Дәс түр лі оқы ту дың түр ле рі: дә ріс, се ми нар

5.1. Бі лім бе ру ді ұйым дас ты ру. Оқы ту дың не гіз гі түр ле рі
101
Қо ры та айт қан да, оқы ту дың дәс түр лі әдіс те рі мен түр ле рі кө-
бі не се оқы ту шы бел сен ді лі гі не гі зін де жү зе ге аса ды.
Дә ріс ке қой ыла тын та лап тар:
1. Құ ры лым дық не гі зін құ ру (жос пар) жә не сұ рақ тар ды қи-
сын ды етіп қой ып, оған нақ ты жауап бе ру.
2. Теория лық өзек ті мә се ле лер ді анық тап алу.
3. Теория лық бі лім ді өмір мен бай ла ныс ты ру.
4. Нақ ты дә лел дер мен дәйек тер ді жет кі лік ті мөл шер де қол да ну.
5. Ло ги ка лық фак ті лер ді кел ті ре оты рып сту де нт тер дің қы зы-
ғу шы лы ғын арт ты ру, өз дік жұ мыс тар ға ба ғыт бе ру.
6. Қа зір гі кез де гі ғы лым мен тех ни ка ның да му са ты ла рын 
жә не со лар дың жа қын уа қыт та да му ба ры сын бол жай бі лу.
7. Ма те ри ал ға ар нап әдіс ті өң деу.
8. Жан-жақ ты де мо нс тра циялық оқы ту ды пай да ла ну.
9. Қа ра пай ым да, тү сі нік ті тіл мен жет кі зу, кез дес кен жа ңа 
тер мин дер дің ма ғы на сын ашып бе ру.
Дә ріс тің не гі зін де ойды қы зық ты, қи сын ды сұ рақ тар мен жет-
кі зу, анық, дәл, ес те қа лар лық тай әре кет жа сау жү зе ге асы ры ла-
ды. Сту де нт тер дің күш- жі ге рін, қы зы ғу шы лы ғын бау райт ын дай 
ету, ойды ойға жал ғас ты ру, өзек ті ой дың да му ына қол жет кі зу қа жет.
Жо ға ры оқу ор нын да ғы дә ріс тің құ ры лы мы:
1. Кі ріс пе: та қы рып, жос пар, әде биет тер ті зі мі.
2. Не гіз гі бө лім (мә тін): та қы рып тың ғы лы ми маз мұ ны.
3. Бе кі ту: дә ріс ші өтіл ген та қы рып бой ын ша қо ры тын ды жа-
сай ды. Та қы рып бой ын ша әдіс тер ге тоқ та лып, сұ рақ тар ға жауап 
бе ре ді, яғ ни ке рі бай ла ныс жү ре ді, ба ға ла на ды. Со ны мен дә ріс:
Мақ сат
Мін дет тер

Маз мұн
 
 
Әдіс тер


 Тә сіл
 


Түр 
 

 
Тап сыр ма 
ре тін де жү зе ге асы ры ла ды. 

5-бөлім. Жо ға ры мек тептегі оқыту процесін ұйымдастыру
102
Мен де леев «Дұ рыс қой ыл ған сұ рақ – дұ рыс жауап тың жар ты-
сы» дей ді. Сон дық тан дә ріс ті тү сі нік ті етіп жет кі зу ке рек. 
Дә ріс ті оқу да дауыс ек пі ні не аса ден қою мін дет ті. Ол:
– ин тер вал. Сөз бен сөз топ та рын ажы ра та бө ліп оқу;
– кі ді ріс. Жа ңа сұ рақ қа кө шу ба ры сын да мін дет ті түр де кі ді-
ріс жа сау ке рек; 
– темп ті өз гер ту. Дә ріс ті темп ті өз гер ту (бір кел кі, асық пай, 
жыл дам, қат ты, жо ға ры, бә сең, ор та ша, тө мен) ар қы лы оқу 
ар қа сын да сту де нт тер дің конс пек ті леуіне мүм кін дік туа-
ды; 
– де не қи мы лы: ми ми ка, жест. Бі рақ оған да шек қой ылуы 
тиіс, ша ма дан тыс де не қи мы лы да адам дар ды қа жы та ды. 
Бі лім бе ру де гі дәс түр лі оқы ту дың та ғы бір тү рі – 
се ми нар
.
Се ми нар (ла тын ті лі нен ен ген 
semіnarіum 
де ген сөз) – бі лім 
қа лып тас ты ру шы, ойды не гіз деу ші. Сту де нт тер дің та ным про це-
сін де қы зы ғу шы лы ғы ар та ды. Ежел гі Гре кияда ал ғаш сту де нт-
тер дің ара сын да пі кір сайыс оқы ту шы мә лі ме ті мен қо ры тын ды-
сы тү рін де пай да бол ды. Ор та ға сыр лар да уни вер си тет тер де ап та 
сай ын пе да гог пен ма ги стр лік дә ре же ге ие бол ған дар дис пут тү-
рін де са бақ өте тін. Ол XVІІ ға сыр лар да ал ды мен Ба тыс Еуро па да 
қол да ны ла бас та ды.
Се ми нар ды өт кі зу дің мақ са ты – алын ған теория лық бі лі мі 
бой ын ша бі лі мін те рең де ту. Бі лім алу шы лар ға өзін дік із де ніс 
дағ ды сын, ақ па рат қа ана лиз жа сауды жә не де ғы лы ми ой лау дың 
да му ын қа лып тас ты ру. Се ми нар шы ғар ма шы лық пі кір сайыс тар-
ға қа ты су ға, дұ рыс ше шім дер қа был дай бі лу ге, өзін дік көз қа рас 
та ны ту ға мүм кін дік бе ре ді.
Се ми нар ды өт кі зу дің не гіз гі мін де ті: дә ріс те ал ған бі лім ді бе-
кі ту, өзін дік жұ мыс тар дың тиім ді лі гі мен нә ти же бе руін тек се ру, 
ал да ғы мә се ле ні ше шу де өзін дік мүм кін дік тер ді көр се те бі лу ге 
ма шық тан ды ру.
Се ми нар ды бел сен ді жүр гі зу үшін ол бас қа ру шы лық, пі кір-
сайыс тық си пат қа ие бо луы қа жет. Пі кір сайыс та қы ры бын, өзек-
ті лі гін пе да гог ал дын ала ой лас ты руы тиіс. Дәс түр лі се ми нар лар: 
пі кір та лас, ре фе рат тар мен баян да ма қор ғау, т.б. бо лып бө лі не ді.

5.1. Бі лім бе ру ді ұйым дас ты ру. Оқы ту дың не гіз гі түр ле рі
103
Ре фе рат ты-баян да ма лық се ми нар лар да сту дент баян да ма қор-
ғайды. Сұ рақ- жауап се ми на рын да пе да гог таң дауы мен сту де нт тің 
са бақ айт уы, со дан кейін ке рі бай ла ныс ор на ты ла ды. Ара лас се-
ми нар тү рін де кей бір сту де нт тер ре фе рат қор ға са, кей бір сту де нт-
тер сұ рақ қа жауап бе ре ді, т.б. Со ңын да баян да ма шы қо ры тын ды 
жа сай ды.
Се ми нар уақы ты: 
– оқы ту шы сө зі 5 ми нут тан ар тық емес;
– не гіз гі баян да ма шы 10-15 ми нут қа дейін;
– әр бір сту де нт тер дің сөй леуі 5 ми нут қа дейін.
Дә ріс ба ры сын да оқы ту шы та ра пы нан бел сен ді лік кө рі не тін 
бол са, се ми нар да ке рі сін ше сту дент бел сен ді лік та ны туы тиіс.

жүктеу/скачать 5,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: