37
бағыттағы қозғалысты кӛрсету қиын. Сонымен басқару механизмі қозғалмайды,
ал ленталар оңға, солға бір-бірінен тәуелсіз қозғалады деп есептеледі.
Кӛп ленталы машинаның бағдарламасы - шешімге қарай келесі жазба
тәртібі қолданылады: S
і
{a,b,c}→{a',b',c'}{R,L,H}S
j
Тьюринг белгілі бір U есептеу машинасының қҧрылысының мҥмкіндігін
кӛрсетті, U машинасы универсалды деп аталу себебі онда тҥрлі есептеулерді
жасауға болады.
Тьюринг машинасының ерекшелігі сәйкес келетін кодтау жолымен кез-
келген есептеуді берілген Тьюринг машинасында орындай алуында. Кодтау
жеңіл болуы керек.
Тьюринг машинасының бағдарламасының кодталуы
Тьюрингтің универсалды машинасы ТУМ лентасында берілген Тьюринг
машинасының ТМ код номері жазылады. ТУМ осы код номерін оқып, оның
лентасында бағдарламасы жазылған машинаның барлық жҧмысын атқаруы
қажет. Осыған сәйкес мҧндай машиналарға белгілі бір әдіспен жазылған кіріспе
сӛз қажет. Мҥмкін белгілердің саны кӛп болғандықтан, барлық символдар басқа
белгілердің ретімен кодталады. Егер А машинасы m символға ие A
і
және n
ішкі жағдайға Sj ие болса, кодты былай кӛрсету керек:
A
і
= 1…1 (A
1
=1, A
2
=11, A
3
=111 және т.б.)
S
j
= 2…2
(S
1
=2, S
2
=22, S
3
=222 және т.б.)
R = 3
L = 33
H = 333
Мҧндай жағдайда машина жҧмысының бағдарламасын белгілі бір санмен
жазуға болады. Жазбаның екі нҧсқасы бар:
1. Команданың бӛлу белгісі болмайды. Мҧндай жағдайда командаларды
мынадай форматта жазу қажет A
old
S
old
A
new
R S
new
сонда бірінен соң бірі
орналасқан екі командалар элементар анализатормен бӛлінеді.
2. Команда бӛлгіші бар. Мысалы Х саны оны 4 саны кодтаймыз.
Достарыңызбен бөлісу: