниаралық өзара сыйластық, шыдамдылық, ынтымақтастық деген ұғымды білдіреді.

11. Қосымша тапсырма орындау (рефлексия) (5 мин)

Тақырып бойынша СИНКВЕЙН жасау

• 
  0 - 2 балл - баға "2" 4 - 5 балл - баға "3" 6 - 7 балл – баға "4" 8 - 9 балл – баға "5" Жалпы балл_____Баға_______
  

 

(ПОЛНУЮ ВЕРСИЮ УЧЕБНО-МЕТОДИЧЕСКОГО ПОСОБИЯ СО ВСЕМИ КЛАССНЫМИ ЧАСАМИ, БЕСЕДАМИ И ДРУГИМИ МЕРОПРИЯТИЯМИ ВЫ ПОЛУЧИТЕ НА СВОЙ АДРЕС В ТЕЧЕНИЕ 1 ЧАСА)