Қардың көмегімен суды қайнату
Бұл тәжірибеде жарты стакан су аламыз. Оны қайнап тұрған тұзды суға саламыз. Стакандағы су қайнаған кезде, оны жаңағы ыдыстан шығарып аламыз. Стаканды қақпақпен жабамыз. Енді стаканды төңкеріп, оның ішіндегі судың қайнауының тоқтауын күтеміз. Осы сәтке жеткен кезде қарды алып, стаканның түбіне қоямыз, немесе үстіне мұздай су құямыз. Содан кейін судың қалай қайнайтынына көзіміз жетеді. Бұл қайнаған кезде құпиялы көрінеді. Себебі стаканды ұстаған кезде стакан жылы болады. Оның ішінде су қайнап тұр. Оның шешімі мынадай: қар стаканның қабырғаларын салқындатады; соның арқасында оның ішіндегі бу су тамшыларына айналады. Стакандағы су қайнағанда, ондағы ауа сыртқа шығарылады, сондықтан суға аз қысым түсіріледі. Сұйыққа түсірілген қысым азайғанда, сұйық төмен температурада қайнайды. Стаканда ыстық емес қайнаған су пайда болады.
Қауіпсіздік техникасы: Стакан таңдаған кезде оның шынысы қалың болу керек. Себебі шыныға сырттағы ауаның қысымы әсер етеді, ешқандай кедергіге ұшырамай, стаканды жарып жіберуі мүмкін. Ең жақсысы пластикалық бөтелкені қолдану.
Әдебиет
Выготский Л.С. Развитие высших психических функций. - М.: Изд. АПН. РСФСР, 1960. - 500 с.
Воронин Ю.А. NewLit.ru Copyright © 2001—2010 «Новая Литература» e-mail: NewLit@NewLit.ru.
Сәндібаева Н.А. Развитие творческих способностей у школьников с помощью учебного эксперимента по физике // Математика, информатика, их приложения и роль в образовании: Российская Школа–конференция с международным участием. Москва, 2009. С. 408-411.
А.Қ.Ершина, Н.А.Сәндібаева Оқу экспериментін ұйымдастыру және зертханалық жұмыстар / Оқу құралы. Алматы, 2010.
УДК 371.26:004
ПРИМЕНЕНИЕ КОМПЬЮТЕРНОГО ТЕСТОВОГО КОНТРОЛЯ ПРИ ОЦЕНКЕ ЗНАНИЙ
Буранбаева М.
Евразийский национальный университет им. Л.Н.Гумилева, Астана
Научный руководитель - к.п.н., доцент Альжанов А.К.
Тест (от английского слова test - проверка, задание) - это система заданий, позволяющая измерить уровень усвоения знаний, степень развития определенных психологических качеств, способностей, особенностей личности.
Основоположники тестирования - Ф. Гальтон, Ч. Спирман, Дж. Каттел, А. Бине, Т. Симон. Сам термин "умственный тест" придумал Кеттел в 1890 году. Начало развития современной тестологии - массового применения тестов на практике, связано с именем французского врача Бине, разработавшего в соавторстве с Симоном, метрическую шкалу умственного развития, известную под названием "тест Бине-Симона" [1].
Одним из направлений совершенствования процесса обучения является разработка оперативной системы контроля знаний, умений и навыков, позволяющей объективно оценивать знания студентов, выявляя имеющиеся пробелы и определяя способы их ликвидации. Поэтому вопросы контроля знаний интересуют многих ученых, как педагогов, так и специалистов в области информационных технологий. В настоящее время существует большое количество разнообразных способов проведения контроля и оценки знаний как при традиционном, так и при компьютерном обучении.
В настоящее время в высшей школе широко применяется метод компьютерного педагогического тестирования как один из методов контроля усвоения студентами знаний по дисциплине, обладающий рядом важных преимуществ перед традиционными методами контроля знаний. Инструментом для измерения по шкале достижений ученика является правильно сконструированный тест, который соответствует не только предмету обучения, но и его задачам и служит развитию системного подхода к изучению учебной дисциплины.
Компьютерное педагогическое тестирование используется, как правило, лишь как средство объективного контроля знаний после завершения изучения каждого раздела (модуля) учебной программы по дисциплине. Контролирование, оценивание уровня знаний студентов с одной стороны это индикатор качества обучения – определение успеваемости ученика, а с другой стороны – показатель совершенства эффективности дидактической системы (методики обучения и организации учебного процесса). Включение различных форм тестовых заданий в процесс обучения реализует на деле деятельностный подход в обучении.
Компьютерное тестирование имеет ряд преимуществ:
– быстрое получение результатов испытания и освобождение преподавателя от трудоемкой работы по обработке результатов тестирования;
– объективность в оценке;
– конфиденциальность при анонимном тестировании;
– тестирование на компьютере более интересно по сравнению с традиционными формами опроса, что создает положительную мотивацию у учеников.
Составление компьютерных тестов является довольно сложным делом. Очень важно научиться отличать профессионально сделанный добротный тест от популярно-развлекательного журнального опросника. Настоящий, действенный, валидный и эффективно работающий тест - это завершенный продукт, обладающий определенными свойствами и характеристиками и отвечающий современным методическим требованиям. Тест обладает составом, целостностью и структурой. Он состоит из заданий, правил их применения, оценок за выполнение каждого задания и рекомендаций по интерпретации тестовых результатов. Целостность теста проявляется во взаимосвязи заданий, включенных в тест. Ни одно из заданий не может быть изъято из теста без ущерба для него. Структура же его проявляется в способе связи заданий между собой.
Создание теста предполагает тщательный анализ содержания учебной дисциплины, классификацию учебного материала, установление межтематических и межпредметных связей, укрупнение дидактических единиц с последующим представлением этих единиц через элементы композиции задания.
Тесты бывают двух видов: традиционные и нетрадиционные.
Традиционные тесты представлены в виде системы заданий возрастающей трудности, имеющие специфическую форму, позволяющие качественно и эффективно измерить уровень и оценить структуру подготовленности учеников.
При этом в зависимости от того, по скольким учебным дисциплинам включены в тест задания, традиционные тесты разделяют на гомогенные (проверяющие знания по одному предмету) и гетерогенные (по нескольким предметам).
Нетрадиционные тесты представлены интегративными, адаптивными и критериально-оценочными тестами.
Критериальные - нацелены на общую итоговую диагностику подготовленности выпускника учебного заведения. В одном тесте предъявляются знания из двух и более учебных дисциплин. Проведение подобного тестирования проводится, как правило, при интегративном обучении.
Адаптивные тесты позволяют регулировать трудность предъявляемых заданий в зависимости от ответов тестируемого. При успешном ответе компьютер выдает следующее задание, более трудное по сравнению с предыдущим, а в случае неудачи - более легкое.
Критериально-оценочные тесты предназначены для того, чтобы узнать, какие элементы содержания учебной дисциплины усвоены, а какие - нет. При этом они определяются из так называемой генеральной совокупности заданий, охватывающей всю дисциплину в целом:
- Определить, что нужно выявить с помощью теста (знание фактического материала, понимание, умение применять знания и т.д.), и выделить критерии того, что выявляется (свойства памяти, умение проводить логические операции, наличие существенных признаков сообразительности и др.), т.е. выяснить целевое назначение теста, а также его трудность;
- Сопоставить результаты тестирования и традиционных методов контроля знаний и в случае их расхождения не следует делать обобщающих и категорических выводов об умственных способностях учащихся [2].
В практике преподавания наиболее известны тесты успешности (или достижений) - целенаправленные системы заданий для проверки и оценки знаний учащихся по определенной части учебного материала. Результаты тестирования при этом могут быть использованы для анализа индивидуальной характеристики усвоения знаний, определения содержания работы с учащимися в каждом конкретном случае. Метод тестирования также целесообразен для выявления эффективности различных методов и приемов обучения, при решении вопроса об использовании определенного учебника, наглядных пособий, видеофильмов и других методических средств. Он широко и успешно применяется в нашей республике для проверки и оценки знаний не только учеников, но и абитуриентов средних и высших учебных заведений.
Литература
1 Аванесов B.C. Научные проблемы тестового контроля знаний. Монография. – М.: Исследовательский центр, 1994. – 135 с.
2 Государственный стандарт РК «СТ РК 34.017-2005 Информационные технологии. Электронное издание. Электронное учебное издание».
ӘОК 004.432.4
ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ ЖҰРНАҚТАРДЫ ЖАЛҒАУДЫ ЖАҚШАЛЫҚ ЖАЗБА АРҚЫЛЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ
Ергеш Бану
Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана
Ғылыми жетекші: т.ғ.д., профессор А. Ә. Шәріпбаев
Тіл – ол өте қиын құбылыс, зерттеу үшін қиын объект. Оны басынан бастап бірегей механизм ретінде зерттеу мүмкін емес. Сондықтан оны бөлшектеп зерттеу керек.
Қазақ тілі – түркі тілдес, осы топқа тән көптеген белгілерді сақтаған және қыпшақ тобына тән біраз ерекшеліктері бар тіл.
Қазақ тілінің құрылымдық-типологиялық сипаты оның агглютинативті тілдерге жататындығына байланысты. Агглютинативті типті сипаттау үшін, ереже бойынша тек фонетикалық белгілер ғана емес, сонымен қатар морфологиялық және синтакситік ерекшеліктерді ескеретін белгілер жиыны қолданылады.
Қазақ тілінің ең басты ерекшелігі сөздің соңына жұрнақтар мен жалғаулар жалғау арқылы әрбір сөз үшін өте көп сөз формасын шығаруға болады. Жұрнақтар семантикалық санатқа жатады және жаңа сөз туындағанда көбінесе түбір сөздің немесе негіздің сөз табын өзгертеді. Сөз тудыратын жұрнақтар сөзге (түбірге) жаңа лексикалық мағына үстейтіндіктен, өзі жалғанған сөзді басқа бір жаңа тұлғаға айналдырады. Мысалы: ек, егін, егін+дік, егін+ші, егін+шілік сөздерінің түбірі бір болғанымен, олардың әрқайсысы басқа-басқа ұғымдарды білдіреді[1].
Қазақ тіліндегі сөздерге жалғау жалғану автоматтандырылған, енді міне осы қарастырылып отырған жұмыста жұрнақтарды автоматты түрде жалғау мәселесі зерттеледі. Жұрнақтарды автоматты түрде жалғауды біз олардың семантикалық белгілері арқылы жүзеге асырамыз. Жұрнақтарды семантикалық белгілеріне қарап төменде келтірілген семантикалық кестені толтырамыз (1-сурет).
1-сурет. Семантикалық кесте
Қай жұрнақтың жалғанатындығы семантикалық кесте негізінде жүзеге асады, себебі жұрнақты таңдау сөздің мағынасына байланысты.
Семантикалық кестедегі өрістердің мәндерін (0,1) берілген сөздің мағынасына қарай қазақ тілінің мамандары толтырады.
Мысалы, семантикалық кестеде сөздердің мағынасына қарай қандай жұрнақ мағынасы бойынша дұрыс болатындығына байланысты өрістер толтырылады. Оны жоғарыдағы суреттен көруге болады.
Сөз түрлендіру және сөзжасам есептерін шешу үшін синхронды сызықтық ағашты қолданамыз. Бұл жағдайда ол субавтоматты бір күйден екінші күйге ауыстыратын, қозуды тудыратын ауыстырушы тізбек ретінде болады. Синхронды сызықтық ағаштың кірісіне арнайы командалар беру кезінде субавтоматтың күйі ауысады. Синхронды сызықтық ағаштар бұл командаларды таниды және осы командалар сәйкес нейронның шығысында градиентті мәнге түрленеді, бұл бастапқы сөздің күйіне сәйкес нейрондардың қозуына немесе тежелуіне алып келеді [2].
Ағаштарды суреттеу үшін ағаштың түйіндерін белгілейтін белгілері бар, сонымен қатар ашылатын және жабылатын жақшалары бар жол түріндегі ағаштардың сызықтық жақшалық жазбасын қолданамыз. Ағаштар мен олардың жақшалық жазбаларының арасында өзара бір мәнді байланыс бар [3].
Сызықтық жақшалық жазбалар ағашты айналып өту нәтижесінде құрылады. Мысалы, сол жағынан айналып өту кезінде бинарлық ағаштың сызықтық жақшалық жазбасын суреттейтін жолды құрастырудың рекурсивті алгоритмін қолдануға болады:
егер ағаштың түйіні ішкі болса жолға түйіннің белгісін және ашылатын дөңгелек жақшаны жазамыз, кері жағдайда түйіннің белгісін жазамыз және осы жерден сызықтық жақшалық жазбаны тұрғызуды тоқтатамыз;
оң жақтағы жолға барлық ішкі ағаштарды сызықтық жақшалық жазбасын солдан оңға қарай жазып шығамыз;
жолға оң жақтан жабатын дөңгелек жақшаны жабамыз және осымен сызықтық жақшалық жазбаны құрастыруды аяқтаймыз.
Жұрнақтарды автоматты түрде жалғауды семантикалық белгілері арқылы жақшалық жазбаны қолданып жүзеге асырамыз. Мысалы, егін сөзінің сызықтық жақшалық жазбасын келтірейік: егін (ші(лік)дік), төменде ағаш түрінде бейнеленген (2-сурет).
2-сурет. Мысал
Әдебиет__Ысқақов_А._Қазіргі_қазақ_тілі._–_Алматы:_Ана_тілі,_1991._–_384_бет___Знания_-_Онтологии_-_Теории'>Әдебиет
Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. – Алматы: Ана тілі, 1991. – 384 бет
Знания-Онтологии-Теории (ЗОНТ-09). Построение логической семантики слов казахского языка. Шарипбаев А.А., Бекманова Г. Т.
Шуклин Д.Е. Структура семантической нейронной сети, реализующей морфологический и синтаксический разбор текста
ӘОЖ 371.4
МЕКЕМЕ ҰЙЫМЫНЫҢ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ӘДІСТЕРІ
Кайдарова А.Б.
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана
Ғылыми жетекші – М.Серік
Ақпараттандыру жағдайында студенттердің меңгеруге тиісті білім, білік, дағдының көлемі күннен-күнге артып, мазмұны өзгеріп отыр. Оның басты сипаттарына ақпараттық технологияларды кеңінен пайдалану, адамдардың көптеген қызмет түрлерін компьютерлендіру, коммуникациялардың бірыңғай халықаралық жүйелерін жасау және қолдану істері жатады.
Жұмыстың мақсаты:
мекеме ұйымының жұмысын ұйымдастыруды тиімді пайдалану және игеру. Мекеме ұйымының жұмыс әсерлілігін арттыру мақсатында аутоматтандырылған жүйе құру;
ақпараттың өңдеу сапасын арттыру, оперативтілікті оңтайлау мақсатында жүйе құру;
мекеме ұйымының қызметкерлерінің жұмысын жеңілдету мен құрылымдылау.
Жұмыстың міндеттері:
мәліметтер қорының құрылымын құру;
клавиатура арқылы ақпарат жіберілетін және сонда ақпарат сақталып,өңделіп өшірілетін кестелерден тұратын МҚБЖ-ін таңдау және мәлімттер қорын (МҚ) құру;
берілген іздеу критериялары негізінде МҚ-да таңдау және іздеуді қамсыздандыру;
қосымшамен жұмыс кезінде бөтен қолданушыларға мәліметтердің сенімділігін сақтауға арнап бағдарламаға енуге шектеу қоюды қарастыру және де мәліметтер қорын дубльдеуге және оны қайта құруға мүмкіндік беру арқылы ақпаратты сақтаудың қауіпсіздігін қамсыздандыру;
МҚ-дағы келісім бойынша мерзімі өткен мәліметтерді өшіруді (МҚ-ын тазалау) қамсыздандыру.
Кез келген реляциялық деректер қорын басқару жүйелерінде сақталған деректердің қауіпсіздігінің міндетті шарты - қолданушыларды басқару жүйесі. Ол қуатты бағдарламалық жабдықтарға байланысты.
Мекеме жұмысын аутоматтандыру мақсатында біз клиент-сервер технологиясын пайдаланып, ҢQL тілінде жүзеге асыруды мақсат еттік.
SQL тілінің негізгі мынадай артықшылықтарын атап өтуге болады:
стандарттылығы - бағдарламалар үшін халықаралық ұйымдар арқылы қолданылады;
нақты деректер қорын басқару жүйелерінен (ДҚБЖ) тәуелсіздігі, яғни реляциялық деректер қорын бір ДҚБЖ-нен аздап амалдар қолдану арқылы екінші ДҚБЖ-не ауыстыруғы болатындығы;
бір есептеуіш техникадан басқасына ауыстыру мүмкіншілігі бар – ДҚБЖ әртүрлі есептеу техникаларына бағытталуы мүмкін, бірақ SQL арқылы құрылған қосымшалар пайдаланыста бола алады;
күрделі бағдарламлар жазбай-ақ кілттерді қолдану арқылы, сұраныстар құру арқылы кестелі түрде деректерді өңдеуге ыңғайлылығы және деректер тұтастығын қамтамасыз ететіндігі;
деректер қорын динамикалық өзгертуге және құрылымын кеңейтуге болатындығы;
деректер қорына бағдарламалық жолмен жетуге болатындығы және бірінші интерактивті режимде тексеріп алып, соңынан бағдарламаға қоюға болатындығы [1].
Бір деректер базасында бес кестелер жобаланды. Кестелермен қатар индексті файлдар, көрсетулер, рөлдер құрылды.
Жұмыстың келесі бір ерекшелігі деректер базасын тиімді қолдануда триггерлер мен транзакциялар объектілері құрылды.
Бір деректер қорымен бірнеше қолданушы бір мезгілде жұмыс істегісі келсе, экранда көре беру мүмкіншілігі бар, ал егер бір (немесе бірнеше) қолданушы деректерді өзгерткісі келсе, проблема туатын жағдайлар болады. Сондықтан да көпқолданушы режимінде деректерге жетуде блокировка механизмі қойылады, ол біреу оқып отырған, бірақ әлі өңделмеген деректерді өзгертуге тыйым салады, кейде біреулер оқыған мәндерді (әлі өңделмеген) тығып қояды. Мұндай тосқауыл қою механизмі барлық қолданушылар үшін ортақ. Аталған іс-әрекеттер мекеме жұмысын аутоматтандыруда қолданылып отырған тиімді әдістер деп атауға болады.
Әдебиет
Полякова Л.Н. Основы SQL. - М.: Интернет-университет информационных технологий, 2004. – С.19.
УДК 004(075.8)
CЕТЕВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В ОБРАЗОВАНИИ
Кохан А.Ю., Чупахина Е.Е.
Восточно-Казахстанский государственный университет им. С.Аманжолова, Усть-Каменогорск
Научный руководитель – Попова Галина Владимировна
В настоящее время учебные заведения нуждаются в такой организации своей деятельности, которая обеспечила бы развитие индивидуальных способностей и творческого отношения к жизни каждого обучающегося, внедрение различных инновационных учебных программ, реализацию принципа гуманного подхода в обучении и прочего.
Игровые технологии могут эффективно применяться в процессе обучения в ВУЗах, так как в современных учебных учреждениях возникает насущная потребность в расширении методического потенциала в целом, и в активных формах обучения в частности. К таким активным формам обучения относятся игровые технологии.
Актуальность игры в настоящее время повышается и из-за перенасыщенности современного человека информацией. Во всем мире, и в Казахстане в частности, неизмеримо расширяется предметно-информационная среда. Телевидение, видео, радио, компьютерные сети в последнее время обрушивают на учащихся огромный объем информации.
Компьютерные игры все увереннее входят в число инструментов обучения. И этот процесс будет продолжаться, подобно тому, как все шире применяются в обучении мобильные технологии. Уже существуют исследовательские группы, изучающие обучающий потенциал игр и их роль в образовании, разрабатывающие педагогическую модель применения игр.
Разработка сетевой интеллектуальной викторины «Эрудит» велась в программной среде Delphi 7, так как это довольно современная и наиболее совместимая с последующими версиями Delphi. При написании программы использовались такие элементы, как Form, SpeedButton, Label, Image, Timer, MediaPlayer. Так же при реализации программы используются процедуры, работающие с файловыми переменными.
Программа рассчитана на работу в полноэкранном режиме без использования манипулятора «мышь». Управление работой приложения осуществляется при помощи клавиатуры оператором на персональном компьютере, на котором установлено программное обеспечение.
Для работы программы в сети используется протокол TCP/IP. Взаимодействие программ на сервере и клиентских компьютерах осуществляются средствами Indy, через компоненты IdTCPServer и IdTCPClient.
Для отображения окна программы на мониторах участников и ведущего, а так же, при возможности, на мультимедийном проекторе, наиболее простым и удобным является использование VGA-сплитера (разветвителя), который позволяет дублировать изображение с одного источника видеосигнала на определенное количество других (например, восемь или шестнадцать), требуемое количество зависит от количества участников.
Процесс проведения игры начинается с появления главного окна (формы) программы, на котором располагается название программы и при необходимости тематика вопросов.
По нажатию клавиши происходит переход на форму, на которой располагается реализация работы первого тура.
В первом туре от участников требуется последовательно ответить на заранее определенное количество вопросов. Возможно использовать только закрытые типы вопросов. Информация о том, является ли ответ верным, программа получает из базы вопросов. После ответа на все вопросы на экраны выводится информация о количестве правильных ответов. По итогам первого тура определяется состав участников следующего тура.
После завершения первого тура, управление передается главной форме проекта. По нажатию клавиши открывается форма второго тура. Во втором туре прошедшим участникам необходимо дать правильные ответы на максимально возможное количество вопросов за отведенный промежуток времени (например, 1 минута). По результатам тура выбираются участники финального третьего тура.После завершения второго тура управление передается главной форме приложения. По нажатию клавиши вызывается форма третьего тура.
В третьем туре участникам предлагается выбирать вопросы из предоставленных тем. Вопросы в темах разделены по степени сложности, и за ответ на более сложный вопрос участник получает большее количество баллов. По итогам третьего тура определяется победитель интеллектуальной игры. После завершения третьего тура управление передается главной форме, где выводится сообщение о завершении игры и благодарность за участие.
Некоторые особенности программной реализации. Работа программы начинается с запуска главной формы, которая автоматически разворачивается на весь экран за счет использования функции Self.WindowState:=wsMaximized, и центрирования надписей расположенных на ней, положение который рассчитывается относительно середины формы со сдвигом на половину размера надписи.
После этого ожидается нажатие клавиши от оператора. После нажатия переменной отвечающей за переключение на следующий тур присваивается следующее значение. Осуществляется открытие формы первого тура.
Достарыңызбен бөлісу: |