Для студентов ф со пгу 18. 2/07 Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі


Кафедра меңгерушісі_______________________Қ.П.Жүсіп



бет3/4
Дата05.11.2016
өлшемі0,89 Mb.
#1006
түріПрограмма дисциплины
1   2   3   4

Кафедра меңгерушісі_______________________Қ.П.Жүсіп


Филология, журналистика және өнер факультетінің әдістемелік кеңесінде мақұлданды.

«_____»______________2007 ж. №____хаттама.

ӘК төрайымы____________________ М.В. Семенова




КЕЛІСІЛДІ
Факультет деканы __________Ж.Т.Сарбалаев. «____»_____________2007 ж.



жәқб МАҚҰЛДАДЫ

ЖәқБ бастығы______________Л.Т.Головерина «____»____________2007 ж

1 Пәннің мақсаты мен міндеттері

«19 ғасырдағы қазақ әдебиеті» - ұлттық сөз өнері тарихының елеулі бір кезеңін қамтитын пән.Пәннің мазмұнында ауызша дәстүрлі жыраулық және ақындық поэзияның табиғи сабақтастығы, көркемдік, стильдік жалғастық мәселелері ғылыми-теориялық тұрғыда түсіндіріледі.



Пәнді оқыту мақсаты: Қазқ әдебиетінің 19 ғасырдағы кезеңін құрайтын мұраларды қазіргі заманғы әлемдік өркениет талаптарына орай оқыту.

Пәннің міндеттері:

- пән материалдарын қазақтың ежелгі дәуірдегі, орта ғасырлардағы, Алтын Орла Қыпшақ кезеңіндегі қазақ өркениеті, ислам мәдениеті мұраларымен біртұтас, табиғи сабақтастығын ғылыми-теориялық тұрғыда тереңдей оқыту;

- 19 ғасыр әдебиеті шығармаларын өзіне дейінгң қазақ хандығы кезеңіндегі ақын-жыраулар поэзиясымен дәстүрлі жалғастығын (тақырып, идея, композиция, сюжет, стиль, тіл) тереңдете игеру;

- 19 ғасыр әдебиеті шығармаларының Шығыстың классикалық әдебиетімен сабақтастығын меңгерту;

- пән бойынша қамтылатын әдеби шығармалардағы романтизм, реализм көркемдік әдістерінің ұлттық және жалпыадамзаттық сарындар жүйесімен (зар заман, діни-исламдық ағартушылық ағымдар) тектестігін және өзгешеліктерін саралау;

- Абай, Ыбырай, Шоқан шығармашылығының ұлттық әдебиет деңгейін биіктетудегі маңызын тереңдете ұғындыру;

- кезең әдебиетінің Азия, Еуропа, Америка, Африка, Австралия құрлықтары әдебиеттері үлгілерімен әдеби байланыстарын , поэтикалық үндестіктерін, өзгешеліктерін тарихи-салыстырмалы (компаративизм) әдебиеттану заңдылықтары бойынша қарастыруға дағдыландыру;

- 19 ғасырдағы ақын-жыраулар шығармашылығындағы тарих, фольклортану, этнография, педагогика, психология, өнертану ғылымдарымен ортақ өзекті мәселелерін меңгеруге айқын бағдарлау.

Студенттер білуі тиіс:

- 19 ғасырдағы ақын-жыраулардың шығармаларының мәтіндерімен таныс болу.

Студенттер істей білуі тиіс:

- ақын-жыраулардың шығармаларын идеялық-көркемдік тұрғыда талдай білу;

- ақын-жыраулар өлеңдерін жатқа білу.

2 Пререквезиттер:

- хандық дәуірдегі әдебиет;



- әдебиеттануға кіріспе.



Тематический план Форма

дисциплины СО ПГУ 7.18.2/07




3 Пәннің мазмұны Ф СО ПГУ

3.1 Пәннің тақырыптық жоспары



Тақырып

Сағат саны

Күндізгі бөлім

ҚТӘ-21

Сырттай бөлім

СҚТӘ-11 (қ)

Дә

ріс


Тәж

СӨЖ

СОЖӨ


Дәріс

Тәж

СӨЖО

СӨЖ


1

Кіріспе

1


1

1







3

2

Дәстүрлі ақындық поэзия. Дулат Бабатайұлы




2







1

3


3

Махамбет Өтемісұлы

1

1

3

1

1

1

3


4

Шернияз Жарылғасұлы

1




3







3

5

Шортанбай Қанайұлы

1

1

3

1

1

1

3


6

Сүйінбай Аронұлы

1

1

3







3

7

Майлықожа Сұлтанқожаұлы

1

1

3

1

1

1

3


8

Базар Оңдасұлы

1

3







3

9

Мұрат Мөңкеұлы

1

1

3

1

1


3

10

Әбубәкір Кердері Боранқұлұлы

1


1

3







1

3


11

Сал-серілер, әнші-ақындар. Біржан сал Қожағұлұлы

1

3

1

1

1

3


12

Ақан сері Қорамсаұлы

1




3







3

13

Сегіз сері Шақшақов




3







3

14

Сара Тастанбекқызы

1




3







3

15

Әсет Найманбайұлы




3







3

16

Ағартушылық бағыттағы жаңа жазба әдебиет. Шоқан Уәлиханов

1




3







3

17

Ыбырай Алтынсарин

1




3







7

18

Абай Құнанбайұлы

2




3

1

1

1

7


19

Ақылбай Абайұлы







3







3

20

Мағауия Абайұлшы

1




3







3

21

Шәңгерей Бөкеев




3







3




Барлығы:

15

15

60

6

6

78

Ф СО ПГУ 7.18.2/07



3 Пәннің мазмұны

3.2 Пәннің тақырыптық жоспары



Тақырып

Сағат саны

Сырттай бөлім

СҚТӘ-21 (2ж)

Сырттай бөлім

СҚТӘ-21 (қ)

Дә

ріс


Тәж

СӨЖ

СОЖӨ


Дәріс

Тәж

СӨЖО

СӨЖ


1

Кіріспе






3







3

2

Дәстүрлі ақындық поэзия. Дулат Бабатайұлы




4







4

3

Махамбет Өтемісұлы

1

1

4

1

1

4

4

Шернияз Жарылғасұлы

1




4

1




4

5

Шортанбай Қанайұлы

1

1

4


1

1

4

6

Сүйінбай Аронұлы

1




3

1




3

7

Майлықожа Сұлтанқожаұлы







3







3

8

Базар Оңдасұлы




3







3

9

Мұрат Мөңкеұлы

1




4


1




4

10

Әбубәкір Кердері Боранқұлұлы






3






3


11

Сал-серілер, әнші-ақындар. Біржан сал Қожағұлұлы




3







3

12

Ақан сері Қорамсаұлы







3







3

13

Сегіз сері Шақшақов




3







3

14

Сара Тастанбекқызы







3







3

15

Әсет Найманбайұлы




3







3

16

Ағартушылық бағыттағы жаңа жазба әдебиет. Шоқан Уәлиханов







4








4

17

Ыбырай Алтынсарин

1

1

7


1

1

7

18

Абай Құнанбайұлы

2

1

8


2

1

8


19

Ақылбай Абайұлы







3







3

20

Мағауия Абайұлшы







3







3

21

Шәңгерей Бөкеев




3







3




Барлығы:

8

4

78

8

4

78

Ф СО ПГУ 7.18.2/07

3 Пәннің мазмұны

3.3 Пәннің тақырыптық жоспары






Тақырып

Сағат саны




Сырттай бөлім

СҚТӘ-31






Дәріс

Тәж

СӨЖ




1

Кіріспе






3




2

Дәстүрлі ақындық поэзия. Дулат Бабатайұлы

1

3




3

Махамбет Өтемісұлы

1

1

3




4

Шернияз Жарылғасұлы

1




3




5

Шортанбай Қанайұлы

1

1

3




6

Сүйінбай Аронұлы

1




3




7

Майлықожа Сұлтанқожаұлы

1




3




8

Базар Оңдасұлы




3




9

Мұрат Мөңкеұлы

1

1

3




10

Әбубәкір Кердері Боранқұлұлы






3




11

Сал-серілер, әнші-ақындар. Біржан сал Қожағұлұлы




3

1





12

Ақан сері Қорамсаұлы







3







13

Сегіз сері Шақшақов




3

14

Сара Тастанбекқызы







3

15

Әсет Найманбайұлы




3

16

Ағартушылық бағыттағы жаңа жазба әдебиет. Шоқан Уәлиханов

1




3

17

Ыбырай Алтынсарин

1

1

7

18

Абай Құнанбайұлы

2

1

10

19

Ақылбай Абайұлы







3

20

Мағауия Абайұлшы







3

21

Шәңгерей Бөкеев




3







Барлығы:

