Голарктикалық патшалыққа жалпы сипаттама.
Құрлықтың флоралық жіктелуіндегі Голарктикалық патшалық ең ірісі және барлық құрлықтың жартысынан астамын алып жатқан патшалық. Патшалық аумағының ауқымдылығына қарамастан, патшалықтың жекелеген облыстарының флорасы бір-бірімен тығыз байланысты және шығу тегі бір.
Голарктикалық флораның құрамы шамамен 40 эндемикалық тұқымдастан тұрады, артықшылығы аз, кейде 1 тұқымдас қосылады (мысалы, шейхиери тұқымдасы). Голарктикалық аумақта магнолиялы, лавр, сарғалдақ, шамшат, қайың, жаңғақ, қалампыр, қарақұмық, шай, тал, шаршы гүлді өсімдіктер, раушан гүлді өсімдіктер, бұршақ, шатыргүл, қоңыраубас, саргүл, қияқ, дәнді өсімдіктер және басқа да тұқымдастар кеңінен таралған. Қылқанжапырақтылардан қарағай және кипарис көбірек кездеседі. Папоротниктерден ең бастысы 2 тұқымдас таралған.
Ауқымды аумағында жүз мың және миллиондаған жылдар аралығында солтүстік тропиктан тыс флораның дамуы, алуан түрлі орталықтардың түзілуі, миграцияның күрделі процестері және түрлі таксондардың құрып, жойылуы жүрген. Голарктика флорасының қалыптасуы төрттік мұз басу, тау түзілу процесі және климат құрғақшылығының артуы ықпалымен жүріп жатты. Голарктикалық патшалық үш патшалықшаға бөлінеді: Бореальды, Ежелгі Жерорта теңіздік және Мадреандық. Осы үш патшалықшадан бөлінетін 9 облыстан тұрады.
I – Голарктикалық патшалық.
Облыстар: 1 – Циркумбореалді;
2 – Шығыс азиялық;
3 – Атлант – Солтүстік Америкалық;
4 – Қырлы таулар;
5 – Макаронезийялық;
6 – Жерорта теңіздік;
7 – Сахара – Аарабиялық;
8 – Иран – Тұрандық;
9 – Мадрендық;
Құрлықтың флористикалық аудандарының сипаттамасы
Патшалық
|
Патшалықша
|
облыс
|
Географиялық ерекшелік
|
биомдар
|
Эндемикті таксондар
|
Голарктикалық
|
Бореалды
|
Циркум
бореалды
|
Еуросібір-Канада аймағы. Еуропаның солтүстік бөлігін, Азияны, Канаданы қамтиды. Оның басым бөлігі Ресей аумағында орналасқан.
|
Тайга, қылқан жапырақты және аралас ормандар.
|
Аймақтың флорасында эндемикалық тұқымдастар жоқ,бірақ эндемик түрлер бар. Әсіресе Альпі, Пиреней, Кавказ, Сібір, Канада эндемиктерге бай. Қылқанжапырақтылардан қарағай, шырша, май қарағай және балқарағай түрлері кеңінен таралған. Жалпақ жапырақты ормандарға тән жапырақтылардан мына өсімдіктер таралған: емен , шамшат, қайың , терек , тал, шегіршін, жөке, грек жаңғағы, қызыл тал. Сондай-ақ қара бүлдірген, долана, алмұрт , алма, шетен, ырғай, жидек, ит бүлдірген түрлері де тән.
|
Шығыс
азиялық
|
Бұл ауданға шығыс Гималай, Үндістанның солтүстік-шығысы, Қытайдың көп бөлігі және Тайваньар,. Корея түбегі, Рюкю, Кюсю, Сикоку, Хонсю, Хоккайдо, Бонинарры, Солт-шығыс Моңғолия т.б. Ауыспалы ылғалды, аралас және жалпақ жапырақты орман.
|
Ауыспалы ылғалды орман, аралас және жалпақ жапырақты орман.
|
Мұнда 14 эндемиктік тұқымдас пен 300-ден астам эндемитік түрдің болуы ерекше. Эндемиктік тұқымдастардан ежелгі гинктер, троходендрон;
|
Атлант- солтүстік америкалық
|
АҚШ-тың Атлант жағалауының, әсіресе Аппалачтың флорасы Шығыс Азия флорасымен ұқсастығы түрлер мен туыстардың жалпы санының едәуір көп болуымен байланысты
|
Орманды дала, дала, ауыспалы -ылғалды және мәңгі жасыл орман
|
Мұнда 2 эндемиктік тұқымдас және көкнәр, раушангүлді, шыршагүлділер тұқымдасынан шамамен 100 эндемиктік түрі бар.
|
Жартасты таулар
|
Батыс Канаданың тау жүйелерін және Аляскадан Нью-Мексикоға дейінгі Солтүстік Американың батыс штаттарын қамтиды.
|
Биіктік белдеулік
|
Гүлді өсімдіктерден эндемиктік тұқымдастар мұнда кездеспейді. Бірнеше ондаған эндемиктік немесе эндемикке жуық түрлер бар. Облыстың солтүстік бөлігінде майқарағай, қарағайдан тұратын қылқанжапырақты ормандар таралған, сондай-ақ кипарис ағаштары өседі.
|
Ежелгі жерортатеңіздік патшалықша
|
макаронезия
|
Африка жағалауына, Еуропаның оңтүстікбатыс шетіне жақын орналасқан Атлант мұхитының аралдары кіреді: Азор, Канар, Кабо-Верде, Мадейра және Сельваген ар-ры. Климаты тропиктік және субэкваторлық.
|
Қатты жапырақты мәңгі жасыл орман.
|
Эндемиктік түрлер (шамамен 30), оның жартысынан астамы Канар аралдарында өседі. Эндемик өсімдіктеріне Канарлық финик пальмасы, айдахар ағашы жатады.
|
Жерорта- теңіздік
|
Оңтүстік Еуропа, Солтүстік Африка жағалауы, Атлас тауларының солтүстігі, Израиль мен Ливан жағалауы. Субтропиктік құрғақ (жерорта теңіздік типті) климаттың таралу зонасы.
|
Қатты жапырақты мәңгі жасыл ормандар мен бұталар.
|
Лавр, платан, зәйтүн, еменнің қатты жапырақтары мәңгі жасыл ағаш түрлері, қарағай түрлері, қойбүлдірген ағашы, аршагүл түрлері, ладанник, фисташкиді
|
Сахара- Арабия облысы
|
Африканың Жерорта теңізі жағалауы, Араб түбегінің бөлігі, субтропиктік климаттық белдеудің бөлігі болып табылатын аудандар. Атластың таулы аймақтарын, шөлдердің бір бөлігін алады.
|
Шөл және шөлейт
|
Эндемиктік түрлер аз емес, ал түрлік эндемизм 25%-дан кем емес.Сабақты және жапырақты етті ірі суккуленттер- алоэ, сүттіген түрлері, құмды шөлде өсетін дәнді аристид тән.
|
голарктикалық
|
Иран- Тұран облысы
|
Оған Тұран ойпатының, Иранның таулы аймақтарының, Орталық Азияның аумақтары кіреді.
|
Шөл және шөлейт, биіктік белдеулік
|
Эндемизмінің өте жоғарылығымен сипатталады (25%): жүзгін, кермек , аконтолимон, жусан, қызғалдақ, жуа, сарыгүл т.б. түрден тұрады.
|
Мадреан (Сонор)
|
Мадреандық
|
Солтүстік Америка мен Мексика таулы қыратының оңтүстік-батыс бөлігі. Ежелгі Жерортатеңіздік патшалықшадан ерекшелігі-толық және өз алдына патшалықша ретінде қарастыруға болады.
|
Шөл және шөлейт, қатты жапырақты мәңгі жасыл ормандар, биіктік белдеу
|
Түр эндемизмі шамамен 40%-ды құрайды. Эндемиктік түрлер көп, олардың ішіндегі ерекше ірісі - карнегия кактустұқымдастың өкілі. Облыстағы танымал эндемик түрлері:Калифорния жағалауы маңындағы тауда өсетін мәңгі жасыл секвойя мен Сьерра-Невада тауларындағы алып секвойадендрон - мамонт ағашы.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
