Ф1 и вкгту 701. 01-01-1-2012

БЕКІТЕМІН

________А.К. Адрышев

______________2013 ж.

ӨНДІРІСТІК САНИТАРИЯ

Силлабус
ПРОИЗВОДСТВЕННАЯ САНИТАРИЯ

Силлабус

Курс: 3

Кредит саны: 2

Дәрістер: 15

Практикалық сабақтар: 15

СОӨЖ: 15

СӨЖ: 45

Усть-Каменогорск

2013

Силлабус Мемлекеттік жалпыға бірдей білім беру негізінде «Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасында дайындалып 5В012000 «Кәсіптік оқыту» мамандығындағы студенттерге арналған.

№____ хаттама _____________2013ж.

Тау-кен металлургиялық факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен мақұлданды.

Төрайымы Н.А.Нурбаева

Дайындады

Норма бақылаушы Т.В.Тютюнькова

ОҚЫТУШЫ ТУРАЛЫ МАҒЛҰМАТ ЖӘНЕ СОҒАН БАЙЛАНЫСТЫ АҚПАРАТ
«Тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау» кафедрасы, Тау-кен металлургиялық факультеті (Г-3-409 дәрісх.)

Пән жүргізетін оқытушы: Букунова А.Ш., Медицина ғылымдарының кандидаты, аға оқытушы.

Жұмыс телефоны: 540-284

Дәрісханалық сағат және консультацияға арналған уақыт: сабақ кестесі және оқытушының жұмыс кестесі бойынша.

Өндірістік техниқалық құрал жүйесі мен ұйымдастыру шалаларының жүйесін, жұмысшылардың жұмыс істеу қабілеттілігін төмендететін және ауру тудыратын өндірістің зиянды факторларынан қорғаудың ықпалын оқып үйрену. Пәнді оқып үйрену нәтижесінде студент: ҚР санитарлық заңдылықтарын; өндірістік тұрғын және тұрмыстық санитарлық ғимараттарға

гигиеналық талаптарды; өндірістік және тұрғын үйлерді жобалағанда санитарлық талаптарды; зиянды және қауіпті өндірістік факторларды,олардың адам ағзасына қауіптілігін ескертетін шараларды білуі керек. Студент өндіріс орындарының жұмыс бөлмелеріне санитарлық норма және гигиеналық талаптарға қойылатын нақты метериаларды жүйелей және

сараптауды өндірістік ғимараттарда гигиеналық жағдайлар мен санитарлық

нормалар бойынша есептеулерді жүзеге асыруды; адам ағзасында өндірістік факторлардың қауіптілік әсерін төмендетудін нақты есептерін шешуді; практикалық есептерді шешуде санитарлық заңнамаларды қабылдауды білуі тиіс. Өндірістік ғимараттарының гигиеналық талаптары мен санитарлық нормаларын сараптауға машықтануы қажет.
1.4 Пререквизиттар
«Өндірістік санитария» курсын оқып меңгеру үшін студенттерге «химия», «физика», «биология», «математика», «экология», «жас ерекшелігі физиологиясы мектеп гигиенасы негізінде» пәндерінен алған білімдері қажет.
1.5 Постреквизиттар
«Өндірістік санитария» пәнінен оқып білуден алған білімдері «Еңбекті қорғау», «Тіршілік әрекеті қауіпсіздігі», «Өндірістік жарақаттану және кәсіби аурулар» пәндерін оқу барысында және өндірістегі техникалық қауіпсіздік инженерлері практикалық жұмыстарында қажет болады.
2 ПӘННІҢ МАЗМҰНЫ
2.1 Тақырыптық жоспар

