Жарты ауыз сөз басынан асса, өштескен кісісі қара арғымақты біреу болса, қара есекке мінгізіп, ұрмай, соқпай тотитатын да, өзі ат иесімен бірге әдейі соның қасында етін жеп, қымызын ішіп шылп етпей жүре беретін (Ж. Ахмади, 46 б.). Берілген контекстегі ФТ екі түрлі жолмен өзгерген: біріншіден, узуал қолданыстағы басынан сөз асырмайды (ешкімді басындырмайды, ешкімге өз есебін жібермейді [44, 101 б.] тіркесінің құрамындағы сөздердің орын тәртібі өзгерген; екіншіден, инверсияланған тіркес алдына «жарты» сөзі қосылуы нәтижесінде қаламгердің мақсатты ойы мәресіне жетіп, экспрессивті мәндегі «өзіне қаратып ешкімді сөйлетпейді, аузын аштырмайды; басындырмайды» деген мәндегі ОФТ-сы пайда болған.
«Тай жеп шыққан қасқырдай жеткен жеріңде ұста»,- деген қорлық, долығы тағы бар. Сондықтан осы бастан ашып айтайын, мен өзге құл жоқтаушылардай, ысқырса –желдікі, айдаса – жаудікі, іші тезек, сырты түк қыл құйрығыңа бітпеймін (Ж. Ахмади, 25 б.). 1) «Сырты бүтін, іші түтін» – көңілі жарым, іші құса деген мәнді білдіреді [44, 481 б.]; 2) УФТ-сының компоненттері инверсияланған; 3) нормалы қолданыстағы сөздері ауысуы арқылы узуал тұлға экспрессиясы жоғары окказионал сипатқа иеленген; 4) қалыпты фразеологизмнің мағынасынан өзгеше «сыртқа білдірмейтін іші арам, бықсық» деген тосын мағына туындата алған.
... Қызғаныштан қап-қара бұлт
Достарыңызбен бөлісу: |
