Естественные и педагогические науки
жүктеу/скачать 10,78 Mb.
|
|
Бір секундта бір тербеліс жасайтын тербеліс жиілігінің бірлігі Герц (Гц) деп аталады. Ал 2π секунд ішінде жасалатын тербелістер санын периодты тербелістердің циклдік (дөңгелектік) жиілігі  деп атайды:  осыдан
 (1)
Тербеліс күрделі немесе қарапайым болуы мүмкін. Синус, косинус заңына бағынатын тербелістерді қарапайым тербелістер деп атайды. Оған гармониялық тербелістер жатады. Механикалық тербелістердің заңдылықтарын зерттеуді гармониялық тербелістерден бастайды. Шеңбер бойымен қозғалатын материалдық нүктені алайық.
M3 M4 M0 M1 M2 Нүктенің N0- ден шығып, шеңбер боымен сағат тілі бағытында қозғала отырып, қайтадан N0 – қайтып келуге кеткен уақытын тербеліс периоды деп атайды. Ол Т әрпімен белгіленеді. Материалдық нүктенің тепе-теңдік күйден ауытқуын ығысу деп атайды.  ең үлкен ығысу амплитуда деп аталады. Оны А әрпімен белгілейді 
Тербеліп тұрған нүктенің әрбір уақыт кезеңіндегі жағдайы фазамен сипатталады. Тербелмелі қозғалыстағы нүкте қозғалысының негізгі теңдеуін табу үшін  ұшбұрышын қарастырайық. Одан немесе  бұдан  (2)
Осы теңдеу гармониялық тербелістің теңдеуі деп аталады. Біз бұл жерде t=0 болғанда дене тыныштық күйде деп алып отырмыз. Нүкте Т секунд ішінде бір айналым жасайды, яғни  доғасын жүріп өтеді,  уақыт ішінде  жағдайында болсын делік. Осы төрт шаманың арасында мынадай тәуелділік бар:
 , осыдан  (3)
Фазаның осы мәнін (2) формулаға қойсақ, шығатыны;  (4)
Тербеліс фазасы кез келген уақыттағы ығысуды анықтайды. Мысалы  болса, онда  ;  болса, онда
 болса, онда 
Гармоникалық тербелістерді көрнекті түрде кескіндеу үшін векторлық диаграммалар тәсілі қолданылады. Қандай да бір физикалық шаманың тербелістері Өзара перпендикуляр - горизонталь және вертикаль - екі ось жүргізейік. О нүктесінен қандай да бір таңдап алынған масштабпен тербеліс амплитудасын жүктеу/скачать 10,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
теңдеуімен берілсін.