u саты шамасына жоғырылатады. Сынаманың қарама қарсы жағында кеуектілік сұйықтағы қысым u’ өлшеуі жүргізіледі.
және u шамалары u’ - u айырмасы
u шамасынан 5% азаймағанша тұрақты күйде сақталады. Егер сынаманың қарама қарсы жағындағы кеуектілік қысым шамасын өлшеу мүмкін болмаса, онда СП 50–101 бойынша, жүктемені ұстап тұру уақыты қарсы қысым жүйесіндегі сұйықтың деңгейінің тұрақтануымен (немесе топырақ сынамасында сұйықтың ағыны болмауымен) анықталынады. Аспап камерасындағы толық және кеуектілік қысымдарды сатылы түрде жоғарылату рәсімі, кеуектілік қысым шамасы табиғи күйде жату жағдайларындағы u0 шамасына жеткенге дейін жүргізіледі. Осы рәсімдегі сатылар шамасы
u =
50 кПа аспауға тиісті. Осымен, қайта жүктеу кезеңі тәмәм деп саналады.
А.2.4 Егер толық кернеулердің
1
3 мәндері
’3,0 мәндеріне жеткеннен кейін, сынамада кеуектілік қысым 0<u0 пайда болса және ақырғы сатыдағы B өлшемінің мәні >0,3, онда орташа толық кернеулердің
(
1=
3)сатылы жоғарылатылуы, кеуектілік қысымның міндетті өлшенуімен, жабық жүйе жағдайларында жалғастырылады. Толық кернеулердің
1 =
3 жоғарылатылуы келесі: а) сынамалардағы тиімді кернеулер
’1=
’3= (
3 - u) негіздегі тиімді көлденең кернеулерге
’3,0 тең және бұл жағдайдағы кеуектілік қысым u есептік мәнінен u0 аспайтын; б) кеуектілік қысым u есептік мәніне u0 жеткен уақытта (бұл кезде тиімді кернеулер
’1 =
’3,
’3,0 есептік мәнінен асады).
Сатылар шамасы
1 =
3 50 кПа аспайды (қатты күйдегі топырақтар үшін сатылар шамасы 100-200 кПа дейін өсірілуі мүмкін ), әр сатыдағы кернеулердің өсімшесін ұстау уақыты 15 мин кем болмауға тиісті жағдайлар орындалмағанша жүреді.
А.2.5 Егер А.2.4 бойынша амалдар нәтижесінде
’1 =
’3,
’3,0 болса, u<u0 , онда қарсы қысым жүйесінде u0 қысымы туғызылады да, су сығылу жолы ашылады, қайта жүктеу А.2.3 жазылғандай, қайта жүктеу кезеңі аяқталғанша, қарсы қысым әдісі бойынша орындалады (
’1 =
’3,
’3,0 ; u = u0;
’1 =
’3,
’3,0 + u0 ).
Егер А.2.4 бойынша жағдайлар кезінде u = u0,
’1 =
’3<
’3,0 болса, онда қарсы қысым жүйесінде u0 қысымы туғызылады да, су сығылу жолы ашылады. Толық кернеулердің ;
1 =
3,
’3,0 + u0 мәндеріне дейін жоғарылатылуы жүргізіледі. Сатылар шамасы
1 =
3 50 кПа аспайды. Әр сатыдағы қысымды ұстап тұру уақыты сынамадағы деформацияның тұрақтануы бойынша анықталынады (қарсы қысым жүйесіндегі сұйықтық деңгейінің (ағынның) тұрақтануы бойынша бақылануы мүмкін).
А.2.6 Тоңазытылған топырақтардың сынақталу кезінде, тиімді кернеулер мен кеуектілік қысым бойынша қайта жүктеу үрдісі, температураның берілген мәніндегі жылулық күйдің тұрақтандырылуымен қоса жүргізіледі.
Су сығыла алмайтын нығая сығылу сынақтары
А.3 Су сығыла алмайтын нығая сығылу сынақтары келесі мәндерді анықтау үшін жүргізіледі:
тиімді ішкі үйкеліс бұрышын
’;
тиімді ілініс күшін c' ;
нығая сығылудың сүзілу еселігін cv ; бастапқы кеуектілік қысым еселігін Ku .
Барлық сынақталатын топырақтар үшін, олардың физикалық сипаттамалары мен түйіршіктік құрамы анықталынады.
А.4 Нығая сығылу, қайта жүктеу кезеңінде анықталған тұрақты қарсы қысым кезінде жүргізіледі. Нығая сығылу қысымдарына (камерадағы және қарсы қысымдар айырымы), нығая сығылу аяқталған кездегі
’3 қысым мәндерінің бір бірінен айырмашылығы, сынама алынған нүктедегі
’3,0 қысым шамасының 40-50% тең, бірақ оңай иленгіш және аққыш саздар (0,5<IL<1) үшін 20 кПа, ал, иленгіштік көрсеткіші қаттылау топырақтар үшін 50 кПа кем емес етіліп таңдалатын бір монолиттің топырақ сынамалары үшін тапсырмада көрсетілген құрылыс жүктемелерінің аралығы енеді. Нығая сығылу кезіндегі қысым аспап камера конструкциясының рауалы қысым шамасынан асып кетпес үшін қарсы қысым u = u0 немесе төменірек етіліп алынады.
Қарсы қысымның рауалы төмендетілуі, қайта жүктеу кезеңіндегі B өлшемі 0,95 жоғары болу (сынаманың суға толық қаныққанын және газ фазасының ерігенін білдіреді) кезіндегі кеуектілік қысым шамасымен шектеледі.
А.5 Сынақтауың басында (қайта жүктеу кезеңі аяқталғаннан кейін) сынамадан су сығылу жолы жабылады да, сынамаға түсірілетін орташа толық кернеудің
1 =
3 жоғарылатылуы, 50 кПа аспайтындай сатылармен жүргізіледі. Толық кернеулердің соңғы мәні
’1,0 +
’c шамасымен анықталынады, мұнда
’c - монолит алынған тереңдікте, ғимараттан түсетін құрылыстық қатарлас жүктен пайда болған тік кернеу.
’c мәні, сынақтаулар кезінде А.4 талаптарын қаңағаттандыру үшін, не ұлғайтылуы, не азайтылуы мүмкін. Жүктеудің әр сатысында 15 мин кем емес уақыт бойынша ұстау жүргізіледі және кеуектілік қысым өлшенеді. Толық суға қаңықпаған топырақтар үшін (B<0,95,құрамында ерітілмеген газ бар) қайта жүктеу кезеңінен кейін және А.5 талаптарының орындалу нәтижелері бойынша әр сынақтауда бастапқы кеуектілік қысым еселігінің Ku жеке мәндері кеуектілік қысымның
u уақыт бойынша әсер етуші кернеулердің
0 = (
’1,0 +
’c)түсетін кернеуге
0 қатынасы ретінде анықталынады
Кеуектілік қысым еселігінің нормативтік және оған тең есептік мәні (Kun = Ku ) олардың жеке мәндерінің орташа арифметикалық өлшемі ретінде анықталынады.
А.6 Нығая сығылу кезеңінің мақсаты – сынаманы, су сығылу жолы ашық кезде, беріктік қасиеттері, сондай-ақ, деформациялық көлемдік сығылу модулі анықталуға тиіс, тиімді кернеулер бойынша тепе-теңдік жағдайға келтіру. Сазбалшықты топырақтар үшін осы кезеңде алынған мәліметтер, сүзілулік нығая сығылу еселігін cv анықтау, сонымен қатар, қирау (ығысу) кезеңінде сынаманың деформациялану жылдамдығын есептеу үшін қолданылады. Нығая сығылу, топырақтың табиғи күйде жату жағдайларына сәйкес, мәні тұрақты қарсы қысым кезінде жүргізіледі (егер сынақтау бағдарламасында басқа нұсқаулар болмаса).
А.7 Нығая сығылу кезеңі қарсы қысым жүйесінің ашылуымен орындала басталады. Сынаманың көлемдік деформациясы нығая сығылу барысында қарсы қысым жүйесі көмегімен сынамадан шыққан кеуектілік сұйықтықты өлшеу арқылы орындалады. Шыққан сұйықтықтың көлемін өлшеу (ал қажет болғанда, кеуектілік қысым шамасын да) кезінде өлшеу аралығы біртіндеп ұзартылады, мысалы, әр 0,2, 0,5, 1, 2, 5, 10, 15 және 30 мин, әр 1, 2, 4 және 8 сағ. және әрі қарай әр жұмыс уақытының басы мен соңында.
Нығая сығылуды жүргізу кезінде, аспаптардың конструкциялық мүмкіншіліктері мен сынақтар бағдарламаларын ескеріп, сынамадан бір немесе екі жақты су сығылу сұлбаларын пайдалану ұсынылады.
Бір жақты су сығылу сұлбасы және су сығылатын жаққа қарама қарсы жағынан кеуектілік қысым өлшейтін датчик қолданылғанда, нығая сығылу үрдісін бақылауды кеуектілік қысым бойынша жүргізуге болады. Бұл жағдайда, қарсы қысым мен кеуекті қысымды теңестіру, шартты тұрақтану сынақтағышы болып табылады.
А.8 Өлшеулер нәтижелері бойынша, 90%, 100% және 50% нығая сығылулардың уақыттары t90, t100 t50 анықталынатын графиктер салынады
Достарыңызбен бөлісу: |