(1) сәйкестендіру - теңдік типіндегі қатынастармен байланысты
объектілерді арнайы классқа біріктіру арқылы ұғым қалыптастыру
(объектілердің кейбір жеке қасиеттерінен абстракциялау):
(2) оқшаулау - объектілермен тығыз байланысты қасиеттер мен
қатынастарды бөлектеу және оларды белгілі бір атаулармен белгілеу, бұл
абстракцияларға тәуелсіз объектілер мәртебесін береді («сенімділік»,
«өндірілу қабілеті»). Осы екі абстракцияның айырмашылығы мынада:
бірінші жағдайда объектінің қасиеттер кешені оқшауланған, ал екіншісінде
оның жалғыз қасиеті:
(3)
конструктивизация
-
нақты
объектілер
шекараларының
белгісіздігінен алшақтау (біз үздіксіз қозғалысты тоқтатамыз және т.б.);
(4) нақты шексіздік - шексіз жиынтықты қалыптастыру процесінің
толық еместігінен (және толық еместігінен), оны барлық элементтердің
толық тізімімен көрсету мүмкін еместігінен абстракция (мұндай жиынтық
бар деп саналады);
(5) потенциалды орындылық - уақыт пен кеңістіктегі өмір
шектеулеріне байланысты адам шындығының нақты шекарасынан ауытқу
(шексіздік қазірдің өзінде мүмкін болып көрінеді).
Абстракцияның нәтижесі көбінесе белгілі бір зерттеу әдісі, сонымен
қатар анағұрлым күрделі экспериментальды әдістер элементі - талдау және
модельдеу қызметін атқарады.
Талдау
- бұл зерттеу объектілерін олардың құрамдас бөліктеріне
(объектінің табиғи элементтері немесе оның қасиеттері мен байланыстары)
бөлшектеуге мүмкіндік беретін таным әдісі.
Синтез
, керісінше, заттың жекелеген бөліктерін немесе жақтарын
біртұтас тұтастыққа қосуға мүмкіндік береді.
Талдау мен синтез өзара байланысты, олар қарама-қайшылықтардың
бірлігін білдіреді.
Талдау (және синтез) бұл:
(1) тікелей, немесе эмпирикалық - объектінің жекелеген бөліктерін
бөлектеу, оның қасиеттерін, қарапайым өлшемдерін және т.с.с. табу үшін
қолданылады;
(2)
қайтымды,
немесе
элементарлы
теориялық
-
әртүрлі
құбылыстардың себеп-салдарлық байланысы немесе қандай да бір
заңдылықтың әрекеті туралы кейбір теориялық ойларға негізделген.
Сонымен бірге елеулі болып көрінетін құбылыстарды бөліп, біріктіреді, ал
екінші реттіктерге назар аудармайды;
(3) құрылымдық-генетикалық - объектінің барлық басқа жақтарына
шешуші әсер ететін осындай элементтерді күрделі құбылыста оқшаулауды
талап етеді.
Достарыңызбен бөлісу: