Функциональная грамотность важнейшее условие повышения качества образования



Pdf көрінісі
бет53/271
Дата20.05.2022
өлшемі12,08 Mb.
#144190
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   271
Әдебиеттер:
1. Қ.Қ.Өмірбекова., С.Ж.Өмірбекова. «Сөйлеу тілін тексеру» Алматы, 2020ж. 
2. Ж.Д.Адамбаев «Оқушылардың сөйлеу тілін дамыту» 2000ж. 
3. ҚР «Кемтар балаларды әлеуметтік жіне медициналық – педпгогикалық түзету арқылы қолдау 
туралы заңы» 2002ж, 7-11б. 
4. Оразбаева Ф. «Тілдік қатынас теориясы мен әдістемесі» Алматы, 2000ж. 
5. 12 жылдық мектеп оқушыларының қазақ тілінен функционалдық сауаттылығын қалыптастыру 
әдістемесі. Әдістемелік құрал. – Астана: Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, 2013. 
Амерхан Саулегуль 
«№4 ЖББМ»КММ, Теміртау қаласы 
 
ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚУ БАРЫСЫНДА БЖБ, ТЖБ ТАПСЫРМАЛАРЫН АЛУ 
Енгізілген өзін-өзі оқшаулау режимі өмірдің көптеген негізгі салаларын қашықтан өткізу 
форматына көшіруді талап етті. Бұл трансформацияға алғашқылардың бірі болып оқу орындары 
кірді, өйткені оқушылар мен қызметкерлердің саны денсаулық үшін қауіпсіз, әрі қарай өзара 
әрекеттесуді күндізгі форматта жүзеге асыруға мүмкіндік бермеді. Үздіксіз оқытуды қамтамасыз 
ететін бұл жағдайдың айқын жолы қашықтықтан білім беру технологияларын енгізу болды. 
Біздің зерттеуіміздің өзектілігі қазіргі жағдаймен қамтамасыз етіледі, онда пандемиядан 
туындаған оқыту форматы көптеген пайдаланушылар үшін жаңа, ерекше болып табылады және ол 
бірқатар талаптарға сай болуы керек. Атап айтқанда, қысқа мерзімде қолжетімді және тиімді 
нысанда білім алушылардың оқытушылармен өзара іс-қимылын орнату, бұл ретте аз шығынды 
және ең аз дағдылары бар пайдаланушылардың игеруде қолжетімді болуы. 
Ең алдымен, қашықтықтан білім беру технологиялары қашықтықтан оқыту формасы 
ұғымымен бірдей емес екенін түсіндіру қажет. Сонымен, қашықтықтан оқыту күндізгі, сырттай 
немесе аралас оқу формаларының бірі болып табылады. Ал қашықтықтан білім беру 
технологияларын қолдану мұндай технологияларды оқытудың кез келген форматында, яғни 
қашықтықтан оқыту нысанында да, күндізгі оқыту кезінде де, желілік сервистер немесе жүйелер 
арқылы байланысып пайдалануды білдіреді. 
Білім алушылармен өзара іс-қимыл жасаудың негізгі мәселесі білімге ағымдағы, аралық 
және қорытынды бақылау жүргізу болды. 
Батыс елдерінде білім беру мекемесінің рейтингі тестілік бақылаудың даму деңгейіне 
тікелей байланысты. Бұдан тест оқушылардың жетістіктерін бағалаудың валидті, стандартталған 
құралы болып табылады. 
Зерттеу объектісі ретінде білім алушылардың білімін бақылау тәсілі болып табылатын тест 
таңдалды.
Зерттеу пәні-оқытуда қашықтықтан білім беру технологияларын (Microsoft Teams және 
Moodle) қолдану. 
Зерттеу барысында бақылау, өлшеу, салыстыру, сұрау, ақыл-ойды модельдеу сияқты 
ғылыми танымның жалпы әдістері қолданылды. 
Негізгі міндет-қашықтықтан білім беру технологияларын оқу процесінде, атап айтқанда 
тестілеу арқылы оқытудың әртүрлі кезеңдерінде бақылау жүргізу кезінде қол жетімді және тиімді 
пайдалану мүмкіндігін зерттеу. 
Қашықтықтан оқыту сапасын қашықтықтан оқыту технологияларын қолдана отырып жүзеге 
асырылатын білім беру процесінің сапасы деп санауға болады. Бақылау сыртқы және ішкі 
(оқушылардың өзін-өзі бақылауы) кері байланысты қамтамасыз етуге арналған. Сапаны бақылау 
ақпарат алуға бағытталған, мұғалім оқу процесі барысында қажетті түзетулер енгізетіндігін 
талдауға бағытталған. Бұл мазмұнның өзгеруіне, педагогикалық қызметтің формалары мен 
әдістерін таңдау тәсілдерін қайта қарауға немесе бүкіл жұмыс жүйесін түбегейлі қайта құруға 
қатысты болуы мүмкін. Сапаны бақылау әр түрлі типтер мен формаларда болуы мүмкін, сонымен 
қатар әр түрлі әдістерді қолдану арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Білім беру қызметінің сапасын 


113 
бақылау әдістері білім беру процесі туралы жүйелі, толық, нақты және жедел ақпарат алуды 
қамтамасыз етуі керек. 
Танымдық іс-әрекеттің білімі мен әдістерін игеру, әр түрлі проблемалық жағдайларда алған 
білімдерін қолдана білу, игеру мониторингінің жүйесі жүйелі, оперативті кері байланыс негізінде 
құрылуы керек (материал мәтінінде де, материалда да енгізілген) оқытушы-тәрбиешімен жедел 
байланыс мүмкіндігі) және бақылаудың кешіктірілуі (мысалы, тестілеу кезінде). Қашықтықтан 
оқытуда мұғалім жүзеге асыратын сыртқы бақылау актілері келесілерге бөлінеді: 
-
мұғалім көмегімен оқушылардың кез-келген тапсырманы орындағанын анықтайды; 
-
бағалаушылар, олардың көмегімен мұғалімоқушылардың кез-келген білімді, білікті және 
шеберлікті, біліктілікті қалай игергендігін анықтайды; 
-
қорытынды аттестаттау, білім, білік және дағдылардың, дағдылардың мемлекеттік білім беру 
стандартының талаптарына сәйкестігін тексеру. 
Алдын ала бақылау оқушылардың оқылатын пәннің барлық бөлімдері бойынша білімдерін, 
қабілеттері мен дағдыларын, құзыреттіліктерін анықтауға бағытталған. Кіру тестілеуінің 
нәтижелері мұғалімге бірлескен жұмысты жоспарлауға, білімдегі олқылықтарды диагностикалауға, 
қай тақырыптарға көбірек уақыт бөлу керектігін анықтауға мүмкіндік береді, яғни тыңдаушының 
жеке білім беру траекториясын қалыптастыру. 
Ағымдық бақылау күнделікті жұмыста материалдың сіңуін тексеру мақсатында жүзеге 
асырылады. Үлгерімнің ағымдағы бақылауы өзін-өзі бақылау әдісімен және оқушыны тестілеу және 
нәтижелерін бекіту арқылы, сондай-ақ мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынас процесінде 
жүзеге асырылады. 
Бақылаудың бұл түрі әдетте курстық тақырыптарды немесе модульдерді аяқтаумен 
байланысты. Мұндай бақылау міндетті түрде жаңа тақырыпқа, модульге, оқу іс-әрекетінің жаңа 
түріне көшу алдында болуы керек. Мұғалім өзінің болашақ жұмысында оның нәтижелерін ескеруі 
керек. Қашықтықтан оқытудағы ағымдық бақылаудың маңызды дидактикалық мәні бар, өйткені бұл 
оқыту нәтижелерін барабар бағалауға және білімдегі қателіктер мен олқылықтарды уақытында 
түзетуге мүмкіндік береді. 
Қорытынды бақылау курстың соңында жүзеге асырылады. Оның міндеті - оқушының 
дайындық деңгейінің жетістігін анықтау және университетке түсу емтихандарын тапсыру 
болашағын бағалау. Оқу іс-әрекетінің сапасын бақылаудың педагогикалық әдістері деп біз мұғалім 
мен оқушылардың іс-әрекет тәсілдерін түсінеміз, оның көмегімен оқу-танымдық іс-әрекеттің 
тиімділігі анықталады, оқу материалын игеру деңгейі ашылады. 
Тестілеу. Тестілеуді қолданудың басты артықшылықтарының бірі - нәтижелерді өңдеуді 
автоматтандыру мүмкіндігі және оқушы пен оқу материалы арасындағы дерлік кері байланыс. 
Сонымен қатар, тестілік бақылауға ұйымдастырушылық және тәрбиелік компоненттер кіреді, 
өйткені қашықтықтан оқытудың едәуір бөлігі тестілік тапсырмаларды орындауға негізделген, ал 
тәртіп пен бұл жұмысқа жауапкершілікпен қарау болмаған жағдайда оқытудың мәні жоғалады. 
Демек, қашықтықтан оқыту жүйесінде оқу тестілеуіне баса назар аудару керек, бұл оқу процесі мен 
оқытуды бақылаудың тығыз интеграциясын білдіреді. 
"Тест" термині барлық пәндер үшін тең жағдайда қойылған сұрақтарға жауап таңдауды көздейтін 
тапсырмалардың стандартталған жүйесін білдіреді: сұрақтар саны және орындауға бөлінген уақыт. 
Тестілеудің бақылау нысаны ретіндегі артықшылығы осы форманың басқаларға қарағанда 
бірқатар артықшылықтарына байланысты. Атап айтқанда, тақырыптардың кең ауқымы және білім 
алушылардың көп санын бір мезгілде диагностикалау мүмкіндігі, бағалаудың нақты шкаласының 
болуы, объективтіліктің жоғары дәрежесі, нәтижелерді жылдам өңдеу, көрсету және түсіндіру 
мүмкіндігі. Процестерді автоматтандыру кезінде тест оқушылардың білімін бақылау үшін де, қате 
жауаптарды пысықтау арқылы өзін-өзі бақылау үшін де қолданыла алады. Әрине, тестілеуді 
пайдаланушылар оны қашықтағы технологияларды пайдалану кезінде бақылау түрі ретінде 
қолданудан қорқуы мүмкін, өйткені ол тесттен және оның кемшіліктерінен құр алақан емес. 
Бірінші кезекте, тесттің білім алушының толық білімін көрсету қабілеті күмән тудырады. 
Бұл қорқыныш тест тапсырмаларының сапасын тексеру қажеттілігін көрсетеді. Бұл жағдайда, ең 
алдымен, тест жасаушының тестілік сауаттылығы туралы айту керек. Тест тапсырмаларын жазудың 
талаптары мен принциптеріне құзыретті көзқараспен, жауапкершілікпен қарау және ұстану кезінде 
ұсынылатын тест материалының сапасы білімді бақылау құралдарына қойылатын талаптарға сәйкес 
жоғары деңгейде болуы мүмкін. 


114 
Сонымен қатар, берілген жауаптарды білу деңгейі күмән тудырады. Осы мағынада дұрыс 
жауаптарды болжаудың жоғары ықтималдығы туралы айтуға болады, бұл өзінің мәні бойынша 
алынған білімді көрсету емес. Объективті түрде мұндай ықтималдық бар, бірақ оның мүмкіндігі бір 
дұрыс жауаппен бірнеше таңдау үшін жабық тапсырмалары бар тестілерді кеңінен қолдануға 
байланысты. Сонымен бірге, жауап нұсқаларының саны білімді басшылыққа алмай, кездейсоқ 
түрде дұрысын таңдау мүмкіндігін едәуір төмендететінін ескеру қажет. Сонымен, екі жауап 
нұсқасымен дұрысын табу мүмкіндігі 1-ден 2-ге дейін, бесеуі 1-ден 5-ке дейін, ал қажет болған 
жағдайда ұсынылған сегіз нұсқадан екі дұрыс жауапты таңдау 1-ден 28-ге дейін азайтады. 
Тестілеудің тиімділігін арттыру үшін жартылай жабық және ашық тест формаларына 
артықшылық беру керек. 
Мысалы, бес жұп нұсқаны салыстыруға арналған жартылай жабық тест тапсырмасы білімді 
жүйелеу, тапсырманы жеткілікті ықшам түрде ұсыну және болжау ықтималдығын 1-ден 120-ға 
дейін төмендету арқылы тексерілетін материалдың қамтылуын едәуір арттырады. 
Бірізділікті құруға арналған жартылай ашық тапсырма сонымен қатар зерттелген білім ауқымын 
тұжырымдамаларды меңгеруден, мысалы, тарихты немесе даму заңдылықтарын білуге дейін 
кеңейтеді. 
Ашық түрде ұсынылған тест тапсырмаларында жауап нұсқалары мүлдем ұсынылмаған, 
сондықтан болжау ықтималдығы нөлге ұмтылады. 
Жабық типтегі тест тапсырмаларын жаппай қолданудың артықшылығы жартылай жабық 
немесе ашық тапсырмаларға берілген жауаптарды өңдеуге арналған жеке бағдарламалық 
алгоритмдердің жоқтығымен түсіндірілуі мүмкін. Мұндай алгоритмдерді әзірлеу өте ауыр және 
қарапайым қолданушыға мүмкін емес, бұл өз кезегінде ұқсас Алгоритмдер жүйеге енгізілген 
Moodle сияқты үшінші тарап ресурстарын пайдалану қажеттілігіне деген сенімді күшейтеді. 
Бақылау және анонимді сауалнама барысында біркелкі ұсынылған тапсырмалар шаршауды 
жоғарылататыны және назардың шоғырлануын төмендететіні анықталды. Бұл жағдайда сыртқы 
ынталандырушы фактор тестілеу уақытын шектеудің болуы болып табылады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   271




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет