Хронология Ќазаќстан тарихы 2012 ж



бет1/32
Дата11.05.2023
өлшемі1,82 Mb.
#176464
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   32
Байланысты:
КЕСТЕЛЕР Қазақстан тарихы 2012 ж


Қазақстан тарихы


(кестелер бойынша)




Хронологиялық кезеңдеу


І Тас дәуірі. (Б.з.б. 2.500 мың-3 мыңжылдық)
ІІ Қола дәуірі. (Б.з.б. 2800-900 ж ж)
ІІІ Темір дәуірі. (Б.з.б. 8 ғ-б.з. 6ғ)


Тас дәуірі
П алеолит (Ерте тас дәуірі) Мезолит (Орта тас дәуірі) Неолит (Жаңа тас дәуірі)
Ерте палеолит Орта палеолит (Мустьер) Кейіңгі палеолит
Б.з.д. 2.5 млн-140 мың жыл Б.з.д. 140-40 мың жыл Б.з.д. 40-12 мың жыл


Мыстытас (Энеолит)
Б.з.д. 3000-2800 мың жыл


Қола дәуірі
Б.з.д. 2800-900 жыл

1. Ерте қола дәуірі 2. Орта қола дәуірі 3. Кейінгі қола дәуірі
Б.з.д. ХҮІІІ-ХҮ ғ Б.з.д. ХҮ-ХІІІ ғ Б.з.д. ХІІІ-ҮІІІ ғ


Андронов тайпалары- б.з.б. ХҮІІІ-ҮІІІ. Беғазы-Дәндібай мәдениеті-Б.з.б. ХІІ-ҮІІІ ғ
Темір дәуірі
Б.з.б.ҮІІІ-б.з. ҮІ ғ



1. Ерте темір дәуірі 2. Кейінгі темір дәуірі
Б.з.б. ҮІІІ-ІІІ ғ б.з.б. ІІІ-б.з. ҮІ ғ


Сақ-б.з.б. ҮІІ-ІҮ ғ
Үйсін-б.з.б. ІІІ-б.з. ІҮ ғ
Қаңлы-б.з.б. ІІІ-ІІ-б.з. Ү ғ
Ғұн- б.з.б. ІҮ-б.з. ІІІ ғ
Сармат-б.з.б. ҮІІІ-б.з.Ү ғ


Антропологиялық кезендеу



Атауы

Жасы

Табылған жылы

Қайдан табылды

1. Австралопитек
«Епті адам»

1 млн 750 мың жыл

1959-1960 ж

Шығыс Африка Кения жері
Олдувай шатқалынан табылды
Миының көлемі (652 см 3)

2. Питикантроп
«Тік жүретін адам»
Синантроп

1 млн жыл


500-200 мың жыл

1891 ж


1927 ж

Ява аралынан Оңт Шығ Азия
Миының көлемі (950 см 3)
Солтүстік Қытай. Пекин маңы
Чжау-коу-дян үнгірінен

3. Неандерталь

100-35 мың жыл

1856 ж


1938 ж

Германияның Неандерталь үнгірінен
Миының көлемі (1300-1400 см 3)
Өзбекстандағы Тесіктас үнгірінен

4. Кроманьон

40-35 мың жыл

1868 ж

Франциядағы Кроманьон үнгірінен
Миының көлемі (1500-1800 см 3)



Тас дәуірінің хронологиялық ескерткіштері



Аймақтар

Ерте палеолит
2,500-100 мың Б.з.б.

Орта палеолит
100-40 мың
Б.з.б.

Кейінгі палеолит
40-12 мың Б.з.б.

Мезолит


12-5 мың Б.з.б.

Неолит


5-3 мың Б.з.б

Оңтүстік Қазақстан

Бөріқазған
Тәңірқазған
Қазанғап
Шабақты
Қарасу

Ш Уәлиханов атындағы тұрақ
Қызылрысбек
Үшбұлақ







Қараүңгір
Қарақұдық
Бүркітті
Үшбұлақ

Орталық Қазақстан

Құдайкөл
Жаманайбат
Семізбұғы

Обалысай
Мұзбел
Өгізтау
Үлкен Ақмая
Батпақ

Батпақ
Қарабас
Агренсор

Әкімбек
Қарағанды

Қосқұдық
Ырғыз
Қаратоғай
Батпақ

Шығыс Қазақстан

Қозыбай

Бөдене
Қызылсу
Қанай

Свинчатка
Шүлбі
Пещеры
Новоникольский
Қанай




Нарым
Қызылсу
Сатшықыз

Батыс Қазақстан

Шабақтысай
Сарытас

Өніжек
Аққыр
Құмақаж

Аққыр
Шақпақата
Өніжек




Тоқсанбай
Сам, Темір
Көктүбек
Жағалбұлақ
Шатпақкөл
Құлсары
Шандыауыл
Сарықамыс

Солтүстік Қазақстан










Мичурин
Боголюбово
Явленка
Тельман
Виноградовка
Дачная
Евгеньевка
Дүзбай
Селетин
Ерейментау
Екібастұз

Қаратомар
Иман-Бұрлық
Дамсы
Ботай

Солт-Бат
Қазақстан













Яквленка
Карлуга
Боголюбово
Виноградовка
Тельман
Мақанжар
Тұздыкөл
Дүзбай
Бестамақ
Аманкелді

Арал маңы













Сексеуіл
Ақеспе

Энеолит (Мыстытас) ғасырының археологиялық ескерткіштері



Аймақ

Энеолит Б.з.б.3000-2800

Солтүстік Қазақстан

Ботай мәдениеті

Маңғыстау жерінде

Шебір елді мекені



Қола дәуірі



Тарихи шеңбері

Б.з.б. 2-1 мыңжылдықтар

Территориясы

Оралдан Енисейге дейін

Алғаш табылған жері

Оңтүстік Сібірдегі Ашнас қаласы маңындағы Андронов селосы

Қазақстанда көп қоныстанған жері

Орталық Қазақстан

Тастағы суреттер

-жабайы бұқа тур, бактриан түйе (Жетісу)
-50 шақты соғыс арбасы (Қаратау жотасы)

Уақыты
Б.з.б. ХҮІІІ-ҮІІІ ғ

Ерте қола дәуірі б.з.д. ХҮІІ-ХҮ ғ
Орта қола дәуірі б.з.д. ХҮ-ХІІІ ғ
Кейіңгі қола дәуірі б.з.д. ХІІІ-ҮІІІ ғ

Баспанасы

Жертөлелер
(андрондықтардың дөңгелек баспанасы-киіз үйдің прототипі)

Ең ежелгі қала

Арқайым қаласы
Қазақстан мен Ресейдің шекарасында орналасқан
Қостанай облысы мен Чельябі облысы шектесетін шекарада

Қоғамдық құрлысы

Әкелік ру (патриархат)

Археологиялық символы

Сырғалар мен алқалар

Ерекшеліктері

-көшпелі мал шаруашылығы
-теселі егіншілік
-қола металлургия

Қола дәуірін зерттеген ғалымдар

-А Я Тугаринов 1914 жылы Оңт Сібірдегі Ачинск қаласынын маңынан Андронов мәдениетін ашты.
-Ә Марғұлан 1946 ж археологиялық экспедицияны басқарып жоспарлы түрде қола дәуірін зеріттеді.
-В П Алексеев «Андрондықтар мұрынды келген, бет сүйегі шығыңқы емес, көздері үлкен. Кескін-кейпі ірі, дене құрлысы мығым, жігерлі, келбетті адамдар болған»
-М П Грязнов 1927 жылы Батыс Қазақстаннан Андронов мәдениетінің ескерткіштерін тапты (150 қоныс, 200 оба).

Қола дәуірінің археологиялық ескерткіштері



Орталық Қазақстан

Бөрібас, Алғабас, Атасу, Беғазы, Дәндібай, Бесоба, Байбала, Бұғылы, Ақсу-аюлы, Талды, Мыржық, Ақмая, Обалы, Беріккөл

Шығыс Қазақстан

Қанай, Трудникова, Малокроснаярка

Оңтүстік Қазақстан

Тегіскен, Таутары

Солтүстік Қазақстан

Садчиковское, Алексеевское, Затобольское, Приречный, Чаглинка,Төңкеріс, Ақмола, Арқайым, Новоникольское

Батыс Қазақстан

Ахмет-ауыл, Бесбай, Тастыбұтақ, Кіргелді



Сақ тайпаларының археологиялық ескерткіштері



Оңтүстік Қазақстан
Жетісу

Жуантөбе, Түгіскен, Үйғарақ, Қарашоқы, Берікқара, Есік, Қарғалы, Бесшатыр, Алтынемел, Қадірбай, Қызылауыл

Шығыс Қазақстан

Берел, Қатон, Күрті, Майемер, Құлажорға, Баты, Шілікті, Бұқтырма, Жолқұдық, Чернореченск, Боброво, Ертіс, Мнотьевка

Солтүстік Қазақстан

Бірлік,Покровка, Бектегіс, Карлуга, Кеңөткел, Боғанаты

Орталық Қазақстан

Тасмола, Қарамұрын, Нұрмамбет, Жыланды

Батыс Қазақстан

Целинный, Сынтас, Бесоба, Нагорненский, Алебастрова, Лебедевка, Бәйте

Арал маңы

Шырық-Рабат, Баланды, Бәбіш-молда



Сармат тайпаларының археологиялық ескерткіштері



Үстірт

Бәйте, Терең ескерткіштері

Батыс Қазақстан

Сынтас қорымы, Бесоба қорымы

Атырау облысы

Аралтөбе ескерткіштері



Сақ тайпаларының археологиялық ескерткіштері



Жетісу

Бесшатыр қорымы (Іле өзені жағасы Желшағыр тауы) 31 оба б.з.б. 5-4 ғ. Есік қорымы (Алматы қаласының шығысы) 40-тан астам оба 1969-1970 ж зерттелген.

Шығыс Қазақстан

Шілікті «патша қорғандары»(Зайсан ауданы) барлығы 51 оба.
Берел қорғаны б.з.б. 5-4 ғ(Қотанқарағай ауданы) 40-тан астам обалар.

Солтүстік Қазақстан

Ұлыбай-Тасмола мәдениеті

Орталық Қазақстан

Тасмола «Мұртты обалар» 4 түрі бар:

Арал маңы

Шырық-Рабат қаласы-апасиактардың астанасы Қызылордадан 300 км Қызылқұм шөлінде орналасқан.
Бәбіш-молда қаласы



Сақ тайпаларының негізгі 3 тобы



Атауы

Мекені

Тиграхауда
(Шошақ бөрікті сақтар)

Сырдарияның орта ағысы,Тянь-Шань,Жетісу.

Парадарайа
(теңіздің арғы жағындағы сақтар)

Арал теңізі маңы, Сырдарияның төменгі ағысы.

Хаумаварга
(хаома сусының дайындайтын сақтар)

Мургаб аңғары парадараяның оңтүстігі.



Сақ қоғамы 3 топтан құралды



Жауынгерлер

Қызыл және сары-қызыл түсті киім киген

Абыздар

Ерекше бас киім мен тостағаны болған, ақ түсті киім киген

Малшылар мен егіншілер

«Сегіз аяқты» (екі өгізі барлар) сары мен көк түсті киім киген



Сақтар



Тарихи шеңбері

Б.з.д. ҮІІ-ІҮ ғасырлар

Территориясы

Жетісу

Арал маңы

Мұрғаб өзені

Орталық

Солтүстік

Шығыс

Оңтүстік

Батыс

Оңтүстік-Батыс

Тайпалары

Тиграхауда
(шошақ бөрікті сақтар)

Парадарайя
(теңіздің ар жағынан келген)

Хаомаварга
(хаома сусынын дайындайтын сақтар)

Исседон

Аргиппей

Аримаспылар

Массагет, дай

Савормат

Каспы



Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   32




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет