Практикалық сабақ 10,11 – Мұнай майларының сабындану санын анықтау Жұмыс мақсаты: Мұнай майларының сабындану санын анықтау
Жұмысты жасау: Конус тәрізді колбаға 10 г зерттелетін май енгізеді, үстіне цилиндрмен 50 мл спирт-толуол қоспасын немесе метилэтилкетон және пипеткамен 25 мл 0,1 н күйдіргіш калийдің спирттік ерітіндісін қосады.
Колбаны кері тоңазытқышпен қосып, су моншасына немесе жабық спиральды электр плиткағақойып, 30 минут қайнатады. Сонан соң қыздыруды тоқтатып, тоңазытқыштың ішкі түтігін 5 мл спирт-толуол қоспасымен немесе метилэтилкетонмен шайып 2 минут ағызып алады. Колбаға 1 мл фенолфталеин қосып, ерітіндіні ыстық күйінде 0,1 н тұз қышқылымен титрлейді, басында орташа жылдамдықпен, соңында баяулатып араластыра отырып, титрлеу керек. Түс жойылғаннан немесе өзгергеннен кейін 1-2 тамшы тұз қышқылын тамызып, колбадағы ерітіндіні 30 секундқа қалдырады, бірнеше рет араластырады. Индикатор ретінде фенолфталеин пайдаланғанда 30 с ішінде түс пайда болмаса, титрлеуді тоқтатады.
Анализбен қатар бақылау тәжірибесін де жүргізеді (майсыз). Бақылау тәжірибесін тура сол тәртіппен жүргізу қажет. Екі тәжірибеде де күйдіргіш Калидің спирттік ерітіндісін бір пипеткамен өлшеп алу керек.
Титрлеу кезінде тұз қышқылын тамшылатып жылдам және араластыра отырып қосады.
Зерттелетін майдың сабындану санын (СС) 1 г майға шағылған КОН-тың мг санымен мына формуламен есептейді (егер 0,1 моль/л (0,1 н) НС1 қолданса):
СС = (V-V1)*К*5.6 m
мұндағы V - бақылау тәжірибесіндегі титрлеуге жұмсалған тұз қышқылының көлемі, мл.
V1 - май массасы бар колбаны титрлеуге жұмсалған тұз қышқылының көлемі, мл.
К - 0,1 моль/л (0,1 н) тұз қышқылына түзету коэффициенті.
m – зерттелетін май массасы, г.
Егер сабындану саны 1 г майға шаққанда 50 мг КОН-тан кем болса, нәтижені 0,5-ке шейін, ал I г майға шаққанда 50 мг КОН-тан артық болса, нәтижені бүтін санға дейін, ал электроизоляциялық майлар үшін 0,1-ге шейін дөңгелектейді.
Өзін өзі бақылауға арналған сұрақтар:
Сабындану саны нені білдіреді?