Жалпыбілімберетінмектептің8-сыныбынаарналғанфизикапәнібойыншажаттығулар
жүктеу/скачать 1,19 Mb.
|
8 сын. есеп шешулері
- Бұл бет үшін навигация:
- Неліктен
- 20-жаттығу
| 0
C1=140Дж/кгС C2=460Дж/кг0С t=10С 8.Бірдеймөлшердежылуалғаннанкейін,массаларыбірдейекідененіңсуменқұмның қайсысыныңтемпературасыжоғарыболады?Жауаптарыңдыдәлелдеңдер.
9.150С-тансуды1000С-қадейінқыздырғанда,оныңішкіэнергиясы178,8кДж-геартты. Судыңмассасынанықтаңдар. Бер:Q=178,8кДж Шешуі: t1=150С t2=1000С C=4200Дж/кг0С m=? 10.1000С-та5лқоршағанортаға1680кДжэнергиясынбереотырып,қандай температурағадейінсалқындайды? Бер:Q=1680кДж Шешуі: t1=1000С V=5л,m=5кг 0 C=4200Дж/кгС t2=? №7-Жаттығу 1.100кгантраципжанғандақаншажылубөлінеді? Бер:m=100кг Шешуі:Q=q·m=3·107Дж/кг·100кг=3·109Дж q=3·107Дж/кг Q=? 2.Егерсендердіңүйлерініңкезкелгенотындыжағуғаболатынпешпенжылытатынболса, ондақысмезгілінеқандайотындыдайындағанболаредіңдер?Несебепті? Жауабы:Таскөмірдайындығанболаредік.Себебі:басқаотынтүрлерінеқарағандажану жылуымол.Екіншіденотынжеткізетінтеміржолбекетіжақын.Тасымалшығыныаз. 3.Қарағандыкөмірінің100кгтолықжаеғанкездебөлінетінжылумөлшерінанықтаңдар. Бер:m=100кг Шешуі:Q=q·m=2,7·107Дж/кг·100кг=2,7·109Дж q=2,7·107Дж/кгАлегерқарағанды:q=3,5·107Дж/кгболса,онда Q=? Q=3,5·107Дж 4.Сыйымдылығы5лыдысбензинментолтырылған.Толықжанукезінде23·107Дж энергияалуүшіносыбензинмөлшеріжеткіліктіболама? Бер:V1=5лбензин Шешуі:Q=q·m1;m1=ρ·ν=0,8кг/л·5л=4кг q=4,6·107Дж/кгQ=4,6·107Дж/кг·4кг=18,4·107Дж
5.440·107Джэнергияныалуүшінқарашығанаққтаөндірілетінтабиғигаздыңқандай мөлшерінжағукерек? Бер:Q=440·107Дж Шешуі:Q=q·m q=4,4·107Дж/кг m=? 6.Массасы200гкеросинтолықжанғандақаншажылумөлшерібөлінеді? Бер:m=200г=0,2кгШешуі:Q=q·m=4,6·107Дж/кг·0,2кг=9,2·106Дж= q=4,6·107Дж/кг =9,2·103кДж Q=? 7.Массасы5кгбензинтолықжанғандақаншажылубөлінеді? Бер::m=5кг Шешуі:Q=q·m=4,6·107Дж/кг·5кг=23·107Дж= q=4,6·107Дж/кг =2,3·105кДж Q=? 8.2кгбензинмен3кгкеросиндіараластырады.Осықоспатолықжанғандақаншажылу мөлшеріншығарады?
1.Су,мұзжәнесубуыныңмассаларыбірдейболсаолардыңқайсысыныңішкі энергиясы еңкөпболады? Берілгені; Берілгенүшзаттыңтабиғатыбірдей.Судыңүштүрлі агрегаттықкүйі.Еңкішіэнергиясы көбісубуы. Субуыберілгентемпературадасуғаайналуыүшін көлден-сацияланужылуынортағабереотырып суйықкүйінеөтеді.Суйықкүйгеөткенкездегіішкі энергиясысудыңішкіэнергиясындайболады. Сондықтансубуыныңішкіэнергиясыеңкөбі. 2.Егербіркесекболатынжәневольфрамдыбалқыпжатқантемірдіңішінетастап жіберсе,олардыңқайсысықаттыкүйдесақталады? Вольфрамкесегібалқымайқаттыкүйдесақталады. Себебі:вольфрамныңбалқутемпературасы3500с-танжоғары. Темірдіңбалқутемпературасы1550с-қатең. 3.Неліктенсуықаймақтардасыртқыауаныңтемпературасыөлшеу үшінсынапемесспирттермометрінқолданады? Спиртөтетөментемпературадақатады.Сондықтандаатмосфералық жағдайдағытөменгітемператураспирткеәсеретеді. Сынаптөменгітемпературадаөзініңқасиетінөзгертеді. Сондықтантөменгітемператураныөлшемгежарамсыз. 4.Бірдейтемпературадақатқанмұзбенқардыңқайсысыжақсытоңазтқышбола алады? Мұзжақсытоңазтқышқызметінатқарады.Сондықтанда өндіріспенжұмыстыңжағдайлардамұздыпайдаланамыз. Себебі;Мұзқарғақарағандаөтетығыз,қатпарларыарқылыжылу арқылыұзаққасозылады,көпжылумөлшерінқажететеді. 5.Суықкүндердежылубатареяларыістеншыққанда,ондағысудыағызып тастайды.Онықандайжақсымақсатпенжасайды? Жылужүйесіндеақауболғандатұтасжылужүйесіістеншықпауүшін, жылужүйесіндегісудыағызыптастаукерек.Олайболмағанкүндежылужүйесіндегі сутоңыпмұзғаайналғанкездекөлемініңұлғаюының есебіненбатареяларменолардыжалғастырушықұбырларжарылыптұтастайістен шығыпқалуқауіпітөнеді. 6.Мұзкесегісалынғансынауықтыеріпжатқан00С–тағықардыңішінеқояды.Сонда сынауықтағымұзериме? Ерімейді.Еруүшінсынауықтыңүстіменайналасындағықар толықеріп оқшаулануданарылукерек. 7.00Стемператураны ұстаптұратынтоңазытқыштардыңбірінесу, екішісінесүт құйылғанбөтелкелердіорналастырды.Осыбөтелкелердегізаттардыңқайсысы бұрынқатады?Неліктен? Сүтқұйылғанбөтелкебұрынқатады.Себебі:Сүттіңменшіктіжылу сыйымдылығы3,94∙103дж/кг∙;Судыңжылусыйымдылығы4,2∙103 дж/кг∙.Сондықтандасуғақарағандасүтбұынқатады. 8.Астұзынсудаеріткендеерітіндініңтемпературасытөмендейді.Оның себебінеде? Судаастұзыерігендеайырылуреакциясыжүреді.Реакциякезіндеөзінен энергиябөледі.Өзіненэнергиябөлудіңнәтижесіндеішкіэнергиясыазаяды. Яғнитемпратуратөмендейді. № 9жаттығу 1.Егермұзбенсудыңтемпературасыбірдейболса,ондасуменмұзмолекулаларының ортьашакинетикалықэнергиясытеңболааладыма? Бұлжағдайдамұзбенсудыңішкіэнергиясытеңбе? Неліктен? 1.Температураларыбірдейболғанменмұзбенсумолекулаларының кинетикалықэнергияларытеңемес.Себебі;Мұзмолекуласы кристаллдықтордың төбесіндетұрыптербелукезіндегіжылдамдығысумолекуласыныңеркінқозғалыс кезіндегіжылдамдығынанбірнешесесеаз.Молекулалардыңкинетикалықэнергиясы квадратынатурапропорционалартатындықтансумолекуласыныңкинетикалық энергиясыжоғары.(көп). 2.Суменмұздыңтішкіэнергияларытеңемес.Сумұзғаайналуүшін кристаллданужылуынөзіненқоршағанортағабереотырып,мұзғаайналады.Сондықтан даолардыңтемператураларытеңболғанменішкіэнергияларытеңемес. 2.Балқутемпературасындаалынған100кг.темірдісуйықкүйгеайналдыруүшінқажетті энергияныанықтаңдар.
Q=? Жауабы:27МДж 3.40және41суреттердеқандайпроцесстербейнеленгн? 40-суреттеекіқаттыдененіңқыздырукезібейнеленген.1-дененіңбалқу температурасы2-денеденжоғары.Яғни1-2-денелердіңбалқутемператураларыүлкен кристалдыденелер. 41-суретте;бөлметемпературасынанбастапқыздырылабастағандененің80-с-қа балқутемпературасынажеткендігібейнеленген. 4.00С-тағымассасы2кгмұздысуғаайналдыруүшінқаншажылумөлшеріқажет? Бер: Шешуі; Жауабы:680кДж Q=? 5.20-с-тағы200г.нафталиндібалқунүктесінедейінжеткізіп,оныбалқыту үшінқанша жылумөлшеріжұмсалады? Бер: Шешуі; тан80,30С-қадейінқыздырукезіндеалған жылу. балқунүктесіндетолықбалқығанғадейіналған жылу. Q=? Жауабы;4,6*104Дж 6.00С-тағысужәнеоныменмассасыбірдеймұздыңқайсысысудыкөбірек суытады? Бер: Шешуі:Судыңжылуы Үйжағдайындаыстықкүндерімұздатқышқасуқойыпмұзғаайналдырып ішетін сусынғамұзсалыпішіпжатусодан. 7.27С–та250гқорғасындаықыздырып,оныбалқытуүшін2,4каллжұмсалады.Осы жылуқорғасындытүгелдейбалқытааладыма? Берілгені: Шешуі: Жұмсалынған2,4каллжылумөлшеріменберілгенқорғасындытолықбалқыта алмаймыз.Толыққорғасынбалқуыүшін4каллжылумөлшеріқажет. 8.Массасы300гтемірыдыста100гқалайыныбалқытамыз.Егертемірыдыспен қалайыныңбастапқытемпературасы32Сболса,ондаыдыстықыздыруғажәне қалайыныбалқытуғақандайжылумөлшеріқажет? Ескертпе:Оқулықтакейбірқаттыденелердіңбалқутемператураларытуралымәлімет нақтыберілмегендіктеноқушыесепшығарудақиындықтарғатапболады. №10-жаттығу 1.Егерстакандағысудыжылыбөлмеден0С–тағысуықжергеауыстырса,ондаол буланама? Жауап:Буланады.Буланукебупроцесітөменгітемпературададажүретінінбілеміз. Ерекшелік:булануөтебаяужүреді. 2.Неліктеныстықшайүрлегендетезсуыйды? Үрлегендешайбетіненкөтерілгенсумолекулалары үрлегенауаағымымен ілесіпбуланупроцесініңшапшаңдауынаықпалжасаймыз.Неғұрлымшайбетінен ұшыпшығатынсумолекуласыныңсаныартқансайыншайдыңішкіэнергиясы буланушапшаңдығынатәуелдіөзгеріскетүседі. 3.Негеқұрғақ ауадағы ыстықты,ылғалауадағы ыстықтангөріжеңілығыстыруға болады? Егердеқұрғақауаменылғалауаныңтемператураларыбірдейболғанжағдайда ылғалауақұармындасубуыныңмөлшеріненбірнешеесеартық.Сондықтанда, құрғақауажеңілығысады. 4.Жайылғанкірменжабылғаншөпнегежелболғандатезкебеді? Жайылған кір мен жайылған шөп бетінен кебу процесі кезінде, су молекулаларының алғанжылдамдығы буланғанбеттітастапатмосфералық ауа қабатынаөтіпкетуінежеткіліктерібөлінгенкүйдеқайтакерітүспейді.Жылдамдығы жеткіліксіз су молекулалары керіқұлауға мәжбүр.Ал,жел болған жағдайда жылдамдығыазында,көбіндеауаағыныменбіргеалыпкетеді.Сондықтанда,желді күеісубеті,шабындық,жербеті,егістікалқаптарыныңбәріндекебужақсыжүреді. 5.Өзенгешомылыпжағағашыққандасалқындысезінеміз.Неге? Шомылып жағаға шыққанда денемізге жұққан сутамшылары денеміздің қызуынанэнергияалыпкебебастайды.Кебукезіндегісумолекулаларықанша энергияалыпкебупроцесіжүрсебіздің денеміздің ішкіэнеогиясы сондай мөлшердетөмендейді.Салқындықтысезінуімізсондықтан. 6.Ылғалағашқұрғақағашқақарағандаоттабаяужанады.Себебін Түсіндіріңдер? Ылғалағаштыжаныпжатқанотқатастағандаоттыңжануыбаяулайтынсебебі жанукезіндебөлінетін энергияның біразбөлігіағаш бойындағы суды кептіруге жұмсалады.Сужануды қолдамайды.Жанупроцесітолықөзмәніндежүруүшін отынныңқұрғақболуыміндетті. 7.Арық,тоғандардажиналғансудыңтемпературасықоршағанортатемпературасынан үнемітөменболады.Оныңсебебінеде? Арық, көлшік, тоғандардағы су бетінен үздіксіз кебу процесі жүріп отырады.Субетіненкөтерілгенсубуыбірмолекулағасубетіненажырап ұшыпшығуға жетерлікэнергиянысуданалады.Әрбіруақытмезетінде бөлінгенсумолекулаларының жиынтықэнергиясынатеңшамағаарықтағы, көлшіктегі,тоғандағысудыңішкіэнергиясы кемиді.Сондықтандасу температурасыортатемпературасынантөмен. 8.Негежаңбыржауғандакүнлездесуытады? Жаңбыржауғандаатмосфералықауаарқылысутамшыларыжергетүсеркезде ауаданбіршамажылутүскендежерқыртысынанжылуэнергиясыналуарқылы буланупроцессіжүреді.Сондықтандажербетініңжәнеатмосфералықауаның температурасытөмендейді.Күнсуытады. №11-жаттығу. 1.6-кестеніпайдаланып,бөлметемпературатурасындағысуменспирттің жәнесутектің жүйелерінанықтаңдар. № 6-кестедеүштүрліберілгензаттыңқайнаутемпературасыкөрсетілген. 1-су 1000С 2-спирт780С 3-сутек-2530С. Бізденсұрапотырғаныосыүшзатқандайкүйде? Сұрақтыңшартындабөлметемпературасындадепнақтыайтылғандықтансу,спирт қалыптысұйықкүйінде.Ал,сутеккекелсек,олқалыптыАл,сутеккекелсек,ол қалыпты Н2малекулалықкүйдеяғнигазкүйінде.Орнықтыгаз. 2.Сорпадағыеттіңпісуінеліктенәлсізнекүштіоттатұрғандығынабайланыстыемес? Қазанастындажанғанотәлсізнекүштіболғандығынабайланыстықайнау температурасыөзгермейді.Қайнаутемпература100Сболғандықтанбаяужақсақта, үстемелепжақсақтақайнаутемпературасыөзгермейді.Сондықтаноттыңжану қарқынынатәуелдіемес.Қоршағанортаныңқысымынатәуелді. 3.1000С–тан00С–қадейінсалқындатылғанмассасы5кгсуқаншаэнергия мөлшерінбөледі? Бері: Шешуі: Q=? 4.10кгсуды1000Сбуғаайналдыруүшін23∙106Джэнергияжұмсалады.Осы температурадағысубуытүзілісініңменшіктібуланужылуықандай? Бері: Шешуі: 5.Сужәнебумолекулаларыныңбірдейтемпературадағыкинетикалық энергияларытеңболама?Осыжағдайдағыбудыңішкіэнергияларыше? Сумолекуласыныңкинетикалық бу-олсумолекуласы Сумолекуласыныңсубетіненбөлініпшығуғаэнергиясыжеткен кездесубетін тастапқоршағанортағаөтеді.Сумолекуласының ретсізқозғалыскезіндегі ЕгердеішкіэенргиясынаU-келсекбуғаайналуүшіналғанэнергиясысукезіндегі ішкіэнергияданартық.Судыңменшіктібуланужылуы Судың меншіктіжылусыйымдылығы осыныңөзісубуыныңішкі энергиясыUб>Uсекендегінкөрсетеді. 6.Суықкүндерібөлметерезелерініңішкіжағынанеліктентамшылар жиналады? Бөлмеішіндегісубуымолекулаларыбейберекетқозғалыскезіндетерезеге соққанкездебойындағыэнергиясынөзіненсалқынтерезешынысынаберіп конденсацияланады.Уақытөтуінебайланыстыбірте–біртесумолекулалары молайыптамшығаайналады. № 12–жаттығу 1.Жабықыдыстағы газды 150Дж жылужұмсапқыздырады.Газқандайжұмыс атқарады?Осыпроцесстеоныңішкіэнергиясықалайөзгереді? Есептіңберілушартыбойыншажабықыдысделінген.ОлайболсаV=const көлем тұрақты.СырттаналынғанQ-жылудыңесебіненгаздың температурасыартады.Газмолекулаларыныңжылдамдығыжоғарылайды.Яғнигаз қысымыартады.Сондықтандагаздыңішкіэнергиясынарттыруғажұмсалады.Q=U олайболсаU=150дж A´=0 2.Кафелденгенеденгебірдейбиіктіктенмассаларытеңбереді–мыс,екіншісі–болат, үшіншісі–темірүшшартүседі.Олардыңқайсысықаттыраққызады? Шарлардыңмассаларыжәнетүсубиіктіктерібірдейболғандықтанолардың -үшеуіндедебірдей.Дегенменшардыңсоғаркездегіэнергиясытолық,шарлардың деформациялануынажұмсағандамысшармолдеформацияғатүседі.Сондықтандамыс шаркөбірекқызады. 3.Изотермалықсығылуданкейінқоршағанортаға800джбөлінсе,ондагазқандай жұмысатқарады? Термодинамикалықзаңынберілгенпроцесскежазсақ;Q=A+ΔU есептіңшартындаизотермалықсығылуданкейіндептұр.Олайболсасырттанжылу алынғанжоқ.Q=0.Олайболса,A+ΔU=0.A=-ΔU.ΔU=-800Дж Жауабы;ΔU=-800дж. 4.Изохоралықсуытудаішкіэнергия250джкенісе,ондагазқандай жұмысжасайды? Есептіңшартындаизохоралықдепотыр.ОлайболсаV=const.Көлемдеөзгеріс болмасаондаА=0жұмысжаслынбайдыгаз250джэнергиянықоршағанортаға беріледі. Жұмыс:А=0 5.Адиабаталықпроцесскезінде350джжұмысатқарылсаондагаздыңішкі энергиясықалайжәнеқаншағаөзгереді? ТермодинамикалықΙ–заңы:A+ΔU=0. АдиабатиалықпроцестежылуалмасужүрмейтіндіктенQ=0олайболса:ΔU=-AБұл процестегаздыңішкіэнергиясыатқарылғанжұмыс350джшамасынакемиді.ΔU=-350Дж 6.Изотермалықпроцестегазжұмысатқарады.Бұлненіңесебіненжүзегеасады? Процессизотермалықболғандықтанжүйеніңішкіэнергиясытұрақты.ΔU=const яғниΔU=0.Сондықтанда,берілгенжылутолығыменжұмыс атқаруғажұмсалады.Q=AЯғныйсырттанберілгенжылудыңесебіненжұмыс атқарылады.Q=A.ΔU=0 13–жаттығу. 1.Оңататынқаруларжылуқозғалтқыштарынажатама? Жатады.Оқдәріоталғанкездеөтеүлкенжылумөлшерібөлінеді. Бөлінгенжылудыңсебебіненгаздыңішкіэнергиясытезөседі.ΔU=A Ішкіэнергияның өзгерісіоқтықуыпшығужұмысынатқарады. 2.Электржелісінежалғанғантоңазытқыштыңесігінашыпқоюарқылы бөлмедегіауаны салқындатуғаболама? Болады. 3.Іштенжануқозғалтқышыныңпайдалыәсеркоэффициенті25%.Олненібілдіреді? ;Яғниотынжанғандағыотынныңжанужылуының25бөлігіпайдалы жұмысатқаруғажұмсалады. 4т.мұнайды1500м.Тереңдіктенсорыпшығаруүшінсорғыныңіштенжану қозғалтқышыбензинніңқандаймөлшерінжағады?Іштенжануқозғалтқышының П.Ә.К-І30%. Бер:η=30% Шешуі; m=4т=4кг Aп=m·g·h,AT=mб·q h=1500л g=10м/с2 q=4.6*107Дж/кг т/к:mб=? 5.Егер турбинатемпературасы 480с-буеніп,сыртқашыққанда30с-қадейінсуитын болса,ондабутурбинасынықп.ә.к-інегетең? Берілгені; Шешуі; Жауабы; 5.Іштенжануқозғалтқышыныңжұмысынаауа-райыәсеретеме? Жауап; Етеді. Іштенжануқозғалтқышыныңжұмысістеуікезіндегінормальдыденетемпературасы 70-85саралығындаболуыкерек.Ауа-райысуыныпне шамадантысысыпкеткенжағдайдажұмысрежимінекері №14-Жаттығу 1.Екінүктелікзарядталғанденелердіңарақашықтығы2есеарттырғанда,олардың арасындағыөзараәрекеттесукүшіқаншаесеөзгереді?2есекеміткендеше?
R арттады,
2.Екінүктелікзарядталғанденелердіңбіреуініңзарядын3есеарттырғанда,олардың арасындағыөзараәрекеттесукүшіқаншаесеөзгереді?3есекеміткендеше? Бер:q1 Шешуі: q2 q1 q2 есеартады 3есекемиді R=const 3.Электрзарядынжасауғанемесежоюғаболама? Жауабы:Электрзарядынжасандытүрдеқолданжасауғанемесежоюғаболмайды. Электрзарядытабиғаттағызаттардыңқұрамынаенетінмайдабөлшек.Олбіздің еркіміздентысөмірсүреді. 4.Арақашықтығы2см,2·10-9Клжәне4·10-18Клзарядтармензарядталғанвакуумдегіекі кішкенешарқандайкүшпенәрекеттеседі? Бер: Шешуі: Егерде боса,онда Есептіңберілуіндеқатебар. 5.Бір-бірінен5смқашықтықтағыекінүктелікзарядөзара0,4мНкүшпенәрекеттеседі.Әр зарядтыңшамасықандай? Бер: Шешуі: ; 6.Вакуумдеөзара30смқашықтықтағындайкүшпенәрекеттесетінекібірдейэлектр зарядыныңдиэлектрлікөтімділігі болатынмайішіндегіқашықтықтығынтабыңдар. Бер: Шешуі: ; ; 7.2·10-8смқашықтықтаорналасқанекіэлектронбірін-біріқандайкүшпентебеді Бер: 7.Аспандағы екібұлттыңэлектрзарядтары сәйкесінше20клжәне30кл.Бұлттар арасындаорташақашықтық30км болса,ондаоларбір-біріменқандайкүшпен әрекеттеседі? Бер: F=? №15–жаттығу. 1.Екізарядарасындағыөрістіңкүшсызықтарыныңсуретінсалыңдар: а)qмен–q ә)qмен-2q. а)Шешуі:qжәне–qзарядтарыныңкүшсызықтарыныңорналасужеңілдіктері бірдей болады.qзарядыныңкүшсызықтарыөзіненшығыпал–qзарядыныңкүшсызықтары өзінеқұйылыпжатады. ә)qмен2qзарядтарындағысондайерекшелік–2qдакүшсызықтарыныңсаны2есежиі орналасады. 2.10смқашықтықтағы нүктелікзарядтыңэлектрөрісініңкернеулігін анықтаңдар.Зарядсудаорналасқан. Берілгені: Шешуі: 3.Бетініңэлектрөрісініңкернеулігі болса,радиусы3смметалшарғақандайзаряд берілген? Шешуі 4.Кернеулігі болатынжердіңжердіңэлектрөрісіндеорналасқанэлектрондағыосы өрісқандайкүшпенәсеретеді? Берілгені: Шешуі: 5.Сутегіатомдарыныңэлектрондарыорбитасындағыэлектрөрісікернеулігінанықтаңдар. Орбитаныңрадиусы . Берілгені Шешуі: 6.Кернеулігі біртектіэлектрөрісіндетепе–теңдікқалыптыболатынмассасы - 9гмырыштозаңыныңзарядынегетең? Берілген Шешуі: электрөрісіндетепе– теңдіктетұрғандықтан бұдан: егердеондықбірліккедейіндөңгелектесеконда: жауабы: 7.Электртасымалдаусымдарындағытоктыңбарнежоқекенінбілуүшінтәжірибеде оларғақағазданжасалынғанжалаушаларіледі.Жалаушаларсымдардантокөткізгенде бұрышжасайауытқыйды.Неліктен?токөткізгендежалаушаларзарядталады.Екі жалаушазарядтарыаттас болғандықтанбірімен–бірітебіледі.Екіпараллельөткізгішке ілінген. 8.Бестармақтыжұлдызпішіндесметаллденегеоңзарядбергенкездегіэлектрөрісі кернеулігініңсызықтардыкескіндеңдер. Электрзарядтағыметаллкесіндініңөткірұштарынатебілгентіктенөткір ұштарынан кеңістіккеэлектрөріскүшсызықтарытрайды.Суреттекескінделген. №16–Жаттығу зарядтан10смжәне20смқашықтықтаорналасқаннүктелерарасындағы патенциалдарайырымынанықтаңдар. Берілгені: Шешуі: 2.Зарядты1-нүктеден2-шінүктегежәне1–нүктеденорынауыстырғандағыөрістің жұмысынсалыстырыңдар.№71суреттеорынауыстырукөрсетілген.Электростатикалық өрістеберілгензарядтыбіріншіорыннан2–шіорынғажәне3–ші орынғаауыстырғандаатқарылатынжұмысоныңқандайжолменапарылғанынатәуелді емес.Оныңорынауыстыруаралығынағанатәуелді.Яғниоңзарядтыңорналасу нүктесіненRқашықтық3–нүктеніңорналасуаралығындаоңзарядтанR–қашықтық. Сондықтандабұлорынауыстырукезіндеатқарылғанжұмыстарөзаратең. Жауабы:Орынауыстырукезіндегіатқарғанжұмыстартең. 7.Екіөткізгіштіңпотенциалысәйкесінше4Вжәне–8В.Бірөткізгіштен зарядты екіншіөткізгішкеапаруүшінөрісқандайжұмысжасайды? Берілгені: Шешуі: 8.Өзарапараллельөткізгішпластиналарарасындағыкернеу1000В.Пластиналар арақашықтығы4мболса,олардыңарасындағыөрістіңкернеулігінанықтаңдар. Берілгені: Шешуі: №17-жаттығу 1.Оңашаланғанөткізгіштер100Впотенциалдарғадейінзарядтағанда электр зарядыберілген.Өткізгіштіңэлектрсыйымдылығынанықтаңдар. Берілгені: Шешуі: 2.Сыйымдылығы конденсаторға зарядберуүшінконденсаторды қандайкернеугедейінзарядтаукерек? Берілгені: Шешуі: №18–жаттығу 1.Өткізгіштен0,40Атоккүшіөткенде,өткізгіштіңұштарындағыпотенциалдар айырымы8,0Вболды.Өткізгіштіңкедергісінегетең? Берілгені: Шешуі: Графикбойынша(81–сурет)өткізілетінкедергісінанықтаңдар.Қандайкернеуде өткізгіштен3Атокөтеді? Шешуі: : 2.82,а,әсуреттердекедергініөлшеуүшін,сұлбаларкескінделген.Егерөлшенетін кедергікөпболса,олардыңқайсысынжинаукерек,азболсаше? 1.Егерде:өлшенетінкедергіазболса,ондаәсұлбаныжинаймыз.Себебіазкедергіге Амперметрдіңішкікедергісіқосылыпөлшенетінкедергініңмәнінарттырыпжібереді. Қателіккежолбереміз. 2.Егерде:өлшенетінкедергіүлкенболса,Амперметрдіңішкікедергісіүлкенсанғааз сандықосқанменелерліктейөзгерісбермейді.СондықтандаАмперметрденсоңғы қысқыштанқосыпөлшеужүргізугеболады. 4.Электрбұрғыорамныңкедергісі20Ом.Егерэлектрбұрғы19Атоккүшінеесептелген болса,ондаоғанқандайкернеуберілуітиіс? Берілгені: Шешуі: 5.Құлсарымұнаймұнарасынқосалқыстанцияменқосатынэлектрсымындағыкернеу 380Вболғанда,одан12Атоккүшіөтсе,ондасымдағыкедергініңқандайболатындығын есептеңдер. Берілгені: Шешуі: 6.Электрсорғытуқондырғысына45кВ.Суменмұнайараласқанқоспаныңкедергісі 15кОмболса,ондақоспаарқылыөтетінтоктыңшамасынесептеңдер. Берілгені: Шешуі: 7.24Вкернеуадамөмірінеқауіптіме? Жауап:Қауіптіемес.Адамденесініңкедергісіөтеүлкен. Сондықтантоккүшіөтеазшаманықұрайды. 8.Көлденеңқимасыныңауданы0,5мм2жәнеұзындығы6мнихромөткізгіштіңекі ұшына40Вкернеуберіледі.Өткізгіштенөтетінтоккүшінанықтаңдар. Берілгені: Шешуі: №19–жаттығу 1.Көлденеңқимасыныңауданы1мм2,ұзындығы24,2мконстантансымнанжасалған электрпешініңқыздыруэлементініңкедергісінанықтаңдар. Берілгені: Шешуі: 2.Ұзындығы20мұзартқыш,диаметрі1,2мммыссымнанжасалған.Ұзартқыштың кедергісіқандай?Егеронымен10Атокөтсе,ондағыкернеудіңтүсуіқандайболады? Берілгені: Шешуі: 3.Көлденеңқимасыныңауданы10мм2,ұзындығы200ммысөткізгіштенэлектрсымы жасалды.Оныңкедергісіқандай?Осындайкедергігеиеболатыналюминий өткізілетінкөлденеңқимасықандайболукерек? Берілгені: Шешуі: 4.Теңіздегімұнаймұнарасынжағаменжалғайтыналюминийэлектрсымның көлденеңқимасыныңауданы0,15см2.Жағадағыоператорбасқаруорнында амперметр4А–ді.Вольтметр30В–тікөрсетсе,электрсымныңмұнай мұнарасынанжағағадейінгіұзындығынтабыңдар. Берілгені: Шешуі: жауабы: 5.1800мтереңдіктегібұрғылауұңғысынабоктыжеткізетінсымныңкөлденең қимасыныңауданы6,2мм2,жалпыкедергісі4,7Ом.Сымныңменшіктікедергісін анықтаңдар. Берілгені: Шешуі: 6.Электрпешінкернеуі220В–тыңжелігежалғағанда,ондағытоккүші5А болатындайдиаметрі1,2ммнихромөткізгішініңұзындығықандайболукерек? Берілгені: Шешуі: 7.Ұзындығы1м,көлденеңқимасыныңауданы1мм2никелинсымныңкедергісі0,44 Ом–ғатең.Ұзындығы100м,көлденеңқимасыныңауданы0,5мм2никелинсымның кедергісінесептеңдер. Берілгені: Шешуі: №20-жаттығу 1.90-суреттетізбектейжалғанғанүш өткізгіштіңсұлбасы берілген.КедергісіR1=36ОмөткізгіштегікернеудіңтөмендеуіU1=9В.КедергісіR2=64Ом болатынөткізгіштің кернеуінжәнеолардың ұштарындағы кернеу120 В болғандағы өткізгіштіңR3кедергісінанықтаңдар.
Электртізбегітізбектейжалғанғанболғандықтантізбектіңбарлықжеріндегіток күшібірдей.ЖалпытізбектіңкедергісіR=R1+R2+R3.ОлайболсаR3=R–(R1+R2)=R-100Ом. Жалпытізбетегітокол: . Жауабы:U2=16B. R3=380Ом. 2.91-суреттепараллельжалғанғанекіөткізгіштіңсұлбасыберілген.КедергісіR1=44 Ом өткізгіш арқылы J1=5А ток өтеді. J2=0,8А өткендегіөткізгіштің R2-кедергісін анықтаңдар.
Электртібегіпараллельтізбекболғандықтан: Ом. Жауабы:R2=275Ом. 3.Кедергілері20Омжәне30Омболатынекірезисторкернеуі24Вэлектртізбегіне жалғанған.Тізбеккеекірезисторды тізбектейжәнепараллельжалғағандағы токкүші қандай? Берілгені: 1. Өткізгіштердітізбектейжалғайық: R1=20Ом R=R1+R2=20+30=50Ом R2=30Ом U=24B 2. J1=? J2=? Тізбекпараллельтізбекболғандықтан: Жауабы:J1=0,48A. J2=2A. 4.Шеберханадағы электрсымдарынакедергісі120Ом-ғатең5шам параллель жалғанған.Осытізбектегікернеу220Вболса,ондабүкілсымбойынанөтетінтоккүшін анықта. Берілгені: Шешуі: R=120Ом n=5 U=220B J=? Тізбекпараллельболғандықтан: Тізбектіңкедергісі: Жауабы:J=9,2A 5.Құлсарыдағы сегізмұнаймұнарасындиспетчерлікпункттегібасқаруорнынан өшірілетіндейетіп,олардыөзарапараллельжалғаудыңсызбасынсызыңдар. Берілгені: n=8тұтынушы 6.Қарауынакедергілері160Ом,175Ом,205Омжәне190Омболатынтөртмұнай мұнарасы енетінқосалқы станцияныңтоккүшінанықтаңдар.Қосалқы станциядағы кернеу380В. Берілгені: R1=160Ом R2=175Ом R3=205Ом R4=190Ом U=380B J=? Мұнараларөзарапараллельқосылғандепесептесек,онда:J=J1+J2+J3+J4тұрады. Ендешеәрбірқондырғыныңпайдаланатынкүшінтабайық: I=I1+I2+I3+I4=2,35+2,2A+1,85+2=8,4A Жауабы:ҚосалқыстанцияныңберетінтоккүшіI=8,5А 7.Кедергісібелгіліжәнеамперметрібартізбеккетағы бірамперметрдіжалғап, соңғысыныңкедергісінқалайанықтауғаболады?Оныңсұлбасынсызыңдар. АмперметрлертізбеккепараллельқосылғандықтанI=I1+I2;I–белгілі. I1жәнеI2 токкүштерінкөрсетуібойыншааламыз.R1белгіліR2–белгісізкедергіні табуүшінөзарапараллельқосылғантізбектіңзаңынжазсақ: белгілімәндерінқойыпбелгісізамперметркедергісін есептейміз. 8.Мұнайөндіруорнындағыжалпыжелігетағыбірбұрғылаумұнарасыныңсымы жалғанды.Бұрғылаумұнарасысымынанөтетінтоккүшіменкернеудіөошеуүшінтізбекке амперметрменвольтметрдіқалайжалғаймыз? Мұнаражаңақосылған. Амперметртізбеккетізбектейал,вольтметртізбеккепараллельқосылады. №21-жаттығу 1.220Вкернеуібаржелігеәрқайсысы110В-қаесептелінгенқуатыбірдейекішамды тізбектейжалғауғаболама? Берілгені: Шешуі: U=220B U1=110B n=2 Тізбекөаратізбектейжалғанғантізбекболғандықтан:U=U1+U2; U=U2 олайболса, U=110+110=220Вжалғауғаболады. Жауап:жалғауғаболады. 2.Электрүтігініңпаспортында«220В,600Вт»депжазылған.Кернеуі220Вжеліге3 сағатбойықосылғанүтікқаншажылумөлшерінбөледі?
Q=? Жауабы:6,48МДжжылубөледі: 3.Әрқайсысы6Вкернеуге,0,6Атоккүшінеесептелінгенекішам2минжанды.Осы уақытаралығындаәршамдағыжәнеекішамдағыэлектртоғыныңатқаратынжұмысын анықтаңдар.
4.Мұнайменсуқоспасыныңкедергісі1200Ом.Сорғытуқондырғысы3сағ.жұмыс
5.Мұнайараластырғышты іскеқосатынэлектрқозғалтқыштыңқуаты 1900Вт. Электрқозғалтқыштан2сағатішінде14400Клзарядты өткізетінорамныңкедергісін анықтаңдар. Берілгені: Шешуі: P=1900Вт P=I·R; t=2сағ. q=14400Кл. R=? Ом.Жауабы:R=475Ом. 6.Кернеуі220В,токкүші3Аболатынсегізмұнаймұнарасыныңэлектрқозғалт-қыштарыныңбірайдажұмсайтынэлектрэнергиясышығынынанықтаңыздар. Берілгені: Шешуі: U=220B A1=I·U·t; A=n·A1 I=3A A=n·I·U·30·24·3600A·B·C=Дж=8·220·3·30·24·3600= n=82 =66·242·36·104=13686·106 Дж=13686МДж t=30 A=? Жүкшығырын айналдыратын электрқозғалтқышы 9120 Дж-ге тең жұмыс атқарады.4Атоккүшінде24Клзарядөткендегіэлектромотордыңқуатынтабыңдар. Берілгені:Шешуі: A=9120Дж I=4A q=24Кл P=? Жауабы:Р=1520вт 8.Кедергісі20Омөткізгіштен5минішінде300Клмөлшеріндеэлектрөтеді.Берілген уақытмезетіндегітоктыңжұмысынесептеңдер. Берілгені: шешуі: R=20Ом q=300Кл t=5мин=300c A=? Жауабы:6кДж 9.Кедергілері100Ом және300Ом болатынекішам электржелісінетізбектей жалғанған.Шамдардыңқайсысыартықжәнеқаншаесеартыққуаттұтынады? Берілгені: Шешуі: R1=100 P=I2·R R2=300 P1=I2·R1 P2=I2·R2 P2:P1=? Шамдартізбектейжалғанғандықтантоккүшіекішамдадабірдей. Р2=3Р1;екіншішам3есеартыққуаттұтынады. №22-жаттығу 1.Қыздырушамы қосылыптұрғанда,оныңқылы жоғарғы температурағадейін қызады.Несебептіэлектртоғынжеткізіптұрғансымдарсалқынкүйіндеқалады? ӨткізгіштентокжүргендебөлінетінжылумөлшерінQ=I·R·tформуласы бойынша анықтаймыз.Ток жүргенде шамнан қандай мөлшерде ток өтсе сол ток жеткізуші сымдардадаөтеді.Жылудыңбөлінуіөткізгішкедергісінетәуелді.Жеткізушісымдардың кедергісішамның кедергісімен салыстырғандаескермеугеболарлық.Сондықтан да жеткізушісымсалқынболады. 2.Қуаты300втэлектрүтігініңкүйіпкеткенспиралінің¼-інқысқартты.Осыданкейін оныңқуатықандайболады? Берілгені: Шешуі: P=300вт U=ConsA R2=3/4R1 P2=? Жауабы:Р2=400Втқуатыартады. 3.Өзпәтерлеріңдегібарлық қыздырушамдары қосылған уақыттажұмсалған электрэнергиясынесептеңдер. Пәтердебарлығы10шамбар.Оның5-уі100Вт-тан,2-уі150Вт-тан3-уі40Вт-тан. 5*100Вт=500Вт. 2*150Вт=300Вт 3*40Вт=120Вт Барлығы10шам,жиынтыққуат Рж=920Вт А=P·t=920Вт/сағ.=0,92кВт·са57 4.Электроплитаныңкүйіпкеткенсымынжөндеп,оны біршамақысқартты.Бұл электроплитаныңжұмысынаәсерінтигіземе? Әринетигізеді.Сымныңұзындығы қысқарса,оныңкедергісікемиді.Олайболса тізбектенжүретінтоккүшіартады.ЭлектрқыздырғыштардабөлінетінжылуQ=I2·R·t.Ток күшінің квадратынатурапропорционал артады.Кедергінің кемуінен бөлінетін жылу мөлшерінентокартқандабөлінетінжылуанағұрлыммолболады. 5.Электроплитасымыныңкедергісінекіесекемітіп,алтоккүшінекіесеарттырса, ондаоданбөлінетінжылумөлшеріөзгереме? Берілгені: Шешуі: R1 Q1= Q= I I2=2·I1 Q1=? Q2=? Жауабы:Q2=2Q1;2есеартады. 6.Электроплита120В-тықкернеуменжұмысжасайды.Плитасымыныңкедергісі80 Омболса,онда10минішіндеоданқаншажылубөлінетінінесептеңдер. Берілгені: Шешуі: U=120B R=80Ом t=10мин=600c Q=? Жауабы:Q=108кДж №23-жаттығу 1.МысэлектродтарыжәнеCuSO4-тіңсудағыерітіндісібартөртэлектролиттікванна 96-суреттекөрсетілгендейтізбеккеқосылған.Қайваннадажәнеқайэлектродтамыс бөлінеді? Көрсетілген суреттегі№2,3 ванналар өзара параллельқосылған.Ал,1және4-шіваннаалғашқы 2,3ваннағатізбектейқосылғантізбектіқұрайды.4-т ваннададаанодеріптаусылғанғадейінэлектролиз жүреді.Барлығындадамысбөлінуіболады. 2.Электролитарқылы электртоғы өткенденеліктенэлектродтардазатбөлінеді жәнеығысады.Металлөткізгіштердентокөткендебұлқұбылыснеліктентуындамайды? Электролиттердентокөткендеэлектрөрісініңәсерінентұздарменқышқылдардың судағыерітіндісіндегізаттариондарғажіктеледідеэлектрөрісініңәсеріненбағытталған қозғалысқатүсіпэлектрзарядынтасуменқызметінатқарады.Терісиондаранодқаоң иондаркатодқажетіпзарядтарынберіпбейтарапатомғаауысыпқайтаданмолекула түзеді.Түзілгенмолекулақайтаданионданупроцесінетүседі.Бұлпроцессэлектрөрісі тоқтағанғадейінжүреді. Металлөткізгіштердебұндайионданужүрмейді.Металлөткізгіштердеэлектртоғын тасымалдаушыбасыбосеркінэлектрондар.Электрондардыңқозғалужылдамдықтары электролиттегіионныңқозғалужылдамдығыменсалыстыруғакелмейді.Өтеаз.Электр өрісініңәсеріненөрісбойыншабағытталыпығысқаныныңөзіэлектртоғынтудырады. Сондықтандазатбөлінупроцесіболмайды. 3.97-суреттеэлектролиттікваннаменшам параллельқосылған.Егертоккөзін шексізұзақжұмысістейдідепесептесек,ондаваннаменшамарқылыдатокшексізұзақ өтеді.Бұлтұжырымдұрыспа? Токкөзінтізбектенажыратпасақтізбектенток жүрутоқталмайды.Жасағантұжырымдұрысэлектр өрісініңәсеріненионданужүрсекатодпенанодқа жеткізген зарядтарын беріп бейтарап атомға айналып қайтадан молекула түзеді. Түзілген молекулақайтамондануғатүседі.Осылайшапроцесс электрөрісітоғарылғанғадейінжалғасабереді. 4.Тәжірибекезіндегітізбектегітоккүші4А.Электролизкезінде20минуттакатодтан 1,5гмысбөлінді.Тәжірибелікмәліметтергесүйенеотырып,мыстыңэлектрохимиялық эквивалентінанықта. Берілгені: Шешуі: I=4A=4кл/с m=1,5г=1,5·10-3кг t=20мин=1200c K=? 5.Бұйымдарғакүмісжалатуүшін15минбойына5Атоктыпайдаланды.Осыуақыт ішіндекүмістіңқаншабөлігіжұмсалады?
жүктеу/скачать 1,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||