10

6

74








3.2 Теориялық курс мазмұны
1-тақырып

19 ғасырдағы ұлттық сөз өнері дамуының ерекшеліктері. Ақындық поэзиядағы фольклор мен әдебиет дәстүрі сабақтастығы мұрасындағы түркі өркениеті және ислам мәдениеті көріністері.

Қазақстан жерін отарлау жұмыстары: барлық аймақтарда әскери қамалдар мен бекіністердің салынуы, ресми қазақ хандықтарының жойылуы, аға сұлтандық, болыстық, старшындық, ауылдық отарлық басқару жүйесінің енгізілуі. Ресей империясының қазақ елін отарлау саясатына бағытталған ресми құжаттары: «Сібір қазақтарының Уставы»(1822), «Орынбор қазақтарының Уставы»(1824).

Сырым Датұлы бастаған халық қозғалысы (1787-1797) және оның 18-19ғғ әдеби, фольклорлық шығармашылық мұралардағы көріністері.

19 ғасырдың бірінші жартысында отарлық езгіге қарсы Қазақстанда болған қарулы көтерілістер: Қаратай сұлтан (1797-1814), Арынғазы сұлтан(1816-1821), Исатай-Махамбет (1836-1838) бастаған көтерілістер, олардың әдеби шығармаларда бейнеленуі.

Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалысы (1824-1847) және оның қазақ әдебиеті жанрларындағы үлгілері. Кенесары, Наурызбай және олар бастаған қозғалысқа қатысқан батырлар туралы тарихи жырлар: Нысанбай жыраудың «Кенесары-Наурызбай», Доскей Әлімбаевтің «Кенесары», Жүсіпбекқожа Шаихисламұлының «Қисса Наурызбай төре» дастандары, Досқожа ақынның «Кенесары қоныстан ауғанда айтқаны» өлеңі, «Кенесарының өлеңі», «Кенесары жырының бірнеше ауызы» атты халық өлеңдері.

Қазақстан жеріндегі Ресей патшалығы отаршылдығының (19ғ екінші жартысы) күшейе түсуі. Ресейдің отарлық саясатына және Хиуа,Қоқан хандықтарының басқыншылық соғыстарына қарсы көтерілістер:Есет батыр (1853-1859), Жанқожа батыр Нұрмұхамедұлы бастаған Сырдария бойындағы, 1867-1870 жылдары Орал, Торғай, Маңғыстау облыстары халқының көтерілістері туралы тарихи жырлар.

Зар заман ақындарының поэзиясы және оның әдеби дамудағы реалистік маңызы.

Ресейдегі капиталистік қарым-қатынастар дамуының Қазақстандағы табиғи байлық шикізаттарының көздерін игеруге ықпалы.Сауданың дамуы. Ақмола, Атбасар, Қарқаралы, Қарқара, Талды-Қоянды жәрмеңкелері және олардың қазақ өнерінің кең танылуындағы маңызы.

Қазақстандағы халық ағарту ісінің жағдайы. 19 ғасырдың бас кезіндегі оқыту түрлері. Бұқара, Самарқан, Хиуа, Ташкент, Қазан, Өфе, Түркістан,Ақмешіт қалаларындағы медреселерден білім алған қазақ оқығандарының ағартушылық қызметі.

Отарлау саясатының мақсаты үшін әртүрлі оқу орындарының Омбыда, Семейде, өскеменде, Верныйда,Торғайда,Қостанайда,Ырғызда ашылуы.Монғол, қытай,парсы, т.б. Азия халықтары тілдерін оқытатын Азияттық училищенің ашылуы(1889).Орынбор қаласындағы Сібір кадет корпусының (1847), Неплюев кадет корпусының ашылуы. Бөкей ордасында орысша және татарша сауат ашумектебінің ашылуы. Омбыда (1872), Ташкентте (1879) мұғалімдік семинариялардың ашылуы.

19 ғасырдың 90 жылдарында Пішкекте, Қапалда, Жаркентте, Верныйда ауыл шаруашылығы мектептерінің ашылуы.

Орыс зиялыларының қазақ халқының тарихын, тілін, фольклорын, этнографиясын зерттеу жұмыстарының екі жақты сипаты: ең бастысы – патшалық өкіметтің отарлау саясатының мақсатын орындау, екіншісі – ғылымдық ізгі ниет.

Қазақ халқының рухани мәдениетін, этнографиясын, фольклорын патшалық империяның отарлау пиғылына орай игеруді негізгі мақсат еткендер: Левшин, Семенов- Тянь-Шаньский,Ильминский,Алекторов, Паллас.

Ғылымдық ізгі мақсатта, адал ниетпен халық мұрасын жинап, зерттегендер: Радлов, Березин, Потанин, Диваев.

Қазақ-орыс әдеби байланыстарының ұлттық өзін-өзі тану мен қоғамдық ой-пікірдің дамуына қазақ даласында 19 ғасырда әр түрлі себептерсен болған орыс жазушыларының, ғалымдар мен ағартушыларының (Пушкин, Толстой, Достоевский, Даль, Плещеев, Дуров) игі ықпалы. Көптеген орыс жазушыларының шығармаларында қазақ халқы тұрмысының суреттелуі(Аксаков, Михайлов, Лесков, Успенский, Короленко).

Пушкиннің Пугачев көтерілісіне байланысты материалдар жинау мақсатымен Орынборға келгені. Пугачев бүлігі туралы кітабында қазақ, башқұрт және т.б. азиялық халықтар туралы жазуы. Оралда болғанда «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» дастанының мазмұнын жаздыртып алғаны.

Украйн ақыны Швченконың шығармашылығындағы қазақ халқы тақырыбы, оның Қазақстанда, Арал теңізінде айдауда (1847-1857) болуы. Ақынның «Қазақ шаңырағы», «Атқа мінген қыз», «Байғұстар», т.б. суреттерінде қазақ ауылы тұрмысының реалистікпен бейнеленуі. «Менің ойларым» атты өлеңінде украйн-қазақ өмірін салыстыра суреттеуі.

Шетелдік ізгі ойлы зиялылардың қазақ халқы, оның әдет-ғұрпы, өнері туралы этнографиялық- публицистикалық жазбалары. Мысалы, американ журналисі Джордж Кеннанның «Сібір және жер аударылғандар», поляк революционері Янушкевичтің «Қазақ даласы бойынша саяхаттан күнделіктер мен хаттар», поляк суретшісі Залисскийдің «Қазақ сахарасына саяхат» атты кітаптары, қазақ тұрмысынан алып жазылған ағылшын Клер Клермонттың «Владимир мен Зара» поэмасы.

19 ғасырдағы қазақ әдебиеті дамуының мазмұнындағы реализм, романтизм тәрізді көркемдік әдістердің көріністері.Ауызша және жазбаша ақындық дәстүр табиғаты, жыраулық поэзия сілемдерінің сақталуы. Ежелгі түркілік, шығыстық жазба әдеби дәстүрлермен сабақтастық. Фольклордағы синкретизмнің әнші-ақындар шығармашылығы арқылы жаңғыра көрінуі. Жаңа реалистік жазба әдебиеттің лирикалық, сатиралық өлең, поэма, проза жанрларының , философиялық трактат, аудармалық және назиралық шығармалардың қалыптасуы, дамуы.


Каталог: arm -> upload -> umk
umk -> Пән бойынша оқыту бағдарламасының (Syllabus) титулдық парағы
umk -> Методические указания по прохождению учебной практики для студентов специальности 5В020400 «Культурология»
umk -> Пән бойынша оқыту бағдарламасының (Syllabus) титулдық парағы
umk -> Әдістемелік ұсыныстар мен нұсқаулардың; әдістемелік ұсыныстардың; әдістемелік нұсқаулардың титул парағы
umk -> Бағдарламасының титулдық пму ұс н 18. 4/19 парағы (syllabus) Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
umk -> Бағдарламасы Нысан пму ұс н 18. 2/06 Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
umk -> Программа Форма ф со пгу 18. 2/06 Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі
umk -> Пән бойынша оқыту бағдарламасының (Syllabus) титулдық парағы


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет