Экономикалық ілімдер тарихы оқу құралы Қостанай, 2012 ббк 330. 8(075. 8) Т 23



бет2/13
Дата16.11.2016
өлшемі0,97 Mb.
#1889
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13


2 тақырып. Меркантелизм


1 Меркантилистердің дүниетанымдық принциптері

Меркантилизм сауда жүйесі ретінде
Меркантилизм принциптері:

а) кез келген тектің алтыны мен қазынасы байлықтың негізгі мағынасы секілді;

б) елге алтын мен күмістің келуі мақсатында ішкі сауданы реттеу;

в) арзан шикізатты импорттау жолымен өнеркәсіпті қолдау;

г) өнеркәсіп тауарларын импорттайтын сүйемелдеу тарифтері;

д) экспортты ынталандыру, әсересе дайын өнімді;

е) ең төменгі еңбек ақының төменгі деңгейін қолдау үшін халықтың өсуі;

«белсенді сауда балансы» фодоктринасы – мемлекет елдің сауда балансындағы оң сауданы қамтамасыз ету тиіс.

Пікірталас үшін сұрақ:



Сіз кез келген мемлекет сауда балансының оң сальдосына қол жеткізуі тиіс дегенмен келісесіз ба?
Иә / Жоқ

(сіздің көрқарасыңызға сәйкес келетін жауап нұсқасын көрсетіңіз) ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Анықтама үшін: Ел мынадай ішкі сауда салдарынан кіріс алады:

1) көрнекі экспорт тауарларынан

2) көрінбейтін экспорт қызметінен

3) қымбат металлдарды импорттаудан

4) шетел активтері түріндегі капиталдарды экспорттаудан

Адам Смит: меркантилизм біздің саудагерлер мен өнеркәсіпшілерімізбен, қарапайым адасумен негізделген сауда парламентіне байланысты адасу ағынының үйлесуі сияқты, бұл бір ақшаны іздеудегі байлық секілді.

Томас Манн «Ішкі саудадағы Англия байлығы немесе біздің байлығымыздың принциптері сияқты біздің ішкі сауда балансымыз»: егер мемлекет индивид сияқты өз кірісі үшін аз жұмсайтын болса, онда ол өз байлығын ойдағыдай ұлғайтады.

Меркантилизм дәуірінің кейбір Джон Локк, Уильям Петти және Френсис Бэкон сияқты зерттеушілері байлықпен ақшаны теңдестірген жоқ:



Уильям Петти: ақша жеке меншік жиынының 3% кемін құрайды, ақша сауданы тұрақтандырады.

Френсис Бэкон: «Ақша іске әрекетсіз болып жатқан жағдайда нашар болатын көң сияқты»

2 Меркантелизм сыны:

а. алтын ақша механизмінің ағыны таза экспорт мағынасын нөлдік шамаға объективті келтіру тәсілі: ағын саясаты ақша массасын ұлғайтуға, елдегі бағаның көтерілуіне, экспорттық операциялардың рентабельділігінің төмендеуіне және импорттық операциялардың рентабельдерінің ұлғаюына әкеледі. Бұл сауда балансының оң саудасының объективті төмендеуінің салдарына болады.

Осы салдардан шығуға болады, егер келесі реттеуші шаралар салдардың активті айналымындағы импортталушы ақша металына әсер етпейді:



  • шетелдегі мемлекеттерге алтын түрінде займдарды ұсыну;

  • асханалық мүлік немесе әшекей нысанында ақша металын импорттауды қатыру.

  • б Отандық тауарларға шетелдік сұраныс және шетелдік тауарларға отандық сұраныстың төмен икемділігінің әсер ету мүмкіндігі.

  • Рыбчинский теоремасы – шикізат немесе экономиканың әскери секторына (экономиканың экспорттық саласы) байланысты салаларды гипертрофировинді дамытуды туралауға және басқа секторларға шығару көлемін азайтуға әкеледі.

