Химия пәнінен олимпиада тапсырмалары 10-сынып теориялық тур тапсырмалары (орындау уақыты 120 минут) Есеп-1

1. Алгебралық белгілеуді енгіземіз:

100 атом табиғи неонның құрамындағы ₁₀²²Nе атомының санын – х деп белгілейміз, онда ₁₀²² Nе- саны (100-х) болады.

Ал ₁₀²⁰Nе атомының массасы – 20х болады, ал₁₀²² Nе массасы – 22(100-х)

2. Осы мәліметтерден алгебралық теңдеу құрамыз:

20х + 22 · (100-х) =20,2·100

3. 20х +2200 - 22х = 2020

2x =180 x = 90 атом ₁₀²⁰Nе

4. Олай болса ₁₀²² Nе 100 – 90 = 10

Сонымен әр бір100 атом табиғи неонға 90 атом ₁₀²⁰Nе және 10 атом ₁₀²² Nе келеді. Міне осы сандар % үлесті ауыстырады.

Есеп-2

Есеп-2 Массасы 8,00 грамм темір пластинка мыс сульфатының ерітіндісіне батырылған. Біраздан кейін пластинканы ерітіндіден шығарып алып, құрғатып, қайтадан өлшегенде оның массасы 8,77г болған. Ерітіндіге ауысқан темірдің массаларын табыңыздар.

Реакцияға түсетін металдардың бірінің, мысалы, темірдің зат мөлшерін х моль деп белгілейміз. Олай болса, реакция нәтижесінде бөлінген мыстың да зат мөлшері х моль болғаны. Егер зат мөлшерінен массаға көшсек, онда ерітіндіге ауысқан темірдің массасы 56 х грамм, ал оның орнына қонған мыстың массасы 64 х грамға азайып, бірақ 64 х грамға көбейгенін ескеріп мынадай теңдеу құрамыз:

Бұдан: 8х = 0,77х = 0,77/8 = 0,096 моль.

Демек, ерітіндіге ауысқан темірдің массасы:
m(Fe) = v(Fe) ∙ M(Fe) = 0,096 моль∙56 г/моль= 5,39 г
Сол сияқты, темірдің орнына қонған мыстың массасы:
m(Fe) = v(Fe) ∙ M(Fe) = 0,096 моль∙64 г/моль= 6,16 г

Есеп-3

Қатты А заты тұз қышқылының артық мӛлшерімен әрекеттескенде, түссіз, иіссіз В газы түзіледі. Пайда болған ерітіндіге ыстық сілті ерітіндісін қосқанда ӛткір иісті, кӛлемі В газына тең С газы түзіледі. А заты натрий нитритінің ыстық ерітіндісімен әрекеттескенде сутегі бойынша тығыздығы 14 болатын, иіссіз, түссіз Д газы түзіледі. А, В, С, Д заттарын анықтап, реакция теңдеулерін жазыңдар.