Жұмыс бағдарламасы 050502 «Саясаттану»

Осы пәнді меңгеру үшін келесі пәндерді оқып-үйрену нәтижесінде қалыптасқан білімдер мен дағдылар керек:

- әлеуметтану;

- философия;

Осы пәнді оқып-үйрену нәтижесінде қалыптасқан білімдер мен дағдылар келесі пәндерді меңгеру үшін керек:

• 
  теориялық саясаттану;
  
• 
  Саяси билік;
  
• 
  саяси көшбасшылық;
  
• 
  Саяси модернизация.
  

Саяси риторика төлтумалары мен құндылықтары. Саяси риториканың пәні мен проблемасы, тәсілдері мен тәжірибелік тумалары. Риториканың тарихи-танымдық негіздері мен алғышарттары. Саяси риторика өнер және ғылым бірлестігі.

Шешңдік дерті: демагогия, схоластика, жағымпаздық, эклектика, софистика. Шешендік – еркін адамдық қарым-қатынастың көрінісі, азаматтық қоғамның айғағы. Ойлау және сөйлеу мәдениеті арақатынасы.
2 тақырып Шешендік өнерінің қалыптасу тарихы

Шешендік негіздері мен эволюциялық жодары. Шығыстық, антикалық, батыстық дүниетанымдағы ойлау мәдениеті. Шешендіктің шығыстық, антикалық, батыстық дәстүрлері. Шығыстық шешендік: ежелгі қытай, үнді, көне түркі, Орталық Азиядағы шешендік үлгілері.

Шешендіктің антикалық дәуірдегі көрінісі және идеялық негіздері: Сократ, Платон, Аристотель, Цицерон және т.б.

Шешендік орта ғасыр дәуіріндегі ерекшеліктері. Дін мен әдебиеттің, философия мен саясаттың рөлі.

Жаңа дәуір кезеңінде шешеңдіктің теориялық негіздері. Сөйлеу құқығы мен үйрету құқығы. ХІХ ғасырдағы пікірталастың логикалық жүйесі. Ғылыми және көркемдік стилдер.

ХХ ғасырдағы ойжарыс үлгілері мен өрнектері. Шешендіктің қоғамдық қолданысы. Шешендік – келіссөз, қауіпсіздік құралы.

3. 
   тақырып Шешендік өнердің логикалық негізі
   

3. 
   тақырып Коммуникациялық шешендік
   

Қарымқатынас тәсілдері: «күмәндәнуді айту», «диагностикалық сұрақтар», «пікірталасты шақыру», «әлсіздену»

3. 
   тақырып Бұқаралық сөйлеу
   

Бұқаралық сөз сөйлеудің негізгі құралдар. Бұқаралық сөз сөйлеудің логикалық құралдары: ойлаулар, анықтамалар, классификациялар. Бұқаралық сөз сөйлеудің фактілік құралдар: мысалдар, статистикалық мәліметтер, көрнекілік құралдар. Ауызша сөз сөйлеудің шеберлігі. Шешеннің қысымдылық сезімінің себептері: сөз сөйлеушінің қобалжуы, сөз сөйлеушінің өз-өзің төмен бағалау, тәжірибенің аздығы, тыңдаушылардың қате бағалауы, табыссыздықты еске түсіру.

3. 
   тақырып Пікірталас өнері (үлгісі)
   

3. 
   тақырып Әмбебап емес сендіру тәсілдері
   

Беделді қолдану әмбебаб емес тәсілдерінің маңызды факторы. Беделге жүгінетін аргументтердің белгілері. «Беделдің культі» авторитарлық ойлау.

Саясаттағы интуиция. Интуицияны логикаға қарама-қарсы қою. Интуицияның негіздеуі және сыни тексеріс. Рационалдық және рационалдық емес үміт. Үміт күмәндануға қарама-қарсы және білімнен айырылу. Умітке аргумент. Дәлелденмеген үміт білімге антипод ретінде.
4.3 Тәжірибелік сабақтардың мазмұны және тізбесі

1) Тәжірибе сабақ 1

1. Сендіру шешендіктің пәні ретінде.

2. Сөз сөйлеумен тілдің айырмашылығы.

3. Саяси риторика, саясаттанушыларды кәсіби дайындалуының маңызы ретінде.
2) Тәжірибе сабақ 2

1. Антика кезіндегі саяси риторика.

2. Ортағасыр заманындағы, Қайта өрлеу дәуіріндегі және Ағарту кезіндегі шешендіктің дамуы.

3. Ресейдегі риторика.

4. Шешендік өнер әлеуметтік жағдай ретінде.
3) Тәжірибе сабақ 3

1. Ойдың ақиқаты және сұхбаттың формальдық дұрысы.

2. Саяси риторикада формальдық-логикалық заңдарды пайдалану.

3. Саяси сөз сөйлеудің логикалық негізі.

1. Коммуникацияның негізгі қызметтері.

2. Саяси іс-әрекеттегі коммуникацияның түрлері.

3. Саяси үрдістегі жағымсыз коммуникацияның негізгі себептері.

1. Саяси үрдістегі сөз сөйлеудегі қарым-қатынастың субъектілері.

2. Саяси сөз сөйлеудегі жылжыту және ориентация заңдары.

3. Жариялы саяси сөз сөйлеудің жалпы ережелері.

1. Саяси пікірталас: стратегиясы, ұғымы, түрлері.

2. Саяси пікірталастағы дұрыс және дұрыс емес тәсілдері.

3. Саяси сөйлеуге жалпы және әдейі талаптар.

1. Саяси іс-әрекетте әмбебаб емес тәсілдерін қолдануының себебтері.

2 Саяси іс-әрекеттегі әмбебап емес тәсілдерінің негізгі түрлері.

4.4 Студенттің өздік жұмысының мазмұны

4.4.1 Студенттің өздік жұмысының тізімі

№	СӨЖ түрі	Есеп беру түрі	Бақылау түрі	Сағат саны
1	Дәріс сабақтарына дайындық	Дәріс дәптері	Сабаққа қатысуы	3,5
2	Тәжірибелік сабақтарға дайындық және үй жұмысының орындалуы	Жұмыс дәптері	Сабаққа қатысуы	7
3	Аудиториялық сабақтарға енбейтін материялдарды оқыту	Конспект	Ауызша жауап беру	16,5
4	Бақылау жұмысы мерекелеріне дайындау		МБ 1, МБ 2	3
	Барлығы			30

4.4.2 Студенттердің өз бетінше оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі

1. 
   Саяси риторика: ұғымы, міндеттері, түрлері
   

Шешендік өнер және ел басқару. Шешендік өнердің түрлері: Ойлау мәдениеті. Сөйлеу өнері. Ұғымдық түсінік. Шешен сөздің түп мақсаты. Саяси шешендердің кісілік қасиеттері. Би шешендігі. Өнер - өзара тәрбиеліктің өрнегі. Саяси шешендік өнер тамырлас, тағдырлас. Саяси шешендікті шындау – қабілеттің келісі, өркениет өрісі.

Саяси ойлану мәдениетінің бүгінгі деңгейі және келешегі. Саяси шешендік өнерді оқыту талаптары мен талғамдары.

Ұсынылған әдебиет: [1] 5-7 б.

2. 
   Шешендік өнерінің қалыптасу тарихы
   

Ұсынылған әдебиет: [2] 13-20 б., [4] 8-15 б.

Шешендік сөздің сапалық белгілері. Шешендік – жалпы негіздеу, жалғандықты күзеу, талғамды түзету, шындықты күзету. Шешендік тармақтар: бағдар, барлау, жинау, түстеу, тану. Шешендік ақиқаты, әділдікті орнықтыру пайымы. Риторика және логика. Логика және саяси композиция. Саяси риториканың негізгі диалектика заңдары. Эристика мен эвристика.

Ұсынылған әдебиет: [2] 17-20 б., [3] 16-25 б.
4) Коммуникациялық шешендік

Сөз сөйлеудің әдістері мен әдіснамалары. Коммуникациялық шешендіктің негізгі қызметтері. Саяси ақпаратты жеткізу жағдайлары. Коммуникацияның түрлері. Жағамсыз коммуникацияның себептері. Сөз сөйлеудің түрлері. Қарым-қатынастың құрылымы. Диалог қарым-қатынастың түрі ретінде. Сұхбаттанушымен сөз сөйлеуді құрылуының 5 түрі. Мәтін-диалогтерді логикалық ұйымдастыруы. Конструктивтік диалогты жүргізудің ережелері. Монолог және оның түрлері.

Ұсынылған әдебиет: [1] 123-145 б., [3] 25-40 б.
5) Бұқаралық сөйлеу

Саяси шешендіктің әлеуметтік-психологиялық табиғаты мен тетігі. Сөйлеу – байланыс және ішкі тәртіп. Метафорлық стиль, оның ықпалы. Сөз сөйлеуге дайындалудың негізгі кезендері: сөйлеудің негізгі мақсаттары, ситуацияны және аудиторияны талдау, сөз сөйлеудің шектеуі және ірктеуі, материалды жинақтау, сөйлеудің жоспарын құру, пайдаланатын сөздерді тандау, сөйлеуді тәжірибелеу.

Ұсынылған әдебиет: [2] 230-238 б.
6) Пікірталас өнері (үлгісі)

Саяси пікірталасқа қойылатын талаптар. Пікірталас: логикалық негізі және мақсаты. Пікірталастың түрлері: дисскусия, полемика, эклектика, софистика. Пікірталастың тәсілдері: бастама, зейінің басқаға аудару. Бұрыс тәсілдер. А.Шпенгауэрдің «Эристика, или Искусство спорить» еңбегі. «Ойдың ақиқаты», «ойдың дұрысы» ұғымдарының мазмұны. Логикалық қарама-қайшылықтың диалектикалық қарама-қашылықтаң айырмашылығы. Пікірталаста қолданылатын логикалық тәсілдер.

Ұсынылған әдебиет: [1] 98-97 б.
7) Әмбебап емес сендіру тәсілдері

Саяси іс-әрекетте айқын ойлаудың қажеттілігі. Тәжірибелік білім, даналық және айқын ойлау. Саяси мәселелерді талқылаған кезде айқын ойлаудың әмбебаптылығы. Айқын ойлаудың сипаттама-құндылықтық, екіауздық мінезі. Айқын ойлаудың қателекке ұшырау қасиеті.

Ұсынылған әдебиет: [2] 110-119 б.

5 Әдебитеттер тізімі:

1. 
   Молдабеков Ж. Шешендік: оқу құралы. – Алматы: «Қарасай», 2009. - 432б.
   
2. 
   Қосымова Г. Қазақ шешендік өнерінің негіздері және тілдік танымы. – Алматы: «Ғылыми» ғылыми баспа орталығы, 2005. – 296 б.
   
3. 
   Кузнецов И.Н. Риторика или ораторское искусство. Учебное пособие для студентов вузов. М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2004, 431 с.
   

4. 
   Ивин А.А. Риторика: искусство убеждать. Учебное пособие. М.: ФАИР-ПРЕСС, 2003. 304 с.
   
5. 
   Ипполитова Н.А. Риторика. Учебник. М.: ТК Велби, Изд-во Проспект, 2006. 448 с.
   
6. 
   Каверин Б.И., Демидов И.В. Ораторское искусство: Учебное пособие для вузов. М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2004. 255с.
   

«Саяси риторика» пәні