Тақырып атауы, оның мазмұны	Еңбексыйым дылығы, сағ		Ұсынылған әдебиеттер
1	2		3
Дәрістік сабақтар
Тақырып 1. Өндірістік санитария пәні және оның тапсырмалары. Негізгі терминдер мен ұғымдар. Басқа ғылымдарымен байланысты. Зиянды және қауіпті өндірістік факторлардың классификациясы. Жұмыстың ауырлығына байланысты классификациясы	2	Негізгі 1-3 Қосымша 1-6
Тақырып 2. ҚР санитарлық заңнамалары. Заңнамалардың құқықтық нормалары. Санитарлық ережелер мен нормалардың орындалуы бақылау, қадағалау.	2	Негізгі 1,2,3,8 Қосымша 1,2
Тақырып 3. Өндірістік ғимараттардың микроклиматы. Өндірістегі метеорогиялық жағдайдың ерекшеліктері. Ағзаның терморегуляциясы	2
1	2	3
Тақырып 4. Шаңдану және өндірісте онымен күресудің шаралары. Шанның физика – химиялық қасиеті. Өндіріс орындарының ауа қабатындағы шаңның құрамы. Шаңның жұмыс бөлмелеріндегі рұқсат етілген мөлшері. Шаңның ағзаға әсері.	2	Негізгі 1-9 Қосымша 1-6
Тақырып 5. Өндірістік улар. Улар туралы жалпы түсініктер Удың ағзаға әсері . Кәсіби уланумен күресудің жалпы шаралары .	2	Негізгі 1-9 Қосымша 1-6
Тақырып 6. Өндірістік жарықтандыру. Негізгі түсініктер және жарық бірліктері. Көз және жарықтандыру. Өндірістік ғимараттарды жарықтандыруға қойылатын талаптар мен санитарлық нормалар . Табиғи жарықтандыру . Жасанды жарықтандыру.	2	Негізгі 1-9 Қосымша 1-6
Тақырып 7. Шу мен вибрация негізгі түсініктер және бірліктері. Ағзаға әсері, алдын алу шаралары.	2	Негізгі 1-9 Қосымша 1-6
Тақырып 8. Өндірістік өнеркәсіпорындарын жобалаудағы санитарлық нормалар. Негізгі нормативтік құжаттар. Өндірістік өнеркәсіп орындарының жылыту , желдету және ауа сәйкестендіргішіне , сумен жабдықтау жүйесінің талаптары.	1	Негізгі 1-9 Қосымша 1-6
Зертханалық сабақтар
№ 1. Тақырыбы: Тұрғын үй құрылыстарында санитарлық және гигиеналық талаптар. Сабақтың мақсаты: студенттерді қала типтес тұрғын үй ғимараттарын жобалауды және гигиеналық талаптармен таныстыру. Сабақтың мазмұны: тәжірибеге ұсынылған материалдың қалыңдығын тексеру; жобаның шарттары мен байланысын үйрену, құрылыс конструкциясының экспертизасы; тұрғын үй ғимараттарының үлгілік жобасындағы сыртқы қаптау құралының жылусақтағышына экспертиза жасау; пәтерлерді жоспарлауды бағалау; ғимараттардың санитарлық-техникалық құрал-жабдықтарын бағалау; жобаға жалпы тұжырым.	3	Негізгі 2,6,7 Әдістемелік нұсқау
№ 2. Тақырыбы: Ғимараттардың микроклиматына гигиеналық баға беру. Сабақтың мазмұны: барометр көмегімен ғимарат ішінің ауа қысымын; термометрмен ауа температурасын анықтау; психрометр көмегімен ауа ылғалдылығын өлшеу; анемометр көмегімен ауа қозғалысының жылдамдығын өлшеу; температураның тиімділіқ әдісімен микроклиматқа топтық баға беру; микроклиматтық факторлардың әсеріне ағза реакциясын зерттеу.	3	Негізгі 2,3,6 Әдістемелік нұсқау
1	2	3
