Т. Н. Ер ме ко ва, Д. Ж. Рыс құл бек, Р. Н. Мұ на саева 10 ар ма н



Pdf көрінісі
бет115/219
Дата15.09.2022
өлшемі10,31 Mb.
#149589
түріОқулық
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   219
Байланысты:
810-001-001к-19 КазЯзык 10 каз УЧЕБНИК ОГН

АР
МА
Н
-
ПВ
 
ба
сп
ас
ы


128
Мұ ны сын кө ріп жо лау шы лар таң да нып отыр ды да, өз де-
рі нің да ла да бай ды са раң ға са на ған да рын ай тыс ты. Сон да бай:
– Аз нәр се ні аз сын бай, қа ді рін бі ліп жи на ған нан осын дай 
кем-ке тік ке жәр дем бе ру ге қо лым жет ті. Жи нақ ты лық са раң-
дық қа жат пай ды, – де ді. 
(Ы.Ал тын са рин) 
3.
Кі ріс, ырыс, не сі бе, үнемшілдік, ысырапшылдық, ақ ша ға қа тыс ты 
тый ым сөз дер ді жа зың дар.
Сөз жа сам дық нор ма
де ге ні міз – тіл дің қа лып тас қан заң ды лы­
ғы на, амал­тә сіл де рі не сай жаңа сөз дердің жа са луы. Сөзжасамдық 
тәсілдер: 1) синтетикалық тәсіл; 2) аналитикалық тәсіл; 3) лексика­
семантикалық тәсіл.
Синтетикалық тәсіл арқылы туынды сөз жасауда екі тілдік бірлік 
қыз мет атқарады: лексикалық мағыналы сөз және сөзжасамдық жұр­
нақ. Мысалы: 
жүлдегер, ақылды, ардагер, айыпкер, сәулетші
т.б.
Аналитикалық тәсіл – екі я одан да көп сөзден бір лексика лық ма­
ғы налы сөздің жасалуы. Мысалы: 
Екібастұз, Нұрдәулет, Қызыл ор да, 
бас па сөз, бейнежазба, бейнетаспа, тікұшақ 
т.б. 
ексика­семантикалық тәсіл арқылы сөз жаңа мағынаға ие болып, 
басқа сөз табына (көбіне заттанады) өтеді. Мысалы: 
бүлдірген, жасау, 
айтыс, қоршау, асар 
т.б. Бұл тәсіл арқылы ғылымда терминдер көп 
жасалады. Мысалы: 
буын, есім, шы лау, үсте
у (тіл білімі); 
теңеу, 
суреттеу
(әде биет); 
қимыл, қозғалыс
(физика); 
үшбұрыш, көбейту, 
қосу, алу
(мате матика); 
құн, нарық
( кономика) т.б.
Жаңа сөздердің әдеби тілге ену әлеуеті барлары ғана қалады.
Айталық, «семья» ұғы мы на қа тыс ты 
жа нұя, үй ел мен, от ба сы 
си яқ ты 
атау лар дан әде би тіл нор ма сы на тек 
от ба сы
атауы ға на тұ рақ тал ды.
4.
Қажетті клишелер мен лексикалық құрылымдарды қолданып, кө -
те ріл ген мәселе бойынша өз ойларыңды дәлелдеп, келісу/ке ліс пеу
эссесін жазыңдар.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   111   112   113   114   115   116   117   118   ...   219




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет