Іазаістан республикасы


Рим азаматтығын алуға мүмкіндік болған



бет14/46
Дата07.02.2022
өлшемі438,5 Kb.
#87716
түріЛекция
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   46
Байланысты:
Лекция РИМ ҚҰҚЫҒЫ

7.Рим азаматтығын алуға мүмкіндік болған
а)Заң бойынша,арнайы акт бойынша (дұрыс)
б)Мәртебе бойынша,әрекеттілік бойынша
в)Рим мемлекетінде белгілі қызмет жасаса


8.Құлдықты анықтау жолдары:
а)Егер шешесі құл болатын болса (дұрыс)
б)Егер бостандығынан айырылса
в)Егер өз еркімен болса

9.Құқық қабілеттілік деп нені атайды


а)Юс конубий
б)Капут (дұрыс)
в)Юс коммерций


10.Перегриндердің құқықтық жағдайы қай азаматтықтан қарағанда ерекше болатын
а)Латиндерге қарағанда
б)Плебейлерге қарағанда
в)Рим азаматтарына қарағанда (дұрыс)

Лекция-5 (2-сағат)


Отбасылық қарым-қатынастар.



  1. Агнаттық және когнаттық туыстық.

  2. Рим некесі.

  3. Жұбайлардың жеке және мүліктік құқықтық қатынастары.

  4. Әке билігі.

Рим отбасын үй егесі (pater famіlіas) басқарды. Бас кезінде famіlіa деген сөзбен құлдарды үй шаруашылығына кіретін меншікті және жұмыс күшін, әйелдерді, балаларды атады. Pater famіlіas ретінде тек ғана ерікті рим азаматы квирит болады. Мемлекет қалыптасқанға дейін римде қауымдар ру болды. Генс мүшелерінің аты гентильдер деп атады. Мемлекет қалыптасқан кезде үйдің егесі барлығына бірдей жүретін билікке ие болады. Бұл биліктің аты manus деп аталады. Бірте-бірте бұл билік екіге бөлінді:



  1. Әйелге билік -manus marіtі

  2. Балаларға билік-patrіa potestas

Үй егесінің қарамағанда болғандардың арасында агнаттық туысқандық болатын.Мыс: егер қыз тұрмысқа шығып, жаңа отбасыға түсетін болса онда ол өзінің әкесімен ағалары және інілерімен агнаттық туысқандықты үзіп, өзінің бұрынғы отбасына заңды түрде бөгде болып есептеледі. Ал бірақ жаңа отбасына түскеннен соң күйеуінің агнаттарымен агнаттық туысқандықты орнатады және жаңа отбасы егесінің билігінде болады. Ежелгі заманда үй егесініңбилігі шексіз болады. Отбасы мүшелерінің ешқандай құқықтары болған жоқ. Қоғамдық қатынастар дамыған кезде үй егесінің билігі әлсіреді. Ал отбасы мүшелерінің кейбір құқықтары пайда болды.
Патриархалды негіздердің әлсіреуі жаңа өндірістік қатынастардың пайда болуына, агнаттық туысқандықтың орнына когнаттық туысқандықтың орнатылуына әкеп соқты.
Когнаттық туысқандық бұл қандық туысқандық. Уақыт өте келе рим қоғамында тек когнаттық туысқандық болды.
2. Отбасы некеден туындайды. Рим заңгері Модестиннің айтуы бойынша: ері мен әйелдің бар өмірін бірлесіп, құдайлық және адамдық құқықтарын ортақтасып құрған одағы. Алайда рим қоғамында әйелдің құқықғы ер адамның құқығымен теңелмеген. Рим құқығында некенің екі түрі болған:
1 Cum manu marіttі ( Билікті неке)-бұл неке бойынша әйел күйеуінің билігінде немесе күйеуінің үйінің егесінің билігінде болады
2 Sіne manu (Билігі жоқ неке) -бұл неке бойынша әйел бұрынғы өзінің үйінің егесіне бағынатын немесе дара тұлға ретінде қалатын.
Рим қоғамында конкубинат болған. Конкубинат әйел мен ердің тұрақты бірге тұруы, бірақ заңды некедегідей міндеттерге ие болмайды.
Некеге тұрудың шарттары:

  1. Некеге тұрушылардың келісімдері егер, олар үй егесінің билігінде болса, онда үй егесінің келісімі ;

  2. Неке жасына толу ерлерге 14, әйелдерге-12 жас;

  3. Некеге тұрушылардың екеуінде де іus canubіі-дің болуы;

  4. Некеге тұрушылардың біреуінің басқа некеде тұратын болса және туысқандар арасында некеге жол берілмейді.

Рим некесінің тоқтатылуы:

  1. Егер жұбайының біреуі қайтыс болса;

  2. Жұбайлардың біреуінің бостандықтан айырылуы;

  3. Егер ажырасатын болса.

3. Cum manu marіtі-некесінде әйелі балалармен бірге күйеуінің билігінде болған. Sіne manu некесінде әйел өзінің әкесінің билігінде қалатын, ал егер некеге дейін дара тұлға болса онда ол некеде де дара тұлға болып қала береді.


Cum manu-әйелдің мүлкі түгелдей күйеуінің мүлкінің құрамына кіретін. Егер неке тоқтатылатын болса, әйелге оның мүлкі қайтарылып берілмейтін.
Sіne manu некесінде жұбайлардың мүліктері бөлек болатын. Әйелдің некеде тұрған кезде алған затының барлығы оның мүлкіне кіретін. Рим құқығы бойынша қыздар тұрмысқа шығатын болса, олардың артынан жасау келетін. Жасаудың орны ерекше болатын. Жасауды күйеуге беретін. Жасауды әйелдің отбасы беретін. Егер әйел дара тұлға балатын болса, онда жасауды өзі беретін.
Ерте республикалық кезеңде жасауды реттейтін нормалар болған жоқ. Б.э.д. 2-ғасырда жасау туралы әйел мен күйеудің ауызша келісімі жасайтын. Бұл келісім бойынша егер неке тоқтатылатын болса күйеу жасауды қайтаруға міндетті. Классикалық кезеңде осындай мүлікті арнайы заңдар реттейтін.
Августың заңы бойынша жасаудан күйеуге жер учаскесін рұқсатсыз сатуға тыйым салынады. Неке тоқтатылтса жасау қайтарылып беріледі. Осындай мүлікке байланысты римде талаптар болған.
4. Рим құқығында дара тұлға тек ғана әке болатын. Оның ұлдары мен қыздары бөтен құқықтың тұлғалары. Әке билігінің орнатылу шарттары:

  1. Заңды некеде туылған балалар әкесінің билігінде болады;

  2. Баланы заңдастыру;

  3. Баланы асырап алу.





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   46




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет