Жаратылыстану ғылымдары факультетінің деканы
жүктеу/скачать 2,39 Mb. Pdf көрінісі
|
umkd (6)
9,10,11,12, 9,10,11,12, Документ, 199261009045638 (1) (копия), PhD докторантура институтыны? директоры (копия), PhD докторантура институтыны? директоры (копия), Badavamova, 17-18-19-20 (копия), Задачи экз. (копия), Задачи экз. (копия)
| динольдік
момент µ ( мю ) деген шама
енгізіледі . Динамикалық шама
µ
полюсын
зарядын ( е - ) дипольдің
ұзындығына -(l) көбейткенге
тең
.
µ - Дебаймен ( Д ) өлшенеді
. r 1 r 2 2- + - µ =e - l Л . Н . Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пəннің оқу - əдістемелік кешені Басылым : алтыншы
17 ЕҰУ
Ф 703-08-16. Пəннің
оқу
- əдістемелік
кешені
. Алтыншы
басылым
Ковалентті полюссіз
молекула
үшін
µ =0, себебі l=0.
Ковалентті
полюссіз Химиялық
байланыс
H 2 , O 2 , Cl
2 , Хал 2 ,N 2 молекулаларында
түзіледі
. Екіншіден
екі элементтің
электрондық айырмашылығы
аса
үлкен
болмаған
жағдайда
электрон
бұлтының
тығыздалған
аймағы
электрондық
элементке қарай
ығысады
– ковалентті полюсті
байланыс
пайда
болады
. Ковалентті
полюсті
байланыстың
дикольдік моменті
µ - 0- ден
жоғары 3,5–4 Дебайға
дейін
жетеді
. r ЭТ өскен
сайын
дир
. өлшем
ұзындығы
l- да
момент
µ - да
өседі . Ковалентті полюсті
молекулалар
өте
көп
, олар
əр
түрлі
молекулалар арасында
түзіледі
, мысалы
HCl, H 2 O, 3O 2 , N
2 O, P
2 O 5 т . с . с . Үшіншіден , элементтердің айырмашылығы
үлкен
жағдайда
электрон
бұлттарының
поляризациясы шегіне
жетеді
, қаптасқан
электрондар тығыздығы
бір
атомға
толығымен
ығысып
кетеді
, нəтижесінде
иондар
байланыс
болады
, моменттің
шамасы
µ =10 Д
жетеді . Сонымен
химиялық
байланыстардың
бəрінің
түзілу
тегі
бір
. Ионды
байланыс
ковалентті
полюсті
байланыстың
шекті
түрі
. Иондық
байланыстың
ковалентті байланыстардан
елеулі
айырмашылығы
бар
. Химиялық
байланысты
сипаттайтын шамалар
Химиялық
байланысты :
) Химиялық
байланыстың
ұзындығы
;
б ) Химиялық
байланыстың
энергиясы ;
в ) Химиялық
байланыстың
қанығуы
;
д ) Химиялық
байланыстың
бағытталуы , бұрышы
.
е ) Химиялық
байланыстың
дипольдік моменті
деген
шамалармен
сипатталады :
а ) Байланыс ұзындығы – бұл ядролардың
орташа
ара
қашықтығы . Байланыс
ұзындығы
неғұрлым
қысқа
болса
, байланыс
соғұрлым
берік
болады
; ол ( нм ) өлшенеді .
Молекула Н - Н
HCl O=O N=N
Байланыс
ұзындығы
( нм ) 0,074 0,127
0,120 0,10
в ) Алайда
байланыс
беріктігінің
өлшемі
байланыс
энергиясы
болады
. Байланыс
энергиясы
деп
Химиялық
байланыс
түзілген
кезде
бөлінетін
энергияның орташа
шамасын
айтамыз
. Байланыстың
еселігі
артқан
сайын
байланыс
энергиясы
жоғарылайды байланыс
ұзындығы
қысқарады .
) Химиялық
байланыстың
қанығуы
– бұл
атомның
ковалентті
байланыстардың шекті
санын
түзу
қабілеті
. Мысалы
сутегі
бір
байлаынс
, оттегі
екі
байланыс
, бор
үш
байланыс
көміртегі төрттен
аспайтын
байланыс
түзеді
.
д ) Химиялық
байланыстың
бағытталуы , бұрышы
молекуладағы
атомдар
ядроларын
түзусызықпен қосу
арқылы
анықтайды . Химиялық
байланыстың
бағытталуы – атомдар
санына
, табиғатына , гибридтелуге тəуелді
болады
.
е ) Химиялық
байланыстың
дипольдық моменті
– бұл
химиялық
байланыстың
табиғатын сипаттайды , оң
жəне
теріс ауырлық
центрлерінің
ара
қашықтығы
µ
- l
Дипольдық
момент артқан
сайын
байланыстың
полярлығы артады
. Молекулалық орбитальдар əдісі ( МО ).
МО теориясы
бойынша
молекула
бүтін
бір
тұтас
жүйе
деп
есептелініп , ондағы
күллі
электрондар
сол
молекулаға
ортақ
деп
қарастырылады . Бұл
жерде
МО
əдісінің
ВБ əдісінен
негізгі
айырмашылығын
ашып
көрсеткен
жөн
. ВБ
əдісі
бойынша молекуладағы
атомның
байланыс
түзуге
қатысатын
орбитальдары жəне
сол
орбитальдармен
сипатталынатын электрондар
ғана
өзгерістер
Л . Н . Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пəннің оқу - əдістемелік жүктеу/скачать 2,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|