№ 3. Тақырыбы: Атмосфера ауасының , тұрғын және өндірістік ғимараттардың ауасының ластануына баға беру. Сабақтың мақсаты: ауа құрамындағы СО2 мен шаңды анықтай білу , гигиеналық нормаға сәйкес ауаның ластану дәрежесін бағалау. Сабақтың мазмұны: ауа ортасының шаңдануын таразалық әдіспен анықтау; ауаның СО2 –мен ластануын жедел әдіс тәсілімен анықтау	3	Негізгі 2,3,5,6 Әдістемелік нұсқау
№ 4. Тақырыбы: Ғимараттың табиғи және жасанды жарықтауына, инсоляциялық (сәулелену) режиміне гигиеналық баға беру. Сабақтың мақсаты: Ғимараттарды әртүрлі функционалдық мәндер бойынша табиғи және жасанды жарықтандыруды қадағалау және бағалауды үйрену. Сабақтың мазмұны : ғимараттарды табиғи жарықтандыру көрсеткіштерін анықтау және баға беру; а – жарықтық коэффициент; б – светтің саңылау көзі мен түсу бұрышы есептеу тәсілімен жасанды жарықтандыруға баға беру ;	3	Негізгі 2,3,5,6 Әдістемелік нұсқау
№ 5. Тақырыбы: Жұмыскерлердің еңбектерін қорғау мен профилактикалық шаралар жүйесі . Өндірістік желдетуге баға беру. Сабақтың мақсаты : Адамдар мен еңбек қорғау бағытталған шараларды жүйелендіру ; өнеркәсіптік желдету түрлерін үйрену ; нақты өндірістік жағдайда олардың қайсысын қолдануды білу. Сабақтың мазмұны: өндірістік саладағы зиянды еңбек жағдайындағы алдын алу шаралары көрсетілген үлгідегі есептерді шешу; нақты өндірістік жағдайда желдету жүйесін таңдаудың үлгідегі есептерін шешу; сорып желдету жүйесінің өнімділігін анықтайтын үлгідегі есептерді шешу; ғимараттағы ауаалмасу ықшамдылығын анықтайтын үлгідегі есептерді шешу.	3	Негізгі 2,3,5,6,7 Әдістемелік нұсқау
Студенттің оқытушы жетекшілігімен орындайтын өздік жұмысы
Бөлмедегі табиғи жарық мөлшерін анықтау туралы теориялық материалды қарастырып келу; Лабораториялық жұмысты орындау әдістемесін меңгеру.	2	Негізгі 1-6, Қосымша 1-3
Бөлмедегі жасанды жарық мөлшерін анықтау туралы теориялық материалды қарастырып келу; жұмысты орындау әдістемесін меңгеру.	2	Негізгі 1-6, Қосымша 1-3
1	2	3
Динамометрия. Бұлшық ет физиологиясы туралы теориялық материалды дайындау; Лабораториялық жұмысты орындау әдістемесін меңгеру	2	Негізгі 1-6, Қосымша 1-3
ЖДНҚ, оның негізінде жатқан нерв процестері, түрлері туралы теориялық материалдарды қарастыру;	2	Негізгі 1-6, Қосымша 1-3
Шаң сынамасын алу әдістері Лабораториялық жұмысты орындау әдістемесін меңгеру	2	Негізгі 1-6, Қосымша 1-3
Шудың деңгейін өлшеу әдістері Лабораториялық жұмысты орындау әдістемесін меңгеру	2	Негізгі 1-6, Қосымша 1-3
Дірілдің деңгейін өлшеу әдістері Лабораториялық жұмысты орындау әдістемесін меңгеру	2	Негізгі 1-6, Қосымша 1-3
Негізгі алмасуды анықтау	2	Қосымша 1-3
Ауа ылғалдылығын өлшеу, әдіс реті Тақырып бойынша теориялық материалды қарастыру	2	Негізгі 1-6, Қосымша 1-3
Атмосфера ауасының , тұрғын және өндірістік ғимараттардың ауасының ластануына баға беру. ауа құрамындағы СО2 анықтау	2	Негізгі 1-6, Қосымша 1-3
Танымдық видиофильмдер көрсету, талдау.	5
Студентердің өзіндік жұмыстары шегінде берілген тақырыптар бойынша мультимедиялық презентацияны жасау	6
Студентердің өзіндік жұмыстары шегіндегі жұмыстарды қорғау	6
Рейтинг (бақылау жұмысы)	2

2.2 Өздік жұмыс тапсырмалары (СӨЖ)

Тақырып	Тапсырманың мазмұны және мақсаты	Ұсынылатын әдебиеттер	Бақылау түрі	Тапсыру уақыты
1	2	3	4	5
Өнеркәсіп орындарындағы санитарлық тәртіп пен еңбек гигиенасының нормасы.	Тақырып бойынша түсініктер аппаратын құрап, оны талаптарға сай ресімдеу: -түсініктер аппаратын жіктеудің қасиеттері көрсетіледі	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	1 рейтинг шегінде
Өндірісте қолайлы мете орологиялық жағдай қамта масыз ету.	- жаңа түсініктер алфавит бойынша тіркеледі; -түсініктер аппаратын жіктеудің қасиеттері көрсетіледі	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	1 рейти нг шегінде
1	2	3	4	5
Өндірісте заттардың зияндылығы мен улануды ескерту.	Негізгі өндірістік улар, олардың әсері алдын алу шаралары	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	1 рейтинг шегінде
Электромагниттік сәуле лердің адам ағзасына әсері. Санитарлық нормалары	Электромагниттік сәулелер анықтамасы, әсері алдын алу шаралары	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	1 рейти нг шегінде
Өндірістегі иондану сәуле лері , сақтану шаралары	Иондаушы сәулелер, жұмысшыларға әсері, пайдасы, зияны	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	1 рейтинг шегінде
Өндірістік ғимараттарды жасанды және табиғи жарықтандыру	Жарықтың түрлері анықтамасы, Санитарлық нормалары, есептеу әдістері.	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	1 рейти нг шегінде
Өндірістік вибрация. Санитарлық нормалары	Вибрация, түрлері. Санитарлық нормалары , қорғану әдістері және алдын алу шаралары	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	2 рейтинг шегінде
Өндірістік шу . Қорғау құралдары мен тәсілдері ,	Шу туралы түсінік . Қорғау құралдары мен тәсілдері , санитарлық нормалары.	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	2 рейти нг шегінде
Өндірістегі ультрадыбыс пен инфрадыбыс .	Ультрадыбыс пен инфрадыбыс . Санитарлық нормалары мен сақтану шаралары.	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	мультимедиялық презен-тация	2 рейтинг шегінде
Өндірістік шаң,оның зияндылығы	Негізгі түсініктер, анықтамалар - жаңа түсініктер алфавит бойынша тіркеледі	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	2 рейтинг шегінде
Өндірісте шаң әсерінен пайда болатын кәсіби аурулар	Негізгі түсініктер, анықтамалар - жаңа түсініктер алфавит бойынша тіркеледі;	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	мультимедиялық презен-тация	2 рейтинг шегінде
Жоғары атмосфералық қысымдарда жұмыс істеу	Негізгі түсініктер, анықтамалар - жаңа түсініктер алфавит бойынша тіркеледі;	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	2 рейтинг шегінде
1	2	3	4	5
Өндірістегі ультракүлгін сәулелер , санитарлық нормалары.	Өндірістегі ультракүлгін сәулелер , сақтану шаралары , санитарлық нормалары.	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	мультимедиялық презен-тация	2 рейтинг шегінде
Өндірістегі лазерлі сәулелер , сақтану шаралары , санитарлық нормалары.	Өндірістегі лазерлі сәулелер , сақтану шаралары , санитарлық нормалары.	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	2 рейтинг шегінде
Төменгі атмосфералық қысымдарда жұмыс істеу	Негізгі түсініктер, анықтамалар - жаңа түсініктер алфавит бойынша тіркеледі;	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	мультимедиялық презен-тация	2 рейтинг шегінде
Ғимараттардың өндірістік желдету , сәйкестендіру және жылыту	Негізгі түсініктер, анықтамалар - жаңа түсініктер алфавит бойынша тіркеледі;	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	2 рейтинг шегінде
Қалдық суларды тазарту жолдары	Негізгі түсініктер, анықтамалар	Негізгі 1-8; Қосымша 1-5	ауызша сұрау	2 рейтинг шегінде

4. 
   Пән тапсырмаларының орындалу және тапсыру кестесі*
   

2. 
   ҰСЫНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
   

1. 
   Негізгі әдебиеттер
   

1. Андреева – Галанина Е.Ц.,Буркова Л.Я. Гигиена труда и промышленная санитария – Л., « Медицина», 1986 – 261 с.

2. Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда.-М.: Медицина, 1988.-576с.

3. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А., Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда: Учебно-методическое пособие.-Караганда, САНАТ-Полиграфия, 2008г.-562с.

4. Гурова А.И., Горлова О.Е. Практикум по гигиене. М., университет дружбы народов , 1991 – 168 с.

