15.5. Артық алынған реагент немесе қоспа өнімдерінің массасы
(көлем, зат мөлшері)
Артық немесе жеткіліксіз реагенттер. Реагенттердің мөлшері, массасы және көлемі (газдар үшін) әрдайым стехиометриялық емес, яғни, реакция теңдеулері сәкес келеді. Әрдайым реагенттердің біреуі артық алынады, сондықтан басқа реагент жеткіліксіз болады. артық алынған реагент реакцияға қатыспайды.
aA + bB = cC + dD реакциясынан реагенттерді анықтау, жеткілікзіз және артық алынған теңсіздік арқылы жүзеге асырылады (А – жеткіліксіз, В – артық).
nAa
n(жалпы В) – В реагенттің (артық алынған) жалпы мөлшері, nВ – В стехиометриялық (реакцияға қажетті) мөлшері, n (артық В) – В артық мөлшері,
n(арт. B) = n(жалп. B) – nB.
Есте сақта! Алынған өнім мөлшері(көлем салмағы)жеткіліксіз реагент арқылы жүзеге асырылады.
Заттардың тазалығы. Химиялық заттар ешқашан мінсіз таза бола бермейді, әрқашан олардың құрамында қоспа болады.
В қоспасындаға заттардың массалық үлесі, мысалы А + В + С, – бұл қоспа массасына В зат массасының қатынасы:
Барлық қоспа заттардың массалық үлесі 1 (100 %)-ға тең.
Егер қоспада қоспалық мөлшері болса, ол практикалық таза зат. Егер затта айтарлықтай мөлшерде қоспа байқалса, онда сол зат негізгі болып саналады, ал басқа зат – қоспа болып саналады.
Негізгі В затының тазалығы –бұл заттың массалық үлесі белгілі бір заттың салмағы:
Табиғи заттар (минералдар, кен) әрдайым қоспалардың (қоспалар) елеулі көлемін қамтиды.
Есеп мысалдары
Қөмірқышқыл газы 10 %-дық аммиак ерітіндісін (ерітінді тығыздығы 957 г/л) жұтып, қышқыл тұз қалыптастырды. 5 кг әк СаСO3 (тазалығы 60 %) термиялық ыдыраудан СО2 алынған. Алынған аммиак ерітіндісінің көлемін (литрмен) анықта. Жауап элементтері.
1) Реакция теңдеулері құрастырылған:
2) Әктастағы негізгі заттың мөлшері белгіленеді:
және көмірқышқыл газының мөлшері теңдеуіне сәйкес (I):
3) Қалыптасқан теңдеуге сәйкес жұмсалған аммиактың массасы (ІІ):
4) Алынған аммиак ерітіндісінің көлемі анықталды:
Достарыңызбен бөлісу: |
