Әдіснама туралы түсінік

Әдіснама туралы түсінік

• Әдіснама – гректің әдіс және логос деген екі сөзінің бірігуінен жасалған.
• Мағынасы – әдіс туралы ілім. Әдіснама – теориялық ойлаудың философиялық негізі.

Әдіснама – зерттелетін нысанды ғылыми тұрғыда танып, оны өзгертуге немесе жаңартуға бағытталған іс-әрекетті ұйымдастырудың ұстанымдарын, құралдарын, әдістерін айқындау туралы философиялық ойлардың жиынтығы.

• Әдіснама – зерттелетін нысанды ғылыми тұрғыда танып, оны өзгертуге немесе жаңартуға бағытталған іс-әрекетті ұйымдастырудың ұстанымдарын, құралдарын, әдістерін айқындау туралы философиялық ойлардың жиынтығы.
• Әдіснама – іс-әрекеттің құрылымы, қисынды ұйымдастыруы, әдістері мен құралдары туралы ілім.
• Әдіснама – теориялық және тәжірибелік іс-әрекеттерді ұйымдастыру мен құрудың қағидалары жүйесі мен тәсілдері, сонемен бірге, сол жүйе туралы ілім.
• Әдіснама – дүниеге көзқарас, өмірдегі алуан түрлі құбылыстарды, болмысты танып- білудің жолы, философиялық ұстанымы.
• Әдіснама – таным және дүниені өзгертуге бағытталған тәжірибелік іс-әрекеттерді ұйымдастырудың ұстанымдарын, құралдары мен шарттарын зертейтін білімдер саласы.
• Әдіснама – іс-әрекетті ұйымдастыру туралы ілім.
• Әдіснама – адамның кез-келген іс-әрекетін ұйымдастыру туралы ілім.

Адамның іс-әрекеті

Репродуктивтік: адам өзінің тәжірибесін немесе басқа адамның іс-әрекетін қайтадан көшіру.

Продуктивтік: зерттеушінің жаңа немесе сбуъективтік жаңа нәтижені алуға бағытталған іс-әрекеті.

Екінші іс-әрекет үшін зерттеуші әдіснаманы қолданады.

Әдіснама іс-әрекетті ұйымдастыру туралы ілімі, ол ғылыми білімге негізделеді.

Ғылым – шындық туралы объективтік білімді теориялық жүйелеудегі адамның іс-әрекет саласы.

Ғылым – табиғат, адам, қоғам туралы күмәнсіз (анық) білімдердің жүйесі.

Ғылым мына аспектілерді қамтиды

• ғылым әлеуметтік институт (ғалымдар қауымдастығы, ғылыми мекемелердің жиынтығы);
• ғылым нәтиже(ғылыми білім);
• ғылым үдеріс(ғылыми іс-әрекет).

Ғылым саласындағы іс-әрекет – ғылыми зерттеу білімді ұйытқылайтын іс-әрекет, дәлірек айтсақ, ғылыми білім.

Зерттеу – жеке зерттеушілермен жаңа ғылыми білім алу іс-әрекеті немесе субъективтік үдеріс.

Зерттеу – жеке зерттеушілермен жаңа ғылыми білім алу іс-әрекеті немесе субъективтік үдеріс.

Зерттеу іс-әрекетінің негізгі компоненттері:

• проблеманы анықтау;
• мақсат пен міндеттерді құру,
• ақпараттарды талдау;
• болжамды қою;
• тәжірибені жоспарлау мен ұйымдастыру;
• тәжірибе жүргізу;
• алынған нәтижені талдау мен жалпыламалау;
• алынған деректер негізінде болжамды тексеру;
• жаңа деректер мен заңдар құру;
• ғылыми болжамға түсініктеме беру немесе алу.

Ғылыми білім – оқып үйренетін процестердің, құбылыстардың мәнді белгілерін, қасиеттерін түсіндіретін, айқындайтын білім.

• Ғылыми білім – оқып үйренетін процестердің, құбылыстардың мәнді белгілерін, қасиеттерін түсіндіретін, айқындайтын білім.
• Ғылыми білім – дәлелдейтін, деректермен растайтын білім.
• Шынайы құбылыстар мен процестерден немесе олар туралы ғылыми білімді алу үшін үш міндетті орындау керек:
• баяндау,
• түсіндіру,
• болжау.

Ғылыми білімнің құрылымы

• Ғылыми білімнің өзекті саласы: жаратылыстану, кибернетика, антропология, қоғамдық ғылымдар, техникалық ғылымдар;
• Философия: дүниеге көзқарас жүйесі.
• Математика: құбылыстар мен үдерістердің формальды моделдерін жасау немесе құру.
• Тәжірибелік ғылымдар: медицина, педагогоика, технологиялық ғылымдар(В.С.Леднев).

Педагогика ғылымының ерекшілігі

• Барлық ғылым салаларымен білім беру мазмұны, оқыту, тәрбиелеу, дамыту, кәсіби білім беру, жалпы орта білім беру және т.б. арқылы тікелей байланысы.
• Гуманитарлық ғылым салаларының жетістіктері негізінде педагогика ғылымының құрылуы.
• Зерттеу нысанының күрделілігімен ерекшелінеді.
• Қарапайы тілді және категорияларды(білім беру, оқыту, тәрбиелеу, дамыту және т.б.) қолдануы.
• Педагогика ғылымы білім беру үдерісі туралы болашағын қарастырады(2-3 жылда кейбір жетістіктердің ескіруі).
• Педагогика ғылымының жетістігін тәжірибеде енгізуі педагогтардың кәсіби еңбегі, көзқарасы, ұмтылысына тәуелді болуы.

Ғылыми білімнің критериясы

• білімнің ақиқаттылығы (шынайлылық, анықтық, күмәнсіздік);
• интерсубъективтік(ғылыми білімнің жалпыға бірдейлілік, мәнділік, міндеттілік);
• жүйелілік (бір проблеманы шешуге ғылыми, көркем, тәжірибелік білімдерді сипаттауы).

Ғылыми білімнің жіктелуі

• білімнің пәндік саласымен топқа бөлінуі: жаратылыстану, математика, гуманитарлық, техникалық;
• білім мәнінің бейнелену тәсілдері бойынша: баяндаушы (биология, гееография, психология, педагогика және т.б.) және түсіндірмелі (сандық шамаларды немесе құралдарды талдау арқылы құрылатын ғылым салалары);
• ғылыми білімнің функциясы бойынша: фундаментальды және қолданбалы;
• ғылыми білімнің ойлау формасы бойынша: эмпирикалық және теориялық.

Ғылыми білімді ұйымдастырудың формалары  

• дерек(оқиға, нәтиже);
• ұғым(түсінік);
• категория(білім беру, оқыту, тәрбие, тұлға, оқушы, дамыту және т.б.);
• қағида(принцип);
• заң;
• теория;
• парадигма;
• проблема, болжам.

Ғылыми-педагогикалық зерттеудің қағидалары

• әділдігі;
• жүйелілігі;
• мәнділігін талдау;
• гендік;
• қисындылығы мен тарихылылығы;
• тұжырымдылық бірлігі;
• бір тұтастығы.

Ғылыми зерттеудің құралдары

• материалдық құралдар;
• ақпараттық құралдар;
• математикалық құралдар;
• қисынды құралдар;
• тілдік құралдар.

Ғылыми зерттеудің әдістері

• Теориялық: талдау, жинақтау, индукция, дедукция, салыстыру, нақтылау, пайымдау, жалпылау, моделдеу, ұқсастық және т.б.
• Эмпирикалық: әдебиеттерді, құжаттарды оқып үйрену, бақылу, пікір алыс, интервью, сауалнама, мониторинг, педагогикалық тәжірибені оқып үйрену мен жалпылау, тәжірибе, сараптау, тестілеу және т.б.

Педагогикалық зерттеудің қисынды құрылымы

Бірінші кезең:

• зерттеудің нысанын анықтау;
• зерттеудің пәнін анықтау;
• зерттеудің тақырыбын таңдау мен мазмұнын құру(примерная);
• ғылыми әдебиеттермен және тәжірибемен танысу;
• зерттеудің проблемасын айқындау және құру;
• зерттеудің тақырыбын нақтылау;
• зерттеудің болжамын құру;
• зерттеудің тақырыбын негіздеу(зерттеудің өзектілігін жазу);
• зерттеудің әдістерін таңдау;
• зерттеудің тиімділігін анықтау критериясын бөлу.

Екінші кезең:

Екінші кезең:

• ғылым салалары бойынша еңбектерді нақты талдау. Зерттеудің теориялық базасын дайындау;
• зерттеудің теориялық негізін жазу;
• әдістемелік әдебиеттер мен педагогикалық тәжірибені оқып үйрену мен талдау;
• зерттеудің негізгі ой-түйінін бөлу;
• зерттеудің болжамын нақтылау;
• педагогикалық тәжірибенің әдістемесін немесе бағдарламасын құру;
• педагогикалық тәжірибені жүргізу;
• анықтаушы тәжірибенің нәтижесін талдау және мәтінін жазу;
• қалыптастырушы эксперимент жүргізу;
• қалыптастырушы тәжірибенің нәтижесін талдау және мәтінін жазу;
• Қорытындыны алдын – ала құрау.

Үшінші кезең:

• тараулар бойынша жұмыстың мәтінін құрастыру;
• тараулар бойынша қорытынды жазу;
• жұмыстың жалпы қорытындысын шығару;
• кіріспені жазу;
• әдебиеттер тізімін құру;
• сурет, кесте, диаграмма және т.б. графиканы рәсімдеу;
• қосымшаларды рәсімдеу;
• еңбектің мазмұнын құрау;
• мұқаба бетті рәсімдеу.

Педагогикалық тәжірибенің әдістемесін немесе бағдарламасын құру

• тәжірибенің мақсаты мен міндеттері;
• тәжірибені жүргізу орны мен уақтысы, көлемін анықтау;
• тәжірибеге қатысушылар туралы сипаттама;
• тәжірибеге қолданатын материалдарды баяндау;
• тәжірибені жүргізу әдістемесін баяндау;
• тәжірибені жүргізу кезіндегі бақылау әдістемесі;
• тәжірибенің нәтижесін өңдеу әдістемесін баяндау,
• тәжірибе нәтижесін түсіндіру әдістемесі.

Педагогикалық тәжірибенің кезеңдері

• анықтаушы;
• қалыптастырушы;
• бақылаушы;
• салыстырушы.

Педагогикалық зерттеу нәтижелерін рәсімдеу формалары

• реферат;
• ғылыми мақала;
• ғылыми есеп, баяндама;
• әдістемелік, оқу(оқулық) құрал;
• оқу бағдарламасы;
• монография;
• баяндама тезисі.

Ауызша ғылыми пікір алысу формалары 

• ғылыми семинар;
• ғылыми конференция;
• съезд(педагогтардың);
• ғылыми конгресс;
• симпозиум;
• өзат тәжірибелердің авторлық мектептері;
• тақырыптық оқулар.

Теориялық зерттеу нәтижесін бағалау критериялары

Теориялық зерттеу нәтижесін бағалау критериялары

• пәнділігі;
• толықтығы;
• қайшылықтылықтың болмауы;
• түсіндірмелілігі;
• тексерілімділігі;
• анықтылығы мен күмәнсіздігі.

 

Эмпирикалық зерттеу нәтижесін бағалау критериялары

 

• әділдігі,
• сәйкестігі, валидтілігі;
• бейтараптылығы;
• толықтығы.