Кәсіпорында өрт қауіпсіздігі, өрт сөндіру жүйесін есептеу

80 
80 
мұнда k = l,2–көмірқышқыл-хладонды құрамының саналмайтын 
жоғалуларының өтемақысының коэффициенті; 
g
n
= 
0,04 
–көмірқышқыл-хладонды құрамның нормативті 
массалық концентрациясы; 
V – бөлменің көлемі, 
H= A∙B∙V, (5.2) 
Мұнда: А = 9 м – бөлме ұзындығы, 
В = 5 м – бөлме ені, 
Н = 3 м – бөлме биіктігі. 
Сонда:
V = 9*5*3 = 135 м
3 
, 
Демек: 
md= 1,2*0,04*135 = 6,486 ≈ 6 кг 
Баллондардың есептелетін саны ξ 20-литрлі 10 кг көмірқышқыл-хладонды 
құрамның сыйуымен есептелінеді. 
Магистральді құбыр жүргізудің ішкі диаметрі d
i
, мм, келесі формуламен 
анықталады: 
d
i
= 10 * 
=14 мм , (5.3) 
Магистральді құбыр жүргізудің эквивалентті ұзындығы l
2
м, келесі 
формуламен анықталады: 
l
2 
= k
1
* l
2 ,
(5.4) 
мұнда: k
1
=1,5– саналмайтын жергілікті жоғалуларды компенсациялау 
үшін құбыр жүргізудің үлкею коэффициенті, 
l = 3,7 м – сол кездегі құбыр жүргізудің проект бойынша 
ұзындығы, 
l
2 
= 1,5* 3,7=5,55 м. 
Көмірқышқыл-хладонды құрамының Q, кг/с, шығыны, эквивалентті 
ұзындығы мен құбыр жүргізудің тәуелділігі 2,5 кг/с-ке тең. 
Көмірқышқыл-хладонды құрамның беруінің есептелген уақыты t. мин, 
келесі формуламен анықталады: 
t = 
, (5.5) 

81 
81 
бұдан аламыз 
t = 
Көмірқышқыл-хладонды құрамының негізгі массасының қоры m, кг,
келесі формуламен анықталады: 
m = 1,1 * m
d
*(1+ ) , (5.6) 
бұнда К
2 
= 0,3 – баллондар мен құбыр жүргізуде көмірқышқыл-хладонды 
құрамының қалдығын санайтын коэффициент 
m = 1,1 * 6 *(1+
)=1,1*1,25=8,25 кг 
Қорытындылай келе алынған нәтижелер бойынша автоматты өрт сөндіру 
жүйесінің дұрыс функционалдығын жасау үшін 20 литрлік, массасы 6кг 1
баллон көмірқышқыл-хладонды құрамы керек. Өртсөндіргіштің орналасуы 2 
суретте көрсетілген. 
1 сурет Бөлмеде өртсөндіргіштің орналасуы 
Эвакуация уақытын есептеу. Өрттің пайда болу себептері:

82 
82 
–
аппараттың элементтерінің жануы;
–
жөнделмеген 
ажыратқыштардан, 
розеткалардан, 
бөлімдегі 
материалдармен тікелей қатынаста болатын желдету жүйелерінен бөлім 
материалдарының жануы; 
–
жабдықты эксплуатациялау режімдерін сақтамау, қызметшінің дұрыс 
емес әрекеті.
Өрт болған жағдайда тек бөлме ғана зиян шекпейді, сонымен бірге қымбат 
тұратын аппараттар, адам өлімі болуы мүмкін. Сондықтан өртті ертерек анықтап 
және сөндіру бойынша шара қолдану қажет. Бөлмені қорғау үшін дренчерлік 
қондырғы негізіндегі автоматтық өрт сөндіргішті таңдаймыз. 
Қорғаудың негiзгi әдiстерiнiң қатты әсер ететiн факторларынан бiрі қауiптi 
аудандар және зiлзала аймақтарының объекттердiң қызметшiлерін және 
тұрғындарын дер кезiнде эвакуациялау болып табылады.
Эвакуация – қауіпті аймақтардан адамдарды алдын-ала шығаруға арналған 
шаралардың кешенi. Кәсiпорынның қызметкерлерiн бөлме өртiнің туу 
жағдайында ғимараттан адамдарды эвакуациялау уақыттын анықтау керек. 
Бөлмелердің аудандарының қосындысы 135 шаршы метрді алып жатыр. Бұл 
мекемеде 10 адам жұмыс жасайды. Эвакуациялық шығуларға арналған есіктер 
ені-1метр және ғимараттан шығатын есiктердi саны – 1.
Эвакуациялық жолмен қозғалған адамның ағындары жол-жөнекейімен екі 
есiк ойықтары арқылы өтедi. Олардың тиiстi енi: 
β=N/135 , (5.7) 
N – адамдардың жиынтық саны, адам;
165- I және II отқа төзiмдiлiк дәрежелерi үшiн ғимараттардың енi 1 м 
есiктiң алдынан адамдарының жиналып қалмай, жiберiлетiн нормативтiк 
адамдардың саны. 
N=10/1=10адам 
Бiр эвакуациялық шығу үшін : 
β = 10/135=0,07 м 
Эвакуациялық есікктердің нақты өлшемдері 1 м
Қорытынды: көрермен залынан эвакуациялық шығуды жобалаудың 
нормаларының талаптарына жауап бередi. Ғимараттан шығуға дейiн адамдарды 
эвакуацияның ұзақтығы сыртқы есiктер және сатылар арқылы эвакуацияның 
созылымдық және өткiзгiштiк қабiлеті арқылы анықтайды.
t - дәліз бойымен адам ағынының қозғалыс уақыты мына формула 
бойынша есептеледі: 
мин, (5.8) 

83 
83 
L - дәліз ұзындығы; 
V– көлбеу жол бойымен адам ағынының қозғалыс жылдамдығының мәнi, 
салыстырмалы тығыздыққа D адам/м2 тәуелдi болып табылады.
D - адам ағынының тығыздығы, төмендегі формула бойынша есептеледі: 
, (5.9)
–адам саны 
және 
–жолдың, дәл іздің ұзындығы және жолдың бiрiншi бөлiмінің 
енi 
f – адамның көлбеу проекциясының орташа ауданы, ол 0,1 
-қа тең.
13.4 кесте бойынша (Охрана труда на предприятиях связи и охрана 
окружающей среды, Баклашов Н.И., 1989 г., 288с.) 3 адам/
адам ағынының 
тығыздығына горизонтальды жолда 47 м/мин адам ағынының жылдамдығы 
сәйкес келеді.
Ойықта қозғалыс уақыты төмендегі формуламен анықталады: 
, (5.10) 
Жалпы ғимараттан эвакуациялау уақыты: 
, (5.11) 
Мысалы, белгілі бір өндіріс орнының өткетөзімділік дәрежесі IIIa, ондағы 
өндіріс категориясы В. Дәліз соңында орналасқан екі баспалдақтан 1 мин ішінде 
көлемі 150000 м
3 
болатын өндірістік мекемеден эвакуацияланатын адамдар 
санын және баспалдақтағы есіктік өткелдің ең кіші рұқсат етілген енін анықтау 
керек болсын. Ол үшін баспалдаққа дейінгі арақашықтық L
1
=60м, өткелдің ені 
d=1,5м. Адамдардың керекті қозғалыс жылдамдығы: 
V
1
=L
1
/t=60 м/мин , (5.12) 
Осы мәнге адам ағынының тығыздығы кесте бойынша сәйкес келеді 
D
1
= 2 адам/м
2 ,
(5.13) 
D = N
1
/L
1
d
1 ,
(5.14) 
осыдан:
N
1
= D
1
*L
1
*d
1
=2*60*1.5 =180 адам 

