Ф-әД-001/046 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 177,47 Kb.
|
lab12-13.doc (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Біріншілік, екіншілік, үшіншілік спирттердің тотығуы Оппенауэр бойынша тотығу
| Жұмыстың мазмұны: Алифатты спирттерді тотықтыру оксоқосылыстар немесе карбон қышқылдарын алу үшін қолданылады. Олардың арасында екіншілік спирттер үшіншілік спирттерден оңайлау, ал біріншілік бәрінен де қиындау тотығады. Демек, оларды бір-бірінен айыра білу үшін, спирттердің тотығу дәрежесін пайдалануға болады. Бұл заңдылықтың негізгі себебі гидроксил тобымен байланысқан көміртек атомынан әуелі бірінші болып гидрид ионның бөлінуі болса керек.
Реакция нәтижесінде карбоний ион пайда болғандықтан, оны екіншілік спирт біріншіліктен гөрі жеңілірек түзуі мүмкін. Мұндай жағдайда сутек атомдары жоқ үшіншілік спирттер одан да қиындау реакцияға түседі. Сөйтіп, реакция соңында, оксикарбоний ион протонын жоғалтады да, карбонилді топ түзеді: Негізінен бұл реакцияның сипатына үңілсек, ондағы С – О – Н тобының сутексізденетінін көреміз. Олай болса, бұл реакцияны кәдімгі белгілі классикалық сутексіздендіру реакцияларындағы катализаторларды, айталық, ұнтақталған мысты пайдаланып та жүргізуге болады: CH3 - CH2 - OH CH3 - CH = O + H2 Біріншілік спирттерді аcа қатаң жағдайда тотықтырып, қышқыл алуға болады. Үшіншіліктерді одан да қатаң жағдайда тотықтыруға болады. Әдетте бұл реакция С – С байланыстарының үзіліп, жіктелуіне әкеледі де кетон, қышқыл және көміртектің қос тотығы аралас түзіледі. Біріншілік, екіншілік, үшіншілік спирттердің тотығуы Оппенауэр бойынша тотығу Спирттер мыстың және басқа катализаторлардың қатысуымен 300—500°С-де ауадағы оттекпен, хромды қоспа марганец қышқыл тұзы сияқты тотықтырғыштармен және басқалармен тотығады, ал 100—180°С-де Сu, Ag, Ni, Co, Pt жэне Pd-мен сутексізденеді. Барлық жағдайларда бipiншілік спирттер альдегидтер (әpi қарай тотығып, сол көміртек атомдарының санымен қышқылдар), екіншілік спирттер — кетондар береді соңғылары әpi қарай тотығып, көміртек тізбегінің үзілуімен екі қышқыл бepyi мүмкін. Үшіншілік спирттер өте қиын көміртек қаңқасын үзіп тотығады да қышқылдар мен кетондардың қоспасын береді: Егер құрамы С4Н8(ОН)2 (6 изомерлері болуы мүмкін) гликольді тотықтырғанда, тотыққан өнімдерге тек сірке қышқылы табылса, онда гликольге тән тек 2,3-бутандиол формуласы алынады: CH3 – CHOH – CHOH – CH3 2CH3COOH Үш атомды спирттердің бірінші мүшесі – глицерин. Барлық біріншілік және екіншілік спирттер сияқты глицерин де тотығады. Тотыққан заттардың құрамы тотықтырғыштың табиғатына байланысты. Төменде глицериннің тотығуының ықшамдалған схемасы көрсетілген: Спирттерді тотықтырудың тағы бір әдісі дегидрлеуші агент ретінде ацетонды қолданып, алюминий изопропилаты катализаторының қатысында тотықтыру. Бұл реакция Оппенауэр бойынша тотығу деп аталады. Реакциядағы тепе-теңдікті ацетонның ерітіндідегі мөлшері анықтайды. Ацетонның артық мөлшері спиртті тотықтыруға жеткілікті. жүктеу/скачать 177,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|