5. Каспаров А.А, Гигиена труда и производственная санитария – М ., «Медицина» ; 1981-368 с.

6. Луковников А.В., Шкрабах В.С. Охрана труда , раздел « Основы производственной санитарии». М., «Агропромиздат », 1991 – 47 – 79 с.

7. Пчелинцев В.А., Коптев Д.В., Орлова Г.Г. Охрана труда в строительстве. Раздел II «Производственная санитария и гигиена труда ». М., «Высшая школа », 1991-29-100 с.

8. Санитарное законодательство Республики Казахстан. Санитарные правила и нормы по гигиене труда в промышленности , в 3-х частях / под ред. Козловского В.А./. Омск ,ИПК « ОМИИ» , 1995 Г.

9. Трушкина Л.Ю., Грушкин А.Г., Демьянова Л.М. Гигиена и экология человека . Ростов –на-Дону «Феникс» , 2003 г.

2. 
   Қосымша әдебиеттер
   

1. Навроцкий В.К. Гигиена труда. М., « Медицина », 1974-439 с.

2. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда / Под ред. Проф. Шефченко А.М./. Киев , 1986 -336 с.

3. Методы оценки производственной среды промышленных предприятий./ Под ред. Н.Ф.Измерова ,Ю.Г. Широкова /. М., « Медицина », 1980-208 с.

4. Гигиена. /Под ред. Акад. РАМН Г.И. Румянцева/. М ., ГЕОТАР – «Медицина» - 2001 -608 с.

5. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Труд как неотъемлемая часть существования человека и его положительное и отрицательное влияние на здоровье человека ./ кн. Гигиена и основы экологии человека. / .М., «Академия», 2004 -311-395 с.

6. 
   Рохлов В.С. Практикум по анатомии и физиологии феловека. – М.: 1999.
   

4 БІЛІМДІ БАҒАЛАУ

• 
  Сабақ кестесіндегі дәрістік және тәжірибелік сабақтарға қатысу міндетті;
  
• 
  студенттердің қатысылуы сабақтың басында тексеріледі. Кешіккен жағдайда студент тыныш дәрісханаға кіріп, жұмысқа кірісуі қажет, ал үзілісте оқытушыға кешігу себебін түсіндіру қажет;
  
• 
  сабаққа екі рет кешігу бір рет сабақтан қалғанмен тең;
  
• 
  балмен есептелетін жұмыстарды бекітілген мерзімде тапсыру қажет. Жұмыс уақтылы тапсырылмаса қойылатын балл төмендейді. Барлық тапсырманы тапсырмаған студенттер емтиханға кіргізілмейді;
  
• 
  қанағаттанарлық деген баға алған студентке аралық бақылауды қайталап өтуге рұқсат берілмейді;
  
• 
  орташа рейтингі Р_орт = (Р₁ + Р₂)/2 50% кем болса, студенттер емтиханға енгізілмейді;
  
• 
  сабақ барысында ұялы телефондар сөндірулі болу керек;
  
• 
  студент сабаққа іскерлік киімімен келу қажет.
  

Ағымдағы бақылау апта сайын өткізіледі және оның ішіне дәрістерге қатысуды, тәжірибелік сабақтар мен өздік жұмыстарды орындау кіреді.

Білімді ағымдағы бақылау тест түрінде семестрдің 7 және 15 апталарында өткізіледі. Рейтинг келесі бақылау түрлерінен жиналады*:

Аттестациялау кезеңі	Бақылау түрі, меншікті салмақ, %
	Қатысу	Конспекті дәрістер	Ауызша сұрау	Коллоквиум	тестілеу	баяндама	Эссе	Ағымдағы тестілеу	Барлығы
Рейтинг 1	5	5	10	10	15	5	-	50	100
Рейтинг 2	5	5	10	-	15	5	10	50	100

*Ескерту: Ағымдағы бақылаудың меншікті салмағы және түрі оқылатын пәннің өзгешелігіне байланысты оқытушы зерттеп дайындайды.

Пәннен студент білімінің қорытынды бағасын құрайтындар:

- 40% қорытындысы, емтиханнан алынған баға;

- 60% қорытындысы ағымдағы үлгерім.

Э – емтихандағы бағаның сандық эквиваленті.