Қарапайым сөйлеу тілі
– әдеби тіл кеңестігінен тысқарылау тұратын
тілдік бірліктер жүйесі. Қарапайым сөйлеу тілінің «меншіктеп» алған
территориясы болмайды, олар еліміздің барлық аймақтарында ұшырасады.
Олардың мағынасын «түсіну»-«түсінбеу»-ге байланысты еш қиындық
болмайды. Қайсыбір қарапайым сөздердің мазмұны төмендеу болса,
кейбірінің дыбыс тұрпаты жарым-жан болып келеді. Сондықтан шаршы топ
алдындағы сөзде, ресми жағдайдағы тілдік қарым-қатынаста қарапайым
сөздерді қосып сөйлеу әдеби тілдің нормасына жат деп есептеледі. Мысалы,
қатып кетті, былшылдап отыр, не оттап жүрсің, ақша дегенің қырғын,
мен саған пысқырмаймын
дегендердің мазмұны төмен болса,
әкеші,
бересашы, келе сашы, кеп кетті
тәрізділер дыбыстық құрамы жағынан
«жартыкеш», «жарым-жан» сөздер. Қоғамдық цензура бойынша айтуға,
жазуға тиым салынған бейәдеп сөздер де әдеби тілдің нормасына жат деп
танылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
