“Өсиетнама” өлеңдер жинағы 1880ж “Ескендір” поэмасы
Қазақ әдебиеті тарихындағы көрнекті тұлғалардың бірі — Дулат Бабатайұлы 1802 жылы қазіргі Семей облысының Аягөз ауданында туады. Кедей ортадан шыққан. Балқаш пен Аягөз маңын жайлаған Найман-Сыбан елінен шыққан. Ауыл молдасынан оқып, мұсылманша сауат ашады. Алайда, ақындық өнерді ерекше қастерлеген аймақта өмір сүрген, көне ақын, жыраулар мұрасынан, ескі тарихи аңыздар мен эпикалық жырлардан нәр алып өскен Дулат өз заманындағы ең білімді адамдардың бірі болды. Өнер жолына ерте түскен Дулат XIX ғасырдың орта шенінде Сарыарқадағы ең атақты ақындардың санатына қосылады. Өмірінің соңғы күндеріне дейін үлкен құрметке, даңққа бөленіп өткен ақын 1871 жылы өз елінде қайтыс болады. Бұқар және Ақтамберді жырауларды ұстаз тұтқан, көне түркі поэзиясынан тағлым алған, бірақ ақындық дәстүр арнасында еңбек еткен, өлеңді ауызша да, жазбаша да шығарған Дулат қазақ поэзиясын мазмұн, тақырып жағынан байыта түсті, түр, көркемдік тәсілдер тұрғысынан жаңа сатыға көтерді.
+-?v
“Абай” романының алғашқы кітабы 1942 жылы шықты. Қодардың өліміне куә болған Абай, Зеренің ауылында ауырып жатқанында екі ақын келеді. Ол Барлас ақын мен Байкокше ақын. Ал осы алғашқы басылымында Барлас емес Дулат деген атпен берілген. Дулаттың атын Барласқа ауыстыруы сол кездегі тарихи жағдай. Дулат, Шортанбай, Мұрат т.б. бірқатар ақындарды кертартпа ақындар деп жалпы қазақ әдебиеті тарихында зертелмеген, яғни оларды және олардың шығармашылығын зерттеуге тиым салынған. Сондықтан Мұқтар Әуезов өзінің шығармасында Дулат ақынның атын Барлас деп ауыстыруға мәжбүр болды.
Әрине, тарихи роман болғанмен, дәл 1858 жылы балаң Абай мен 56 жастағы “қарт” Дулат бұлайша жүздесті ме , жоқ па – бұл эпизод шындыққа сай түсуі де мүмкін...(Романнан үзінді).
Дулат Бабатайұлының шығармашылығы басқа ақындарға қарағанда өзгеше, қазақ әдебиетінің поэзиясына енгізген жаңалықтары көп: 1. Өлеңдері жырау поэзиясынан ақындық поэзияға жақын 2.Өлеңдерінде образдық жүйені жиі қолданады 3.Поэзия саласында алғаш қара өлеңнен басқа өлең ырғағын пайдаланды 4. Алғаш мысал ға ұқсас өлеңдер жазды 5. Қазақ поэзиясының тілін анағұрым байытты.
