Әдістемесі бөлім тарау
Басынан ауытқып кету әдісі
жүктеу/скачать 4,15 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 59. Нәтиженің үдей түсу әдісі
- 60. Екі факторлы сынақтарды есептеу.
- 61. Вар
| 58. Басынан ауытқып кету әдісі
Өнім нәтижелері бойынша (осы Методиканың 31-қосымшасы) сорттардың орташа өнімділігі мен сынақ бойынша орташа өнімділік есептелінгеннен кейін есептерді келесі тәртібімен өткізеді: 262. Басы ретінде сынақ бойынша орташа өнімділікке жақын тұтас санды алады. Біздің мысалымызда М = 34,4 ц/га, басы ретінде 34 санды аламыз. (30, 35 және 40 сандарды да алуға болады - өңдеудің соңғы қортындылары бірдей болады); 263. Делянкалар өнімдерінің басынан ауытқып кету таблицасын жасайды (∆у) (осы Методиканың 33-қосымшасы); 264. Әр сорт бойынша (∆S), әр қайталау (∆Р) және жалпы сынақ бойынша (∆Q) белгіні есепке алып айырмашылықтар қосындысын есептейді (осы Методиканың 33-қосымшасы); 265. Калькулятормен екі есе дәрежеге шығартып екі еселенген делянка айырмашылықтар қосындысын (∑∆у)2 есептейді: ∑∆у2 = 0,02 + 2,62 + (-2,0)2 + ...2,52 = 855,84. 266. Калькулятормен екі есе дәрежеге шығартып сорттар бойы екі еселенген айырмашылықтар қосындысын ∑∆S2 есептейді: ∑∆S2 = 8,82 + 14,02 + (-0,8)2 +... +(-8,8)2=2726,40. 267. Калькулятормен екі есе дәрежеге шығартып қайталау бойын- ша екі еселенген айырмашылықтар қосындысын (∑∆Р)2 есептейді: ∑∆Р2 = (-13,5)2 + (-4,5)2 + 8,52 + 30,32 = 1192,84. 268. Жалпы сынақ бойынша айырмашылықтар қосындысын екі есе дәрежеге шығарады (∆Q)2. Біздің мысалымызда: ∆Q2 = 20,82 = 432,64. 269. Келесі формула арқылы екі еселенгендердің жалпы қосындысы (SS жалпы) мен еркіндік дәрежесін (б жалпы) есептейді: SS жалпы = (N х n х ∑∆у2 - ∆Q2 ): Nn, ∂жалпы = Nn-1. Біздің мысалымызда: SS жалпы = (12x4x855,84-432,64): (12x4) = 846,8267 ∂жалпы = 12x4-1= 47. 270. Келесі формулармен екі еселенген қосындыларды (SSсорт) және сорттардың еркіндік дәрежесін (д сорт) есептейды: SS сорт = [(N х ∑∆S2)-∆Q2] : ∂copт = N-l Біздің мысалымызда: SS сорт = (12x2726,40-432,64) :(12х4) = 672,5867 ∂copт = 12-1 = 11 271. Екі еселенгендердің қосындысын (SS қайт.) және еркіндік дәрежесін (∂ қайт.) келесі формулалармен анықтайды: SS қайт. = [( n∑∆Р2)-∆Q2] :Nn ∂ қайт.= n-1 Біздің мысалымызда: SS кайт. = (4x1192,84 - 432,64) : (12x4) = 90,3900 ∂ қайт. =4-1=3. 272. Алынған дисперсия щамаларды дисперсия анализінң таблицасына кіргізеді және жалпы түрлендіруден сорттар мен қайталаулардың түрлендіруін алдыртып қалған түрлендіруді есептейді: осы Методиканың 35-қосымшасы Сонымен 33 еркіндік дәрежеде екі еселенгендердің қосындысы 83,8500 тең болады, осы мөлшер вариант бойынша орташадан ауытқып кету әдістің есебімен бірдей болады (пп.255-256). Келесі есептерді (257-261) пункттеріне сәйкес өткізеді. 59. Нәтиженің үдей түсу әдісі 273. Өнім нәтижелері бойынша (осы Методиканың 32-қосымшасы) сорттардың, қайталаулардың өнім қосындылары есептелгенінен кейін және сынақтың орташа өнімділігі анықталғаннан кейін, барлық есептерді келесі тәртібімен өткізеді: 274. Келесі формулалар бойынша екі еселенгендердің жалпы қосыңдысы (SS жалпы) мен еркіңдік дәрежелерін (∂жалпы) есептейді: SS жалпы= (Nn x ∑y2-Q2):Nn ∂жалпы = Nn-1 275. Ең алдымен делянка өнімдерінің екі еселенген қосындысын (∑y2) шығарады және одан кейін оларды калькулятормен екі есе дәрежелейді: ∑y2= 34,02 + 36,62 + 32;02 + ... + 36,52 = 57758,24. 276. Делянкадан алынған екі еселенгендердің қосындысын сынақ делянкаларының жалпы санына көбейтеді Nn: Nn ∑y2 = 57758,24 х 48 = 2772395,52. 277. Сынақ бойынша Q2 екі еселенген өнім қосындысын алдырады: Nn ∑y2 - Q2 = 2772395,52 - 1652,82 = 40647,68. 278. Сынақ делянкаларының жалпы санына бөледі: (Nn∑y2 - Q2): Nn = 40647,68 : 48= 846,8267. 279. Еркіндік дәрежесінің жалпы санын табады: ∂жалпы = 48-1=47. Жалпы дисперсияның шамаларын дисперсия анализінің таблицасына кіргізеді . 280. Келесі формулалар бойынша екі еселенгендердің қосындысын (SS сорт) және сорттардың еркіндік дәрежесін (∂copт) есептейді: SScopт = (Nx∑S2-Q2):Nn ∂copт = N-l 281. Ең алдымен сорттардың екі еселенген өнім қосындысын (∑S2) табады, одан кейін ол мөлшерді калькулятормен екі есе дәрежелейді. ∑S2 = 144,82 + 150,02 + 135,22 +... + 127,22 = 230336,0000. 282. Сынақ сорттарының санына көбейтеді N : N∑S2 = 230336,000 х 12 =2764032,0000 283. Сынақ бойынша Q2eкi еселенген өнім қосындысын алдырады: N∑S2 -Q2= 2764032,0000 -1652,82 =32284,1600. 284. Сынақ делянкаларының жалпы санына бөледі Nn: (N∑S2- Q2): Nn = 32284,1600 : 48= 672,5867. 285. Сортгардың еркіндік дәрежесінің санын табады ∂copт: ∂copт = 12-1= 11 Сорттардың дисперсия мөлшерлерін дисперсиялық анализінің таблицасына кіргізеді. 286. Келесі формулалар арқылы екі еселенгендердің қосындысын (SSқайт) және қайталаулардың еркіндік дәрежесін (∂қайт) шығарады: SSқайт = (nx∑P2-Q2):Nn ∂қайт = n-1 287. Қайталаулар бойынша өнім қосындылардың екі еселенген қосындысын калькулятормен екі есе дәрежелеп шығарады (∑P2) ∑P2= 394,52+403,52 +416,52+438,32 = 684021,6400 288. Сынақ кайталауларының санына көбейтеді n : n∑P2= 684021,6400 х 4= 2736086,5600 289. Сынақ бойынша екі еселенген өнім қосындысын алдырады Q2: n∑P2-Q2= 2736086,5600- 1652,82= 4338,7200 290. Сынақ делянкаларының жалпы санына бөледі Nn: (n∑P2 - Q2): Nn= 4338,7200 : 48 = 90,3900 291. Қайталаулардың еркіндік дәрежесінің саның табады ∂ қайт: ∂ қайт = 4-1=3 Қайталаулардың дисперсия мөлшерін дисперсиялық анализінің, таблицасына кіргізеді және жалпы түрлендіруден сорттар мен қайталаулардың түрлендіруін алдырып қалдық түрлендіруді шығарады: осы Методиканың 35-қосымшасы. Үдей түсу әдісімен және басынан ауытқып кету әдісімен есептелген дисперсияның барлық мөлшері бірдей болады (осы Методиканың 35-қосымшаcы). Дисперсияны есептеу формулалары да бірдей болады. 33 еркіндік дәрежедегі екі еселенгендердің қалдық қосындысы 83,8500 вариант бойынша ортаңғыдан ауытқып кету әдістің есебімен бірдей болады (осы Методиканың 255-256 пункттері). Келесі есептерді осы Методиканың 257-261 пункттермен сәйкес өткізеді. 60. Екі факторлы сынақтарды есептеу. 292. Осы Методиканың 36-қосымшасында статистикалық есептеуге арналған мәліметтер беріледі. Сынақта бірінші фактордың екі варианттары (а=2), а\ және а2 (мысалы екі сорттар) және екінші фактордың үш варианттары (b=3), b 1, b2 және b3, (мысалы ТУР препаратпен қолдану әдісі) зерттелінген. Бірінші және екінші факторлар вариантарының қайталауы бірдей болады. Екі факторлы және бір факторлы сынақтардың статистикалық есебін үш әдістің біреуімен өткізуге болады: 1) вариант бойынша ортаңғыдан ауытқып кету әдісімен; 2) басынан ауытқып кету әдісімен; 3) үдей түсу әдісімен. Өңдеу әдістерінің соңғы қортындылары бірдей болады. Әр әдісте келесі жайлар жалпы ереже болып қолданады: варианттар бойынша өнім қосындысын есептеу «ab», варианттар бойынша орташа өнімділікті есептеу «āb», қайталаулар бойынша өнім қосындысын Р, сынақ бойынша астық қосындысын Q және сынақ бойынша орташа өнімділікті есептеу М. Әр әдісте дисперсиялық анализінің техникасы ерекшеленеді және төменде сипатталады. 61. Вариант бойынша ортаңғыдан ауытқып кету әдісі 293. Нәтижелер таблицасын толтырғаннан кейін (осы Методиканың 36-қосымшасында) есептерді келесі тәртіппен өткізеді: 294. Вариант бойынша орташа- өнімнен делянка өнімдерінің ауытқып кету таблицасын жасайды (∆ab) және қайталаулар бойынша айырмашылықтар қосындысын есептейді (∆Р) (осы Методиканың 37-қосымшасы). 295. Екі еселенген делянка айырмашылықтарының қосындысын есептейді (∑∆ abn2) және қайталаулар бойынша екі еселенген айырмашылықтар қосындысын есептейді (∑∆P2): ∑∆ abn2 = (-3,2)2+(-l,6)2+ ... + 3,82= 103,80 ∑∆P2 = (-9,1)2+(-1,5)2+(-2,5)2+13,12= 262,92 Екі еселенген айырмашылықтар таблицасын шығарғаннан кейін екі еселенген делянка айырмашылықтар қосындысын есептейді ∑∆ abn2 296. Екі еселенгендердің қалдық қосындысын және еркіндік дәрежесін келесі формулалар бойынша есептейді: 
∂0 = (ab – 1) * (n – 1). Біздің мысалымызда: 
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|