Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
жүктеу/скачать 1,55 Mb. Pdf көрінісі
|
treatise12053
| 1820-1823 жылдардағы буржуазиялық революция. Испанияда 1820
жылғы революциялық күштердің жеңісі португалдық əскерилерді де шешуші қимылға итермеледі. 24 тамызда 1820 жылы Порту гарнизонында көтеріліс бастады. Көтерілістің басшылары-полковник Сепулвед пен Кабрейр конституция жасауды талап етті. Қыркүйек айының басында көтеріліс Португалияның солтүстігіндегі қалаларға жайылды. 15 қыркүйекте революция Лисабонда жеңіске жетті. Уақытша үкімет кортес шақыруды шешті. 1821 жылы қаңтарында жиналған құрылтайшы кортестер бірқатар буржуазиялық қайта құруларды жүзеге асырды. Атап айтсақ, феодалдық міндеттілікті, ішкі кедендік салықты, инквизицияны жойып, баспа сөзбостандығын жариялады. Англиямен сауда келісімі бұзылып, ал армиядан ағылшындар қуылды. 1822 жылдың қыркүйегінде кортестер конституция жобасын дайындап болды. 1822 жылы Конституция Португалияны конституциялық монархия деп жариялады. Заң шығарушы билігі бірпалаталы кортеске, атқарушы билік корольдің қолында қалды. Конституция сайлаушыларға мүліктік цензы қоймады, сайлау құқынан жұмысы жоқ адамдар мен құлдар айырылды. 1821-1822 жылдары кортеске түскен көптеген шаруалар петицияларына қарамастан, елде жер иеленудегі міндеттіліктер өзгертілмеді. 1823 жылы феодалдық аристократия мен дін басылары Испанияға француз интервенциясының басталуын қолдана отырып, шабуылға кірісті. 1823 жылдың мамырында армияда контрреволюциялық толқу басталды, ол либералдар билігін толығымен жойды. Революцияның жетістіктерінің барлығы жойылды. Мигелистік соғыстар жəне 1836 жылғы революция. 1820-1823 жылдары португалдық революцияның жеңілуі нəтижесінде реакцияшыл күштердің жеңісі мықты болмады. 20-жылдардың ортасына қарай либералдар мен феодалдық реакция арасындағы күрес қайтадан династиялық шиеленіс формасын ала отырып жандана түсті. 1826 жылы король Жоан VІ қайтыс болды, енді португал тағы үшін күрес Жоан VІ-ның кіші ұлы Мигелдің атымен мигелистік соғыс деп аталды. Мигелдің маңына феодалдық жəне дін басылары топтасты. Ірі буржуазия мен либералды дворяндар мигелистерді билікке жібермеуге тырысты, олар бразилиялық император Педру І-нің кішкентай қызы Марияны отырғызбақшы болды. Оның жақтаушыларының ұраны француздық “1814 жылғы Хартия”үлгісінде жасалған “1826 Конституциялық хартия” болды. Конституциялық хартия 1822 жылғы Конституцияға қарағанда өте орынды болды. Онда; екі палаталы парламент құруды, жоғары палатаны король тағайындады, ал төменгі палата сайланатын, сайлау құқы жоғары мүліктік цензымен шектелді. 1834 жылы мигелистік соғыстар 149 либералдардың жеңісімен аяқталды, феодалдық реакция талқандалды. Билік либералды дворяндар мен ірі буржуазияның қолына өтті. Либералдар 1826 жылы Конституциялық хартияны жүзеге асырды. Үкімет соттық жəне салықтық реформалар жүргізді, кəсіпкерлік қызметке еркіндік берді. 500-ден астам монастрьлар жабылды, олардың мүліктері конфискеленді, сатылды. Бұл буржуазиялық жер иеленушіліктің өсуіне жəне буржуазия мен либералды дворяндардың мүдделерінің бірігуіне əкелді. Бірақта бұл Конституциялық хартия халықтың көп бөлігін саяси құқықтарынан айырды, ал бұл ұсақ буржуазия мен төменгі қала халқының наразылығын тудырмай қоймады. 1836 жылы қыркүйекте Лиссабон гарнизоны көтеріліске шықты. Бұқара халықтың қолдауымен революция жеңіске жетті. Сентябристер 1822 жылы Конституцияны қайтадан қалпына келтірді. Сентябристердің басшысы ірі саяси қызметкер М. Пассуш болды. 30-жылдардың аяғына қарай революциялық өрлеу өзінің дамуында тоқтап тұрды, олар ірі жер иеленушілердің құқына қол сұғуға бата алмады. 1838 жылы жаңа конституция жасалды, онда сайлау құқы шектелді. Сентябристердің беделінің түскендігін ескі тəртіпті жақтаушылар пайдалана отырып, 1842 жылы мемлекеттік төңкеріс жасап, Конституциялық хартияны қалпына келтірді. 40-жылдары сентябристер мен хартияны жақтаушылар арасында күрес басталды. Бірақ португалдық шаруалардың 1846 жылы салықтық езгіге қарсы көтерілісі жəне 1848 жылы еуропалық революциялар екіжақты келісімге келуге итермеледі. 50-жылдардың басында екі жақ бітімге келді. 1852 жылы хартияға сайлау құқын кеңейткен “қосымша акт” қабылдады. Үкімет феодализмнің бірқатар қалдықтарын жойды, Португалияда майораттар өзгертілді. 50-60-жылдары Португалияда мануфактуралық өндіріс кеңейтілді. Тоқыма өнеркəсібінде алғашқы машиналар пайда болды, бу двигательдерінің саны өсті. 50-жылдардың ортасында теміржол құрылысы басталды. Бірақта ішкі нарықтың саяздығынан жəне ауыл шаруашылығындағы феодалдық қалдықтардың сақталуынан өнеркəсіп төңкерісінің дамуын тежеді. Тақырып бойынша бақылау сұрақтары: 1. Карл ІІ патшалық құрған кездердегі елдің саяси жағдайы? 2. Кортестердің шараларының негізгі бағыттары 3. О’Доннель басшылығымен ұйымдастырылған топ? 4. Помбала реформасы мəні? 5. Мигелистік соғыстардың себебі? Өзіндік жұмыс тақырыбы: 1. Кадистегі эскадра көтерілісін жан-жақты қарастыру. жүктеу/скачать 1,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|