84 
84 
Осыған сәйкес 180 адам эвакуацияланады. Адам ағынының тығыздығын 
D
1
ді және адам қозғалысының жылдамдығын біле отырып, кесте бойынша адам 
ағынының қозғалысының интенсивтілігін анықтай аламыз, ол q
1
=12адам/м
2
Осыдан есіктік өткелдің қажетті ені: 
d
2
= q
1
*d
1
/q
max
= 12*1.5/19.6 = 0.92 м (5.15) 
мұндағы q
max
=19,6 адам/м
2
– кесте бойынша алынған адам ағынының 
максималды интенсивтілігі.
Егер дәлізден сыртқа шығатын есік болса немесе басқа горизонтальды 
дәліз болса, q
max
=16,5 адам/м
2
ға тең болады. Онда есіктік өткелдің ені төмендегі 
мәнге тең болады: 
d
2
=d
1
*q
1
/q
2
=1.5*12/16.5 =1.1м 
Өртті болдырмауға: 
–
жанғыш ортаның; 
–
жанғыш ортада жану көздерін мыналардың пайда болуын болдырмай 
қол жеткізіледі. 
Жанғыш ортаның пайда болу жағдайларын болдырмауға мына 
тәсілдермен:
а) жанбайтын заттар мен материалдарды максималды мүмкін қолданып;
ә) жанғыш заттар мен материалдардың салмағын және (немесе) көлемін 
шектеп технология және құрылыс шарттары бойынша максималды мүмкін;
б) жанғыш заттар мен материалдарды, сондай-ақ бір-бірімен өзара 
байланысы жанғыш ортаның пайда болуына алып келетін материалдарды 
орналастырудың 
аса 
қауіпсіз 
тәсілдерін 
пайдаланып;
ғ) тотықтырғыш және (немесе) жанғыш заттар ортасында қауіпсіз 
концентрациясын ұстап; 
г)қорғалатын көлемге флегматизаторды енгізу арқылы жанғыш ортада 
тотықтырғыш концентрациясын азайтып; 
д) жалынның таралуы болмайтын ортаның температурасын және қысымын 
ұстап тұру;
е) жанғыш заттармен жұмыс істеуге байланысты технологиялық 
процестерді механикаландыру және автоматтандыру; 
ж) жеке үй-жайда немесе ашық алаңқайда өрт қауіпті жабдықты орнату; 
з) жанғыш заттарды үй-жай немесе құрылғы көлеміне шығуын 
болдырмайтын, үй-жайда жанғыш ортаның пайда болуын болдырмайтын 
өндірістік жабдықтарды қорғау құрылғысын қолданып; 
и) үй-жай, технологиялық жабдық және коммуникациядан өндірістің 
өртқауіпті қалдықтарын, шаң, мамық жиналуын жойып қол жеткізіледі.
Жанғыш ортада жану көздерінің пайда болу жағдайларын болдырмауға мына 
тәсілдермен: 
а) жарылыс қауіпті және (немесе) өрт қауіпті аймақ класына, жарылыс 
қауіпті қоспа санаты мен тобына сәйкес келетін электр жабдығын қолданып;

85 
85 
ә)құрастырылымға электр қондырғысы және жану көздерінің пайда 
болуына алып келетін басқа құрылғылардың қорғаныш ажыратудың жылдам 
әсер ететін құралдарын қолданып;
б) статикалық электрдің пайда болуын болдырмайтын технологиялық 
процестерді жүргізудің жабдықтары мен режімін қолданып; 
в) ғимарат, имарат және жабдықты жайдан қорғау құрылғысымен; 
г) жанғыш ортамен байланыста болатын заттар, материалдар және 
беттердің қызуының қауіпсіз температурасын ұстап; 
д) жанғыш ортада ұшқын разрядының энергиясын қауіпсіз мәнге дейін 
шектеу тәсілдері мен құрылғысын қолданып; 
е) тез тұтанатын сұйықтықтар мен жанғыш газдармен жұмыс істеген 
кезде, ұшқынға қауіпсіз аспапты қолданып; 
ж) заттар, материалдар және бұйымдардың жылу, химиялық және 
(немесе) микробиологиялық өздігінен жануы үшін жағдайларды болдырмау; 
з) пирофор заттардың ауамен байланысын болдырмау; 
и) жанғыш ортаны жану көзінен оқшаулау (оқшауланған бөлік, камера, 
кабинаны қолданып) қол жеткізіледі.
Жану көздері параметрінің қауіпсіз мәндері оның ішінде айналатын заттар 
мен материалдардың өрт қауіптілігі көрсеткіштері негізінде технологиялық 
процесті жүргізу шартында анықталады 

жүктеу/скачать 3,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: