– тапсырма: Топырақ ылғалдылығын анықтау

Танап ___________ Дақыл _______________ Күн ________________

Топырақтағы жалпы (барлық) ылғалды өсімдік пайдалана алмайды.

Өсімдік пайдалана алатын ылғалдылықтың мөлшерін білу үшін топырақтың агрогидрологиялық қасиеттерін білу керек:

1. Көлемдік салмақ (d), г/см³;

2. Солу коэффициенті (К), % немесе мм.

К_мм ═ d ∙ К, %

3. Ең жоғары ылғал тартқыштықты (максималды гигроскопиялық) 1,34 коэффициентіне көбейтіп, солу коэффициентінің мәнін табуға болады.

4. Топырақтың еркін су сиымдылығы (ЕСС) дегеніміз – топырақтың суды сіңіріп, оны ұстап тұру қаблеттілігі. ЕСС әр түрлі топырақтардағы мәндері:

1. Саздақ топырақтар үшін 0 – 100 см ═ 170-180 мм

2. Құмдауыт топырақтар үшін ═ 150-160 мм

3. Құм топырақтар үшін ═ 80-120 мм

Ылғалдың топырақтағы жалпы қоры (W) мм төмендегі формуламен, әр қабатқа анықталады:

Мұнда: Р – топырақ ылғалдылығы, %;

d – топырақтың көлемдік салмағы, г/см;

h – топырақ қабаты, 10 см;

0,1 – мм-ге айналдыратын көбейткіш

Өсімдік пайдалана алатын ылғалдылықтың қоры (W₁) мына формуламен анықталады:

Бір метр тереңдіктегі топырақ ылғалдылығының қоры сол топырақтың ЕСС 60% төмен болатын болса, ол жерде егілген ауыл шаруашылық дақылдардың өнімі төмен болады, 60-70% аралығында болса – қанағаттандырылған, ал 70-90% аралығында болса – жақсы деген баға беріледі (топыраққа байланысты).

Пункт ______________ жыл ____________ дақыл ________________

Топырақ _______________________________

Терең дігі	Тұрақты көрсеткіштер			Орташа ылғалдылық, % (Р)					Ылғалдылықтың жалпы қоры (W)						Өсімдік пайдаланатын ылғал, мм (W)
	солу ылғалдылы-ғы (К,%)	көлемдік салмақ г/см3 (d)	пайдалын-байтын ылғал, мм (К)	8.06	18.06	28.06			8.06		18.06		28.06		8.06		18.06		28.06
10
20
30

8.06

Топырақ үлгісінің алу тереңдігі	Бюкстің №	Салмағы, г
		топырақтың ылғалы және бюкстің	құрғақ топырақтың және бюкстің	бюкс ыдысы-ның	буланған судың	үлгідегі құрғақ топырақтың (бюкссіз)	топырақ ылғалдылығы, %
10	1	51,1	47,1	22,2
20	2	53,9	50,0	22,0
30	3	50,6	45,8	22,1
40	4	58,4	53,4	22,3

18.06

Топырақ үлгісінің алу тереңдігі	Бюкстің №	Салмағы, г
		топырақтың ылғалы және бюкстің	құрғақ топырақтың және бюкстің	бюкс ыдысы-ның	буланған судың	үлгідегі құрғақ топырақтың (бюкссіз)	топырақ ылғалдылығы, %
10	1	54,6	51,3	22,4
20	2	51,7	48,3	22,1
30	3	55,6	50,3	22,3

28.06

Топырақ үлгісінің алу тереңдігі	Бюкстің №	Салмағы, г
		топырақтың ылғалы және бюкстің	құрғақ топырақтың және бюкстің	бюкс ыдысы-ның	буланған судың	үлгідегі құрғақ топырақтың (бюкссіз)	топырақ ылғалдылығы, %
10	1	56,5	50,9	22,5
20	2	55,1	49,1	22,8
30	3	52,9	44,2	22,9

1 - вариант

2 - вариант

1. Топырақ ылғалдылығын анықтау тәсілдері

2. Еркін су сиымдылығы дегеніміз не?

3. Топырақтың жалпы ылғалдылық қоры

4. Өсімдік пайдалана алатын ылғалдылық қоры

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1.Зубаиров О.З., Тлеуқұлов А.Г. Суару мелиорациясы, Алматы, 2010 ж.

2.Әуезов Ә.Ә., Атақұлов Т.А., Сүлейменова Н.Ш., Жаңабаев Қ.Ш. Егіншілік, оқулық, Алматы, 2005 ж.

3.Атақұлов Т.А., Кененбаев Т.С. Ауыл шаруашылық мелиорациялары, Алматы, 2003 ж.