3 Меркантелизм теориясының ұтымды элементі

Кантильон «Сауда табиғаты туралы очерк» (20 жж. XVIII ғ. Жазылған; 1755 ж. жарияланды).

А. Эффект Кантильона - елге алтынның келуі ақша массасын ұлғайтуға әкеледі және өнімнің дамуын тұрақтандырады. Кантильон Кейнстің бастаушысы. Ақшалардың санды өзгеру дерегі бірегей үлгіге және тұрақты бағаға әсер етпейді. Ең маңыздысы меркантилизм саясаты салдырының әсері егер елге алтынның таза ағынына әртүрлі бағынышты салдары болып табылады:

Кантильон әсерінің нәтижелері:

Егер құнды металл шекарадан өтетін болса, онда экономикасына тиімді, егер ақша массасының ұлғаюы елдің ішінде алтын өнідірілімін ұлғаюына әкелетін болса онда ол тиімсіз. Елдегі алтын өнімділігінің ұлғайту есебінен ақша массасының ұлғаю талдау қисыны: отандық кенге алтын өнімділігін ұлғайту – осы салада кірісті ұлғайту – тұтыну тауарларына деген шығындардың ұлғаюы – тамақ өнімдеріне бағаның артуы – фермер кірістерінің ұлғаюы және нақты еңбекақының түсуі.



Кантильон бойынша елге ақша массасының дифференциалды тиімді ағымы эмиссияны жүзеге асыру тәсілімен анықталады.

Б Меркантелизм «көршінің кедейленуі» саясатының ақталуы. Релятивистердің көзқарастары бойынша құдыретті мемлекет ұлттың тиімді жандануының қажетті жағдайы болып табылады және меркантелизм саясаты ішкі жаулардан мемлекеттік тиімді қорғанысын ақтауы мүмкін.

В Меркантелизм жұмыссыздықпен күрес тәсілі (кейнстік көзқарас): егерде шығарылған ақшалар кәсіпкерлердің қолына түсетін болса, онда олар сақтайды және инвестициялайды, егер ақшалар «желінсе» оны ағымдағы қолданысқа жіберіледі, онда меркантелизмнің тиімді саясаты көрінбейді.

Қарама-қарсылық: құнтты сатушы және ысырапшыл тұтынушы.

Пікірталас үшін сұрақ:

  1. Сіз меркантелиссіз бе?

___________________________________________________________________________________________________________________________________

2 ҚР ішкі саудасы өз бағыты бойынша меркантелистикалық болып табылады ма?

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Тақырып бойынша тапсырма: айтылғандарды талдаңыздар. В. Петти және оның негіздемесі бойныша В. Петтиді меркантелист деп есептеуге болады ма. Экономикалық Классика Антологиясы Т.1 баспасы бойынша цитат келтіру.

. . . салық қанша құдыретті болмасын ол барлығына пропорционалды болса, онда одан ешкім байлығын жоғалтпайды” (23 б.).

“. . . шетке шығарылатын тауарларға салынатын баж салығының көлемі біздің тауарларға шетелдегілер мұқтаж экспорттаушының бірегей пайдасын ескеру үшін қандай да бір елдің осы тауарды сатып ала алатын бірнеше төмен бағалар бойынша шетелдіктерге пайда әкелу мүмкін ” (42 б.).

. . . ақшаны шетке шығаруға тыйым салу оны өмірге айналдыру ешқандайда мәнге ие емес және тиімсіз” (44 б.).

“. . . адамдар ештеңе істемей және оның салдарынан жұмыс істеу қабілеттілігінен айрылғаннан көрі мың адамның еңбек өнімділігін жоқ қылған жақсы” (47 б.).

“. . . ақша атауы немесе құнсыздануының артуы өте тиімсіз және халық салық салу тәсілінің біркелкі еместігі болып табылады ” (73 б.).

“. . . байлықтың екі тегі бар – бірі фактіге негізделген, екіншісі – потенциалды ” (74 б.).

“. . . заң бәрінен бұрын заңгерлер жұмыспен қамтылған жағдайда гүлденеді” (63 б.).




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет